Kościół św. Aleksego w Iwieńcu

Kościół św. Aleksego w Iwieńcu Касцёл Святога Аляксея
Państwo	Białoruś
Miejscowość	Iwieniec
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	św. Aleksego w Iwieńcu
Wezwanie	św. Aleksego
Historia Data zakończenia budowy 1905–1907 Data poświęcenia 23 grudnia 1907 Data zamknięcia 1950 Data reaktywacji 9 lipca 1989
Dane świątyni Styl neogotyk Architekt Michał Hattowski Świątynia • materiał bud. • czerwona cegła
Położenie na mapie obwodu mińskiego Kościół św. Aleksego w Iwieńcu
Położenie na mapie Białorusi (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kościół św. Aleksego w Iwieńcu
53°53′44″N 26°44′35″E/53,895556 26,743056

Kościół św. Aleksego w Iwieńcu (biał. Касцёл Святога Аляксея) – rzymskokatolicka świątynia w stylu neogotyckim, położona na cmentarzu na wschodnich obrzeżach osiedla typu miejskiego Iwieniec w rejonie wołożyńskim obwodu mińskiego na Białorusi.

Historia

30 listopada 1904^[1], pół roku przed ukazem tolerancyjnym, gen. Edward Kowerski otrzymał pozwolenie na budowę murowanego kościoła w Iwieńcu według projektu Michała Hattowskiego^[2]. Głównymi fundatorami kościoła i plebanii byli Edward i Elżbieta^[3] z domu Plewako małżonkowie Kowerscy.

Budowa rozpoczęła się w styczniu 1905 roku. 22 maja 1905 arcybiskup Jerzy-Józef hr. Szembek poświęcił kamień węgielny, a 23 grudnia 1907 ks. Jan Kozilewicz dokonał uroczystego poświęcenia kościoła.

Kilka lat po zakończeniu II wojny światowej kościół został zamknięty (1950). Według jednego z pomysłów, obiekt miał być początkowo przeznaczony na magazyn ziarna. Zamiaru tego nie zrealizowano, toteż kościół stał opuszczony do aż do 1976 roku, kiedy to został zamieniony na składnicę książek ówczesnej Państwowej Biblioteki im. Włodzimierza Lenina. W 1988, w następstwie wielu petycji, obiekt zwrócono prawnie katolikom. 9 lipca 1989 w kościele odprawiona została pierwsza msza. Od tego czasu świątynia funkcjonuje bez przerwy. Na parafialnym cmentarzu pochowany został Aleksander Szekal, uznawany za najdłużej żyjącego żołnierz Wojska Polskiego.

Architektura

Nagrobki w języku polskim w otoczeniu kościoła

Grób pierwszego proboszcza, ks. Jana Kozielewicza (+1912)

Nagrobek rodziców Elżbiety Kowerskiej, fundatorki kościoła

Tablica jubileuszowa z okazji stulecia istnienia kościoła

Współczesna, symboliczna mogiła w językach białoruskim i polskim

(c) Alex Zelenko, CC BY-SA 4.0

Symboliczny nagrobek tych, których prochy naruszono, budując kościół

Fragment cmentarza przy kościele

(c) Alex Zelenko, CC BY-SA 4.0

Fragment nagrobka wykorzystany jako fundament bramy

Zabytek został zbudowany w stylu neogotyckim. Kościół na planie zbliżonym do krzyża, z pięciokątną apsydą i prostokątnymi bocznymi skrzydłami transeptu, wychodzące daleko poza granice ścian głównego korpusu.

Dwukondygnacyjna, czworoboczna namiotowa wieża – dzwonnica występuje z głównej bryły i dominuje w ogólnej kompozycji, kończąc dwuspadowy dach z sygnaturką nad częścią ołtarzową.

Ołtarz gotycki, wykonany z dębu, dostosowany do stylu kościoła, przez pracownię Szatrowskiego z Wilna. W ołtarzu umieszczony centralnie obraz Św. Aleksego malowany przez Jarockiego z Wilna. W górnej części umieszczono obraz NMP Ostrobramskiej – orędowniczki Litwy, malowany przez Ławrynowicza z Wilna.

Ambona w stylu ołtarza, dębowa, wykonana przez Szatrowskiego, umocowana po lewej stronie kościoła przy filarze. Neogotyckimi elementami kościoła są: stylizowane przypory, rozeta, strzeliste okna, a także gotycka tematyka wykończenia wnętrza.

Przypisy

Bibliografia

• ks. Jan Kozilewicz: Krótki zarys dziejów kościołka zbudowanego na cmentarzu katolickim w miasteczku Iwieńcu gubernji Mińskiej. Iwieniec: parafia św. Aleksego w Iwieńcu, 1909. [dostęp 2018-08-07].
• Архітэктура Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. Mińsk: BiełEN, 1993, s. 620. ISBN 5-85700-078-5. (biał.)
• А.М. Кулагін: Адраджэнне готыкі. Mińsk: 1993, s. 71. (biał.)
• Katalog franciszkańskiej prowincji MB Niepokalanej w Polsce. Marki: Wydawnictwo Michalineum, 2000.
• А.М. Кулагін: Эклектыка. Архітэктура Беларусі другой паловы XIX – пачатку XX ст. Mińsk: Uradżaj, 2000, s. 304. ISBN 985-04-0350-0. (biał.)

Linki zewnętrzne

• Kościół św. Aleksego (biał. • ang. • pol. • ros.). radzima.org. [dostęp 2018-08-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-31)].
• Костел св. Алексея (ros.). globus.tut.by. [dostęp 2018-08-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-31)].
• Krótki zarys dziejów kościółka zbudowanego na cmentarzu katolickim w miasteczku Iwieńcu gubernji mińskiej. (1909) w bibliotece Polona