Kołowin (jezioro)

Kołowin
Położenie
Państwo Polska
RegionPojezierze Mrągowskie
Wysokość lustra127,6 m n.p.m.
Morfometria
Powierzchnia81,1 ha
Wymiary
• max długość
• max szerokość
1400 m
750 m
Głębokość
• średnia
• maksymalna
4,0 m
7,2 m
Długość linii brzegowej4150 m
Objętość3138,2 tys. m³
Hydrologia
Klasa jakości wodyI (2014)[1]
Położenie na mapie gminy Piecki
Mapa konturowa gminy Piecki, blisko centrum na prawo znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Kołowin”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry po prawej znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Kołowin”
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa konturowa województwa warmińsko-mazurskiego, blisko centrum na prawo znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Kołowin”
Położenie na mapie powiatu mrągowskiego
Mapa konturowa powiatu mrągowskiego, na dole znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Kołowin”
Ziemia53°43′48″N 21°24′15″E/53,730000 21,404167

Kołowin (niem. Großer Kalgiener See lub Großer Kollogiener See[2]) – jezioro w Polsce, w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Piecki[3].

Położenie i charakterystyka

Jezioro leży na Pojezierzu Mrągowskim, natomiast w regionalizacji przyrodniczo-leśnej – w mezoregionie Puszcz Mazurskich[4], w dorzeczu Krutynia–Pisa–Narew–Wisła. Znajduje się pomiędzy Pieckami a Uktą[5], 15 km w kierunku południowo-wschodnim od Mrągowa[6], 0,5 km na wschód od wsi Dobry Lasek. W pobliżu południowych brzegów przebiega droga wojewódzka nr 610[5].

Zlewnia całkowita jeziora wynosi 18,6 km², natomiast bezpośrednia – 2,1 km²[6]. Zbiornik wodny jest zasilany niewielkim ciekiem od północnego zachodu; od strony południowo-wschodniej wypływa ciek niosąc wody do Jeziora Mokrego[5][6].

Linia brzegowa średnio rozwinięta. Dno wyrównane. Brzegi w większości wysokie, często strome, gdzieniegdzie niskie i płaskie. W otoczeniu znajdują się lasy Puszczy Piskej[5].

Jest jednolitą częścią wód Kołowin o kodzie PLLW30224[1].

Jezioro leży na terenie obwodu rybackiego jeziora Mokre w zlewni rzeki Pisa – nr 30[7].

Morfometria

Według danych Instytutu Rybactwa Śródlądowego powierzchnia zwierciadła wody jeziora wynosi 81,1 ha (lub 78,2 ha[8]). Średnia głębokość zbiornika wodnego to 4,0 m, a maksymalna – 7,2 m. Lustro wody znajduje się na wysokości 127,6 m n.p.m.[5] Objętość jeziora wynosi 3138,2 tys. m³[8]. Maksymalna długość jeziora to 1400 m, a szerokość 750 m. Długość linii brzegowej wynosi 4150 m[5].

Inne dane uzyskano natomiast poprzez planimetrię jeziora na mapach w skali 1:50 000 opracowanych w Państwowym Układzie Współrzędnych 1965, zgodnie z poziomem odniesienia Kronsztadt. Otrzymana w ten sposób powierzchnia zbiornika wodnego to 75,0 ha, a wysokość bezwzględna lustra wody to 127,3 m n.p.m.[8]

Przyroda

W skład pogłowia występujących ryb wchodzą m.in. szczupak, płoć, węgorz, lin i karp. Wśród bogatej roślinności przybrzeżnej porastającej wszystkie brzegi (szczególnie szeroki pas w części południowo-wschodniej – 200 m) dominuje trzcina, sitowie i tatarak. Wśród roślinności zanurzonej przeważa wywłócznik, rogatek i moczarka[5].

Jezioro leży na terenie Mazurskiego Parku Krajobrazowego, a także dwóch obszarów Natura 2000: PLB280008 Puszcza Piska i PLH280048 Ostoja Piska[6]. W przyszłości planuje się objąć teren jeziora wraz z sąsiednim Kołowinkiem ochroną rezerwatową[9].

