Koło Polskie w Dumie

Polscy posłowie do II Dumy Państwowej Imperium Rosyjskiego w Pałacu Taurydzkim

Koło Polskie (ros. Польское коло) – polityczna reprezentacja Polaków zamieszkujących gubernie Królestwa Polskiego w Dumie Państwowej Imperium Rosyjskiego w latach 1906–1917.

Tło polityczne

Powołanie Dumy

Po wydarzeniach rewolucji 1905 roku car Mikołaj II Romanow zmuszony został do przeprowadzenia pewnych reform ustroju Imperium Rosyjskiego. Należało do nich m.in. powołanie na mocy manifestu październikowego (1905) Dumy Państwowej, izby niższej parlamentu Rosji.

Ordynację wyborczą do Dumy oparto na cenzusie majątkowym i na systemie kurialnym. Głosowania przeprowadzono w 4 kuriach: ziemskiej, miejskiej, włościańskiej i robotniczej, gdzie wybierano elektorów, którzy dopiero wybierali do każdej Dumy odpowiednio od 434 do 509 posłów (deputowanych). W kurii ziemskiej jeden elektor przypadał na około 2 tysięcy wyborców, we włościańskiej reprezentował 30 tysięcy, a w robotniczej 90 tysięcy. Wybrani w ten sposób posłowie łączyli się w kluby i koła poselskie, zrzeszające parlamentarzystów według klucza partyjnego, narodowego lub religijnego. Posłowie polscy, wybrani w okręgach Królestwa Polskiego utworzyli Koło Polskie, współpracujące z Kołem Kresowym, zrzeszającym posłów polskich z ziem zabranych.

Sprawa polska

W obliczu groźby wybuchu kolejnego niekontrolowanego wybuchu społecznego, który władze rosyjskie mogły z łatwością obrócić przeciwko warstwom uprzywilejowanym Królestwa Polskiego, polskie partie konserwatywno-narodowe postanowiły wziąć aktywny udział w wyborach do I Dumy. Chodziło im o zaznaczenie polskiej obecności na forum, które niekoniecznie popierało we wszystkim poczynania reżimu carskiego. Jak to później przedstawił Roman Dmowski:

Naszym celem było stworzenie poważnego przedstawicielstwa polskiego w państwie rosyjskim, które by swym postępowaniem zmusiło Rosję do liczenia się z Polską i które by dla Polski zdobyło stopniowo na zewnątrz znaczenie czynnika polityki europejskiej. Wytrwałą walką polityczną w państwie rosyjskim spodziewaliśmy się odzyskać dla kwestii polskiej utracone po roku 1864 miejsce na terenie międzynarodowym[1].

W wyborach uczestniczyło Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne, Stronnictwo Polityki Realnej i Związek Postępowo-Demokratyczny. Zbojkotowały je natomiast wszystkie polskie partie centrum i lewicy.

I Duma Państwowa Imperium Rosyjskiego 1906

Istniała od kwietnia do lipca 1906, w jej skład weszło 499 deputowanych. Polacy zdobyli w niej 34 z 36 mandatów przysługujących reprezentantom Królestwa Polskiego, pozostałe zagwarantowane im 2 mandaty uzyskali Litwini z guberni suwalskiej. Powstałe Koło Polskie, zrzeszające 34 posłów z Narodowej Demokracji nawiązało współpracę z 19 przedstawicielami Koła Kresowego, w skład którego weszli posłowie polscy z prowincji zabranych.

