Kościół św. Andrzeja Apostoła w Greensted

Kościół św. Andrzeja Apostoła
w Greensted

(c) Lynda Poulter, CC BY-SA 2.0 Widok ogólny
Państwo	Wielka Brytania
Miejscowość	Greensted
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Wezwanie	Andrzej Apostoł
Historia Data zakończenia budowy 845 lub 1013 Data odbudowy 1849
Dane świątyni Wieża kościelna • liczba wież 1
Położenie na mapie Wielkiej Brytanii (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kościół św. Andrzeja Apostoła w Greensted
51°42′15,8904″N 0°13′31,1700″W/51,704414 -0,225325

Kościół św. Andrzeja Apostoła w Greensted – drewniany kościół zlokalizowany w miejscowości Greensted w hrabstwie Essex (Anglia). Jest najstarszym drewnianym kościołem na świecie^[1].

Historia

Według miejscowej tradycji już w VI wieku n.e. stać miała w miejscu obecnego kościoła drewniana świątynia pogańska, a pierwszy kościół chrześcijański lub świątynia pogańska przekształcona w taki kościół miała pochodzić z lat 600-700. Według badań dendrochronologicznych obecny kościół (tzw. drugi) pochodzi z połowy IX wieku (wymieniana jest m.in. data 845). Jako bardziej prawdopodobne przyjmowane jest jednak datowanie powstania obiektu na początek XI wieku (około 1013)^[1].

Według tradycji murowane prezbiterium wzniesiono po raz pierwszy około 1099. Obecne pochodzi z około 1500. W tym też okresie dobudowano doń zakrystię. Być może wówczas położono także dachówki. Nieznana jest natomiast data powstania wieży - badacze podają daty od XIV do XVII wieku. Wiek XVII przyniósł zasadniczą modernizację kościoła. Zachowany jest dzwon odlany przez ludwisarza Williama Lenda (1618)^[1].

W początku XIX wieku kościół był bardzo zaniedbany. W 1837, za rektora Filipa Raya, przygotowano pierwsze plany restauracyjne i z tego okresu pochodzi jedyny przekaz ikonograficzny sprzed renowacji, która miała miejsce w latach 1848-1849. Ostatni remont wieży wykonano w 1949, a całego obiektu w 1969 (tym razem bez ingerencji w bryłę)^[1].

Architektura

Kościół składa się z prostokątnej drewnianej nawy z czworokątną wieżą od zachodu i taką samą kruchtą od południa oraz prezbiterium murowanego szerokości nawy z zakrystią od północy. Każda z części ma odrębną konstrukcję i historię. Wygląd, jaki obecnie prezentuje kościół, dalece odbiega od pierwotnego i jest wynikiem gruntownej restauracji z połowy XIX wieku. Restauracja ta odbyła się w duchu tzw. historyzmu konserwatorskiego i spowodowała poważne zmiany w strukturze obiektu i jego wyglądzie^[1].

Nawa jest obecnie prostokątna, ale nie wiadomo czy jej wymiary odpowiadają pierwotnym - świątynia mogła być bardziej wydłużona, mogła być salowa, a mogła też mieć wyodrębnione wewnętrzne prezbiterium. Kościół po zbudowaniu nie posiadał okien - wnętrze oświetlały pochodnie zatknięte w specjalne otwory w ścianach (w 1848 ślady tych otworów odnaleziono po skuciu tynków). Wnętrze nie było przykryte stropem tylko otwarte na więźbę. Na więźbie opierał się słomiany lub trzcinowy dach. Ściany palisadowe utworzono z dębowych bali wbijanych koło siebie pionowo w ziemię. Od zewnątrz były one okorowane lecz nie ociosane (częściowo ociosano je w 1848), a od wewnątrz ciosano je tworząc gładkie ściany. Boki pali były częściowo ciosane, żeby lepiej do siebie przylegały. Najgrubsze były bale narożne, z których wyciosywano ¼, uzyskując kąt prosty. Na balach leżała belka pozioma (oczep), scalająca konstrukcję i dająca podstawę belkom więźby dachowej^[1].

Po restauracji w latach 1848-1849 z oryginału zachowały się palowe ściany. Wymieniono wówczas całą więźbę dachową wraz z dekoracjami. Wybudowano nową kruchtę od południa i trzy pary wstawek z oknami na dachu^[1].

Galeria

• 

  Ściana z bali

• 

  Wnętrze

• 

  (c) Keith Evans, CC BY-SA 2.0

  Prezbiterium

Przypisy