Zgodnie z badaniem z 2004 akwenowi przyznano II klasę czystości[8]. W 2014 stan ekologiczny wód jeziora sklasyfikowano jako bardzo dobry, natomiast stan chemiczny wód jako poniżej dobrego ze względu na przekroczenie w tkankach zwierząt wodnych norm wszędobylskich zanieczyszczeń: heptachloru, PBDE i rtęci[1].

W 1984 roku akwen doświadczył katastrofy ekologicznej spowodowanej zanieczyszczeniem pestycydami oraz zarybieniem tołpygą. Zniknęły wtedy wszystkie stanowiska ramienic, które uległy zniszczeniu przez dorosłe osobniki tołpyg. Ryby zostały ostatecznie odłowione w 1996, zbiornik wodny stopniowo się oczyścił, powróciły także wymarłe na tym obszarze gatunki roślin. Fitolitoral wykazuje jednak wciąż bardzo duże rozchwianie[10]. Łąki ramienicowe w 2014 zajmowały powierzchnię wskazującą na dobry stan ekologiczny[1].

Przypisy

  1. ↑ a b c d Ocena stanu jednolitych części wód jezior w latach 2011-2016 [xlsx], Główny Inspektorat Ochrony Środowiska [dostęp 2020-03-05] (pol.).
  2. ↑ Poz. 588. Zarządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 4 kwietnia 1950 r. o przywróceniu i ustaleniu nazw miejscowości.. „Monitor Polski. Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 426, 8 maja 1950. 
  3. ↑ Komisja Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych: Hydronimy. Izabella Krauze-Tomczyk, Jerzy Ostrowski (oprac. red). T. 1. Cz. 2: Wody stojące. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006, s. 149. ISBN 83-239-9607-5. OCLC 749337950.
  4. ↑ Roman Zielony, Alina Kliczkowska: Regionalizacja przyrodniczo-leśna Polski 2010. Warszawa: Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, 2012. ISBN 978-83-61633-62-4.
  5. ↑ a b c d e f g Jerzy Waluga, Henryk Chmielewski: Jeziora Pojezierza Mrągowskiego. Przewodnik wędkarski (4). Olsztyn: Instytut Rybactwa Śródlądowego, 1998, s. 82–83. ISBN 83-87506-55-9. OCLC 749850823.
  6. ↑ a b c d Kamila Smoter i inni, Ocena jakości wód jezior badanych w 2014 roku, komunikat nr 40, Olsztyn: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Olsztynie, 2015, s. 55–69 [dostęp 2020-03-05].
  7. ↑ Rozporządzenie nr 209 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia: 10 maja 2001 r. w sprawie: ustanowienia obwodów rybackich na wodach płynących województwa warmińsko-mazurskiego. 10 maja 2001. [dostęp 2020-03-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (22 lutego 2019)].
  8. ↑ a b c d Adam Choiński: Katalog Jezior Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 379. ISBN 83-232-1732-7. OCLC 169954726.
  9. ↑ Rozporządzenie Wojewody Warmińsko-mazurskiego nr 4 z dnia 14 stycznia 2005 r. w sprawie Planu Ochrony Mazurskiego Parku Krajobrazowego, „Dziennik Urzędowy Województwa Warmińsko-mazurskiego” (7), Olsztyn , 3 lutego 2005, s. 384 [dostęp 2020-03-05].
  10. ↑ Krzysztof Wittbrodt (red.), Mazurski Park Krajobrazowy. Różnorodność biologiczna i kulturowa, wyd. I, Krutyń: Wydawnictwo Labrita, 2019, s. 135–136, ISBN 978-83-954839-2-9 [dostęp 2020-03-05].

Media użyte na tej stronie

Relief Map of Poland.svg
Autor: TUBSEmail Silk.svg Gallery, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Poland
Warmian-Masurian Voivodeship Relief location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Relief location map of Warmian-Masurian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.52 N
  • S: 53.07 N
  • W: 19.05 E
  • E: 22.95 E
Legenda jezioro.gif
Autor: Tzugaj, Licencja: CC0
znak graficzny do map, ukazujący przykładowe jezioro
Piecki (gmina) location map.png
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map
Mrągowo County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Mrągowo County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 54.01 N
  • S: 53.61 N
  • W: 21.04 E
  • E: 21.75 E