Skład osobowy

Transkrypcja łacińskaTranskrypcja rosyjska
Józefat BłyskoszБлыскош, Иосиф Андреевич
Stanisław ChełchowskiХелховский, Станислав Фёдорович
Aleksander ChrystowskiХристовский, Александр Эдмундович
Juliusz FlorkowskiФлиорковский, Юлий Викторович
Marian Leon Aaron FulmanФульман, Марианн-Леон Аарон Янович
Jan HarusewiczГарусевич, Ян Семёнович
Józef GłowinkowskiГловинковский, Иосиф Антонович
Bronisław GrabiańskiГрабианский, Бронислав Адамович
Władysław GrabskiГрабский, Владислав Феликсович
Jan GralewskiГралевский, Ян Янович
Wiktor JarońskiЯронский, Виктор Феликсович
Marian Eligiusz KiniorskiКиниорский, Мариян-Элигиуш Казимирович
Hieronim KondratowiczКондратович, Иероним Иванович
Aleksander MacieszaМацеша, Александр Стефанович
Bronisław MalewskiМалевский, Бронислав Густавович
Mateusz ManterisМантерис, Матеуш Томашевич
Józef NakoniecznyНаконечный, Иосиф Мацеевич
Franciszek NowodworskiНоводворский, Франц Иосифович
Józef OstrowskiОстровский, Юзеф Викентьевич
Zbigniew PaderewskiПадеревский, Збигнев Здзиславович
Alfons ParczewskiПарчевский, Альфонс Ипполитович
Antoni RządРжонд, Антон Мартинович
Jan SteckiСтецкий, Ян-Станислав Станиславович
Józef SuchorzewskiСухоржевский, Иосиф Александрович
Seweryn Światopełk-CzetwertyńskiСвятополк-Четвертынский, Северин Владимирович
Józef ŚwieżyńskiСвежинский, Иосиф Владиславович
Władysław TyszkiewiczТышкевич, Владислав Юзефович
Tadeusz WalickiВалицкий, Тадеуш Юльянович
Teofil WaligórskiВалигурский, Теофил Адамович
Paweł WasilewskiВасилевский, Павел Брониславович
Jan WiguraВигура, Ян Иосифович
Piotr WitkowskiВитковский, Пётр Иосифович
Jan ZaglenicznyЗагленичный, Ян Карлович
Bogdan ZalewskiЗалевский, Богдан Генрихович
Maurycy ZamoyskiЗамойский, Маврикий Фомич

II Duma Państwowa Imperium Rosyjskiego 1907

Sen polskiego „koła” w wiosenną noc: triumfalny pochód przez gubernię mińską (Roman Dmowski, ks. Jan Gralewski, Jan Bielawski i hrabia Henryk Potocki) – rosyjska karykatura z dziennika „Nowoje wriemia” nr 11234 (czerwiec 1907)

Obradowała od marca do czerwca 1907. Liczyła 509 deputowanych.

Skład osobowy

Transkrypcja łacińskaTranskrypcja rosyjska
Aleksander BabickiБабицкий, Александр Александрович
Michał BienisławskiБениславский, Михаил Михайлович
Jan BielawskiБелявский, Ян Блажеевич
Antoni BielińskiБелинский, Антон Александрович
Józefat BłyskoszБлыскош, Иосиф Андреевич
Ludwik Bryndza-NackiБрындза-Нацкий, Людовик Людовикович
Marian ChełchowskiХелховский, Мариан Геркуланович
Aleksander ChomińskiХоминский, Александр Станиславович
Henryk DembińskiДембинский, Генрих Юлиушевич
Roman DmowskiДмовский Роман Валентьевич
Henryk DymszaДымша, Генрих Клеофасович
Mateusz DziurzyńskiДзюржинский, Матеуш Казимирович
Jan HarusewiczГарусевич Ян Семёнович
Józef GłowackiГловацкий, Юзеф Валентинович
Władysław GrabskiГрабский Владислав Феликсович
Jan GralewskiГралевский, Ян Янович
Antoni HempelГемпель, Антон Иоахимович
Stanisław JaczynowskiЯчиновский, Станислав Станиславович
Wiktor JarońskiЯронский Виктор Феликсович
Stanisław JustynaЮстына, Станислав Александрович
Henryk KonicКониц Генрих Самойлович
Wincenty LisowskiЛисовский Викентий Карлович
Leon Kazimierz ŁubieńskiЛубенский, Лев Францевич
Władysław NowcaНовца, Владислав Станиславович
Franciszek NowodworskiНоводворский Франц Иосифович
Józef OstrowskiОстровский, Юзеф Викентьевич
Felicjan OtockiОтоцкий, Фелициан Венантиевич
Alfons ParczewskiПарчевский Альфонс Ипполитович
Kajetan PiechowskiПеховский, Каэтан Юзефович
Szymon PelejkoПелейко, Семён Викентьевич
Edward PepłowskiПепловский, Эдуард Евгеньевич
Stefan PlewińskiПлевинский, Степан Войцехович
Henryk PotockiПотоцкий, Генрих Родригович
Wawrzyniec PuttkamerПутткамер, Лаврентий Станиславович
Leonard RodziewiczРодзевич, Леонард Карлович
Mieczysław SkarżyńskiСкаржинский Мечислав Эдмундович
Jan SteckiСтецкий Ян Станиславович
Józef SuchorzewskiСухоржевский Иосиф Александрович
Stanisław SunderlandСундерлянд, Станислав Филиппович
Stanisław ŚliwińskiСливинский, Станислав Августович
Stanisław WańkowiczВанькович, Станислав Александрович
Michał WęsławskiВенславский, Михаил Антонович
Stanisław WesołowskiВесоловский, Станислав Адольфович
Piotr ŻakЖак, Пётр Карлович
Władysław ŻukowskiЖуковский, Владислав Владиславович

