Kość potyliczna

Czaszka ptaka: BO: kość potyliczna podstawna, Eo: kość potyliczna boczna, So: kość nadpotyliczna, Oc: kłykieć potyliczny
Czaszka psa: kość potyliczna oznaczona liczbą 11 i kolorem różowym
Kość potyliczna człowieka
Occipital bone animation.gif
Occipital bone animation2.gif
Occipital bone animation3.gif

Kość potyliczna (łac. os occipitale) – kość mózgoczaszki ptaków i ssaków, położona w jej okolicy potylicznej.

Zarówno u ptaków, jak i ssaków kość potyliczna powstaje w wyniku zespolenia czterech występujących u gadów kości: potylicznej górnej, lewej i prawej potylicznej bocznej oraz potylicznej podstawowej[1]. W podstawnej części tej kości znajduje się otwór potyliczny wielki, łączący jamę mózgoczaszki z kanałem kręgowym kręgosłupa[2].

Ptaki

U ptaków w części powstałej z kości podstawowej wyrasta półkolisty kłykieć potyliczny, obok którego leży dół podkłykciowy (fossa subcondylaris). W każdej z części powstałych z kości bocznych leży: położony niedaleko otworu potylicznego wielkiego kanał nerwu podjęzykowego, ulokowany bocznie od tego kanału otwór nerwu błędnego oraz położone najbardziej bocznie ujście tętnicy szyjnej i kanału ocznego zewnętrznego. Na części nadpotylicznej, podzielonej na powierzchnie: mózgową i karkową, leży otwór żyły potylicznej zewnętrznej[3].

Ssaki

U ssaków również wyróżnia się 4 części kości potylicznej[1]. Część podstawna, powstała z kości podstawowej, wchodzi w skład podstawy czaszki i obramowuje otwór potyliczny wielki. U młodych zwierząt często łączy się chrząstkozrostem z kością podstawnoklinową. Części boczne, powstałe z kości potylicznych bocznych, wykształcone są w parzyste kłykcie potyliczne i wyrostki podkłykciowe[2].

Szczytową część kości potylicznej stanowi łuska potyliczna. Powstała ona w wyniku zlania się występujących u terapsydów: kości potylicznej górnej i nieparzystej kości zaciemieniowej[1]. Łuska dzieli się na zewnętrzną powierzchnię karkową i wewnętrzną powierzchnię mózgową. Jej budowa różni się u poszczególnych grup. U psa i świni łuska ta sięga aż do otworu potylicznego wielkiego. U wielu gatunków występują na jej zewnętrznej powierzchni takie twory jak guzowatość potyliczna zewnętrzna, grzebień karkowy lub kresa karkowa, służące za punkty przyczepu mięśni lub powrózków. Na sklepienie czaszki zachodzić może wyrostek międzyciemieniowy[2]. U niektórych waleni łuska nasuwa się na kości cieminiowe i czołowe tak dalece, że sąsiaduje z kośćmi nosowymi[1].

U naczelnych kość potyliczna łączy się z sześcioma kośćmi: dwiema ciemieniowymi, dwiema skroniowymi, z kością klinową i z kręgiem szczytowym.

Kość potyliczna u człowieka

Przypisy

  1. a b c d Janina Orska: Szkielet. W: Henryk Szarski: Anatomia porównawcza kręgowców. Warszawa: PWN, 1976, s. 223-280.
  2. a b c Kazimierz Krysiak, Henryk Kobryń, Franciszek Kobryńczuk: Anatomia zwierząt. T. 1. Aparat ruchowy. Wydawnictwo naukowe PWN, 2013, s. 19-21, 83-84.
  3. Henryk Kobryń, Franciszek Kobryńczuk: Anatomia zwierząt. T. 3. Gruczoły dokrewne, układ nerwowy, narządy zmysłów, powłoka wspólna i anatomia ptaków. Wydawnictwo naukowe PWN, 2012, s. 19-21, 83-84.

Bibliografia

Star of life.svg Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Media użyte na tej stronie

Star of life.svg

The Star of Life, medical symbol used on some ambulances.

Star of Life was designed/created by a National Highway Traffic Safety Administration (US Gov) employee and is thus in the public domain.
Occipital bone animation2.gif
Autor: Anatomography, Licencja: CC BY-SA 2.1 jp
Occipital bone (shown in green).
Skull of a dog diagram2.svg
Autor:

Przemek Maksim

English
If you use on your website or in your publication my images, you are obliged to give following details:

- "Author:Przemek Maksim,
-graphic name.svg from Wikimedia Commons (provide title of the work,provide the URL where the work is hosted),
-license: (indicate the type of licence it is available under and provide a link to the licence)",

on graphic and in graphic description in clear, visible and easy to read by human eye text.

If you create a graphic that is based on graphics created by me, you are obliged to give following details:

-"Based on Original graphic: graphic name.svg from Wikimedia Commons (provide the title of the work,provide the URL where the work is hosted),
-Author: Przemek Maksim,
-license: (indicate the type of licence it is available under and provide a link to the licence)",

on graphic and in graphic description in clear, visible and easy to read by human eye text.

For more information, write to my e-mail address:przemekmaksim@gmail.com

Polski
Jeśli używasz mojej grafiki jesteś zobowiązany podać nastepujace dane:

-"Autor:Przemek Maksim (Poland),
-nazwa grafiki.svg pochodzącej z Wikimedia Commons (jesteś zobowiazany do umieszczenia orginalnej nazwy grafiki oraz do podania adresu URL do danej grafiki),
-licencja: (jesteś zobowiazany do umieszczenia licencji pod jaka grafika została opublikowana oraz do podania adresu URL do danej licencji)"

na grafice oraz w jej opisie przy pomocy czcionki czytelnej,widocznej i łatwej do odczytania przez oko ludzkie.

Jeżeli tworzysz grafikę bazująca na stworzonej przeze mnie pracy jesteś zobowiązany podać nastepujace dane:

-"Utworzone na podstawie oryginalnej grafiki:nazwa grafiki.svg pochodzącej z Wikimedia Commons (jesteś zobowiazany do umieszczenia orginalnej nazwy grafiki oraz do podania adresu URL do danej grafiki),
-Autor: Przemek Maksim,
-licencja: (jesteś zobowiazany do umieszczenia licencji pod jaka grafika została opublikowana oraz do podania adresu URL do danej licencji)"
,na grafice oraz w jej opisie przy pomocy czcionki czytelnej,widocznej i łatwej do odczytania przez oko ludzkie.

Jeśli chcesz uzyskać więcej informacji napisz na adres:przemekmaksim@gmail.com

, Licencja: CC BY-SA 3.0
Czaszka psa widok z boku:

1 – szczęka,
2 – kość czołowa,
3 – kość łzowa,
4 – blaszka pionowa kości podniebiennej,
5 – kość jarzmowa,
6 – kość nosowa,
7 – kość siekaczowa,
8 – kość ciemieniowa,
9 – kość międzyciemieniowa,
10 – kość skroniowa,
11 – kość potyliczna,

12 – żuchwa.
NIE 1905 Bird - skull.jpg
Bones of the skull of a fowl - labeled anatomical diagram in three views.
Occipital bone animation.gif
Autor: Anatomography, Licencja: CC BY-SA 2.1 jp
Occipital bone (shown in green).
Occipital bone animation3.gif
Autor: Anatomography, Licencja: CC BY-SA 2.1 jp
Occipital bone (shown in green).