Kościół Świętej Trójcy w Warszawie (Śródmieście)

Kościół Świętej Trójcy
w Warszawie
Distinctive emblem for cultural property.svg 289/2 z 1.07.1965[1]
Ilustracja
Świątynia od strony południowo-zachodniej
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miejscowość

Warszawa

Adres

pl. Stanisława Małachowskiego 1

Wyznanie

luteranizm

Kościół

Ewangelicko-Augsburski w RP

Diecezja

warszawska

Wezwanie

Trójca Święta

Położenie na mapie Warszawy
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kościół Świętej Trójcyw Warszawie”
Ziemia52°14′19″N 21°00′42″E/52,238611 21,011667

Kościół Św. Trójcy w Warszawie – główny kościół parafii ewangelicko-augsburskiej św. Trójcy znajdujący się na placu Stanisława Małachowskiego 1 w Warszawie.

Historia świątyni

Świątynia na rysunku Adolfa Kozerskiego; ilustracja z „Tygodnika Ilustrowanego” z 1863

Ponieważ ustawodawstwo Mazowsza do XVIII wieku nie zezwalało na odprawianie nabożeństw dysydenckich, warszawscy ewangelicy musieli w tym celu jeździć do Węgrowa na Podlasiu[2].

15 stycznia 1777 ewangelicy otrzymali przywilej królewski zezwalający na budowę kościoła. Spośród trzech projektów (Dominika Merliniego, Jana Chrystiana Kamsetzera i Szymona Zuga) król Stanisław August Poniatowski wybrał projekt Zuga[3]. Inspiracją dla architekta był rzymski Panteon oraz drezdeński kościół Najświętszej Marii Panny[4]. Budynek uzyskał wysokość 58 m, a średnica rotundy 33,4 m. Świątynia górowała nad niską okoliczną zabudową[5].

Budowę kościoła rozpoczęto 24 kwietnia 1777. Cztery lata później, 30 grudnia 1781 nastąpiło uroczyste otwarcie i poświęcenie świątyni. Kościół ze względu na swe położenie był wówczas najwyższą (58 m) i jedną z najobszerniejszych budowli Warszawy. Oglądanie panoramy miasta i jego okolic stanowiło stałą atrakcję dla przyjezdnych gości i samych warszawiaków[6].

W 1825 w kościele odbył się koncert Fryderyka Chopina dla cara Aleksandra I, który przyjechał do Warszawy na obrady Sejmu. Chopin zagrał na niedawno wynalezionym instrumencie – eolomelodikonie. Zachwycony monarcha podarował młodemu muzykowi drogi pierścień z brylantem[7].

Krzyż kopuły kościoła został przyjęty za punkt główny sieci triangulacyjnej utworzonej dla potrzeb projektowania kanalizacji i wodociągów przez Williama i Williama Heerleina Lindleyów[8].

Na początku II wojny światowej, podczas obrony Warszawy we wrześniu 1939, 16 września 1939 roku kościół został zbombardowany[9]. Po wojnie zniszczenia budynku oszacowano na ok. 70%[10].

Po zakończeniu wojny, w 1945 powracający ewangelicy przystąpili do odbudowywania swojej świątyni. Plany odbudowy sporządzone przez architekta Teodora Burschego zostały zatwierdzone przez Biuro Odbudowy Stolicy.

Rekonstrukcja odbywała się w latach 1949–1957[11]. 18 listopada 1956 odbyło się pierwsze nabożeństwo.

W 1965 budynek świątyni został wpisany do rejestru zabytków[1].

W 1991 podczas IV pielgrzymki do ojczyzny, kościół odwiedził papież Jan Paweł II, a 25 maja 2006 przybył do niego Benedykt XVI w ramach spotkania ekumenicznego podczas pielgrzymki do Polski.

W 2019 zakończył się remont generalny świątyni[12].

Inne informacje

  • W 1857 warszawski fotograf Karol Beyer wykonał serię 12 fotografii pokrywającą kompletny dookólny widok z kopuły kościoła.
  • Kościół przez wielu był uważany za centralny punkt Warszawy, co ustalono przy pomocy wielu różnych pomiarów geodezyjnych pod koniec XIX wieku[13].
  • 2 sierpnia 1959 w świątyni odbyło się pierwsze ekumeniczne nabożeństwo w języku esperanto odprawione przez duchownych mariawickich.

Przypisy

  1. ↑ a b Zestawienie zabytków nieruchomych. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków - stan na 31 marca 2019 r. Woj. mazowieckie (Warszawa). W: Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 20. [dostęp 2019-10-02].
  2. ↑ Jan Stanisław Bystroń: Warszawa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1977, s. 45.
  3. ↑ Mariusz Karpowicz (red.): Sztuka Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1986, s. 201. ISBN 83-01-04060-2.
  4. ↑ Tomkiewicz W., Piękno wielorakie, Warszawa 1971, s. 218.
  5. ↑ Jan Stanisław Bystroń: Warszawa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1977, s. 113.
  6. ↑ Karol Guttmejer: Ewangelicki Kościół Świętej Trójcy w Warszawie. Warszawa: Parafia Ewangelicko-Augsburska Świętej Trójcy w Warszawie, 2017, s. 56. ISBN 978-83-909051-1-2.
  7. ↑ Ferdynand Hoesick: Chopin. Życie i twórczość. Tom I Warszawa 1810–1831. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1967, s. 84–85.
  8. ↑ Ryszard Żelichowski, Paweł E. Weszpiński: Inżynierowie bez granic. Lindleyowskie plany Warszawy przełomu XIX i XX wieku. Warszawa: Archiwum Państwowe m.st. Warszawy, 1996, s. 10. ISBN 83-911-735-1-8.
  9. ↑ Alfred Lauterbach. Zniszczenie i odbudowa Warszawy zabytkowej. „Kronika Warszawy”. 4(8), s. 58–59, 1971. 
  10. ↑ Karol Małcużyński, Wacław Wojnacki: Zwiedzamy nową Warszawę. Warszawa: Spółdzielczy Instytut Wydawniczy „Kraj”, 1950, s. 85.
  11. ↑ Karol Mórawski, Wiesław Głębocki, Bedeker warszawski : w 400-lecie stołeczności Warszawy, Warszawa: „Iskry”, 1996, s. 188–189, ISBN 83-207-1525-3, OCLC 830113055.
  12. ↑ Tomasz Urzykowski: Kościół Świętej Trójcy jeszcze piękniejszy. Zakończył się remont. warszawa.wyborcza.pl, 16 września 2019. [dostęp 2019-09-16].
  13. ↑ Marcin Śpiewakowski: Gdzie jest środek Warszawy?. polskatimes.pl, 14 stycznia 2016. [dostęp 2021-08-26].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Warszawa outline with districts v4.svg
(c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5
Mapa Warszawy - podkład lokalizacyjny
Masovian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.55N
  • S: 50.95 N
  • W: 19.15 E
  • E: 23.25 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Kościół ewangelicki w Warszawie (43680).jpg
Kościół ewangelicki w Warszawie
Kościół Świętej Trójcy w Warszawie 2021.jpg
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Kościół Świętej Trójcy w Warszawie