III Duma Państwowa Imperium Rosyjskiego 1907-1912

W jej skład weszło 434 deputowanych.

Skład osobowy

Transkrypcja łacińskaTranskrypcja rosyjska
Roman DmowskiДмовский Роман Валентиевич
Lubomir DymszaДымша, Любомир Клеофасович
Jan HarusewiczГарусевич, Ян Семёнович
Władysław GrabskiГрабский Владислав Феликсович
Wiktor JarońskiЯронский, Виктор Феликсович
Józef NakoniecznyНаконечный, Иосиф Мацеевич
Alfons ParczewskiПарчевский, Альфонс Ипполитович
Józef RuminkiewiczРуминкевич, Иосиф Валентинович[2]
Antoni RządРжонд, Антон Мартынович
Józef ŚwieżyńskiСвежинский, Осип Владиславович
Hipolit WąsowiczВонсович, Ипполит Ипполитович
Władysław ŻukowskiЖуковский, Владислав Владиславович

IV Duma Państwowa Imperium Rosyjskiego 1912-1917

W jej skład weszło 442 deputowanych.

Skład osobowy

Transkrypcja łacińskaTranskrypcja rosyjska
Lubomir Dymsza z guberni siedleckiejДымша, Любомир Клеофасович
Jerzy Gościcki z płockiejГосьцицкий, Георгий Чеславович
Jan Harusewicz z łomżyńskiejГарусевич, Ян Семёнович
Wiktor Jaroński z kieleckiejЯронский, Виктор Феликсович
Marian Kiniorski z warszawskiejКиниорский, Мариян-Элигиуш Казимирович
Michał Łempicki z piotrkowskiejЛэмпицкий, Михаил Михайлович
Józef Nakonieczny z lubelskiejНаконечный, Иосиф Мацеевич
Alfons Parczewski z kaliskiejПарчевский, Альфонс Ипполитович
Józef Świeżyński z radomskiejСвежинский, Осип Владиславович

Zobacz też

Przypisy

  1. Roman Dmowski: Polityka polska i odbudowanie państwa, 1925.
  2. Baza osób polskich.

Media użyte na tej stronie

Polskoe kolo.jpg
Polish members of the second Russian State Duma in the Tavricheskiy Palace, 1907
Polish Kolo marching triumphantly into the Minsk governorate.jpeg
Сон Польского «кола» в весеннюю ночь: триумфальное шествие в Минскую губернию (Р. Дмовский, Я. Я. Гралевский, Я. Белявский, и гр. Г. Р. Потоцкий).