Kościół Świętej Trójcy w Bielsku-Białej
 132/60 z dnia 26 lutego 1960oraz 132/76 z 3 września 1976[1] | |||||||||||||||
| kościół parafialny | |||||||||||||||
 Kościół św. Trójcy w Bielsku-Białej. Widok od ul. Sobieskiego. | |||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Położenie na mapie Bielska-Białej  | |||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |||||||||||||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||||||||||||||
 49°49′15,9″N 19°02′23,8″E/49,821083 19,039944 | |||||||||||||||
Kościół św. Trójcy w Bielsku-Białej – zabytkowy kościół rzymskokatolicki w Bielsku-Białej, znajdujący się na Górnym Przedmieściu, przy ul. Sobieskiego. Jest kościołem parafialnym (parafia Trójcy Przenajświętszej) i należy do diecezji bielsko-żywieckiej (Dekanat Bielsko-Biała I – Centrum. Do 2014 roku pełnił funkcję kościoła garnizonowego. Powstał w stylu późnogotyckim w latach 1604–1608 i był kilkakrotnie przebudowywany.
Historia
Został zbudowany w latach 1604–1608 w stylu późnogotyckim przez mistrza murarskiego Szymona Georga jako pierwsza zupełnie nowa świątynia protestancka w mieście. Powstał dla upamiętnienia ofiar epidemii dżumy, która w 1599 zdziesiątkowała ludność miasta. Stanął na założonym w 1550 cmentarzu protestanckim i został w 1608 poświęcony jako kościół cmentarny.
W okresie kontrreformacji był ostatnim protestanckim kościołem w Bielsku. Przez katolików został przejęty w 1654, będąc odtąd kościołem filialnym parafii św. Mikołaja. Otaczający go cmentarz był we wspólnym użytkowaniu zarówno katolików, jak i protestantów.
Kościół w 1659 spłonął, odbudowano go dopiero w roku 1775. W 1808 strawił go kolejny pożar. Po odbudowie był użytkowany jako magazyn soli. W latach 1826–1831 został przebudowany staraniem proboszcza bielskiego ks. Mateusza Opolskiego, dodano wtedy nawę boczną i wieżę. W 1883, po kolejnej przebudowie, stał się kościołem szkolnym. W 1896 otaczający kościół cmentarz został zamknięty i zamieniony na plac kościelny oraz ogród.
W 1928 bielska firma R. Juttner & F. Bolek rozpoczęła sześcioletnią przebudowę kościoła. W tym czasie wydłużono nawę główną w kierunku zachodnim z dodaniem portalu i bocznej galerii. W 1934 przesunięto także wieżę ze środka na koniec kościoła i dobudowano nawę boczną.
Jednocześnie od 1928 zaczął pełnić funkcję kościoła garnizonowego[2].
W 1933 odbyły się w kościele uroczystości związane z 250 rocznicą „wiktorii wiedeńskiej”. Z tej okazji wmurowano w nim tablicę upamiętniającą Jana III Sobieskiego, a ulicę, przy której stoi nazwano jego imieniem.
W 1958 erygowano parafię Trójcy Przenajświętszej. Kościół św. Trójcy stał się kościołem parafialnym. W latach 80. XX wieku w sąsiedztwie kościoła zostały wybudowane salki katechetyczne, rozpoczęto też budowę nowej plebanii, prace jednak przerwano z powodów finansowych.
Architektura
Kościół jest budynkiem dwunawowym z dużym prezbiterium zakończonym apsydą.
Z powodu licznych przebudów kościół posiada zniekształcone cechy stylowe z wątkami późnogotyckimi (skarpy i prezbiterium) oraz barokowymi (nawy).
Wnętrze utrzymane jest w duchu posoborowym. Jednym z niewielu elementów starszego wyposażenie jest XIX-wieczny ołtarz główny, w którym w formie płaskorzeźby przedstawiono Trójcę Świętą: Bóg Ojciec jako starzec z brodą, Syn Boży jako młody mężczyzna z krzyżem siedzący na obłokach oraz Duch Święty jako unosząca się nad nimi gołębica. W prezbiterium od północy znajduje się gotycki portal do zakrystii oraz empora na piętrze z balustradą (wnęka kolatorska). Na ścianach i suficie nie ma żadnych fresków ani malowideł.
Do najcenniejszych zabytków ruchomych należą XVIII-wieczny obraz św. Antoniego, krucyfiks z XVIII wieku, organy z 1883, neorenesansowe konfesjonały oraz neogotycka rzeźba Madonny z Dzieciątkiem zwana Matką Boską Podhalańską S. Maultza z 1929 w ołtarzu głównym.
W ściany nawy wmurowano:
- tablicę z wizerunkiem Jana III Sobieskiego, powstałą w 1933 z okazji 250 rocznicy „wiktorii wiedeńskiej”
- dwie tablice z nazwiskami ofiarodawców i dobrodziejów kościoła z okresu międzywojennego
- tablicę ku czci poległych i pomordowanych w 1939 żołnierzy 21 Dywizji Piechoty Górskiej oraz jej dowódcę – gen. Józefa Kustronia
- tablicę poświęconą gen. Mieczysławowi Borucie-Spiechowiczowi, dowódcy Grupy Operacyjnej Bielsko
- tablicę poświęconą Sybirakom
- tablicę poświęconą powstańcom warszawskim
- tablicę poświęconą żołnierzom-górnikom z okresu stalinowskiego
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021.
- ↑ Stefan Król: Życie religijne. W: Śląsk Cieszyński w latach 1918-1945. Red. Krzysztof Nowak. Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2015, s. 257.
Bibliografia
- Jerzy Polak: Przewodnik po Bielsku-Białej. Bielsko-Biała: Towarzystwo Miłośników Ziemi Bielsko-Bialskiej, 2000, s. 62. ISBN 83-902079-0-7.
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
- N: 51.1617 N
- S: 49.2956 N
- W: 17.8872 E
- E: 20.0559 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Autor:
Mapa Bielska-Białej, Polska
Autor: Bieniecki Piotr, Licencja: CC BY-SA 3.0
Fotografia wnętrza Kościoła Świętej Trójcy w Bielsku-Białej
Kościół św. Trójcy w Bielsku-Białej w 1928 r. (przed przebudową w 1934)
Autor: D T G, Licencja: CC BY-SA 3.0
Bielsko-Biała, Kościół św. Trójcy