Kościół św. Antoniego Padewskiego i klasztor franciszkanów konwentualnych w Poznaniu

Kościół św. Antoniego Padewskiego w Poznaniu
	A-161 z dnia 25.02.1931
	Kościół rektoralny
	(c) Diego Delso, CC BY-SA 4.0; Kościół św. Antoniego – elewacja frontowa
Państwo	Polska
Miejscowość	Poznań
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Wezwanie	św. Antoniego
	Przedmioty szczególnego kultu
Cudowne wizerunki	Matka Boża w Cudy Wielmożna Pani Poznania
Historia
Data zakończenia budowy	1655–1728
Dane świątyni
Świątynia; • materiał bud.	; • cegła
	Położenie na mapie Poznania Kościół św. Antoniego Padewskiego w Poznaniu
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kościół św. Antoniego Padewskiego w Poznaniu
	Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Kościół św. Antoniego Padewskiego w Poznaniu
	52°24′29,26″N 16°55′51,84″E/52,408128 16,931067
	Strona internetowa

Kościół i budynek agend miejskich stojący na miejscu zburzonego skrzydła klasztoru, widok od ul. Paderewskiego

Zegar

Wnętrze kościoła

Kościół św. Antoniego Padewskiego i klasztor franciszkanów konwentualnych w Poznaniu Prowincji Gdańskiej mieści się u podnóża Góry Przemysła (Góry Zamkowej). Od 2017 wielkopostny kościół stacyjny.

Historia

Franciszkanów do Poznania sprowadził w pierwszej połowie XVII w. biskup Andrzej Szołdrski, jednak wzbudzali oni niechęć innych zakonów (głównie bernardynów), którzy posiadali już swój kościół w mieście. Sprawiło to, że otrzymali miejsce przy dzisiejszej ul. Grobla, gdzie wznieśli w 1646 drewniany kościółek (na jego miejscu stoi dziś Kościół pw. Wszystkich Świętych w Poznaniu). Dziesięć lat później świątynia spłonęła, a mnisi otrzymali nieistniejący już kościół św. Rocha w osadzie Miasteczko, przy którym wznieśli klasztor, mimo to nadal starali się o miejsce na świątynię w obrębie murów miejskich. Udało im się to w 1668, gdy uzyskali plac pod budowę u podnóża Góry Zamkowej. W 1674 franciszkanie zawarli umowę na projekt i wykonanie z mistrzem murarskim Janem Końskim. Budowa przeciągała się i zakończono ją dopiero w 1728.

W 1832 zakon skasowano, a kościół władze pruskie przekształciły w magazyn. Następnie zburzono skrzydła klasztoru od ul. Sierocej i Nowej (dziś Paderewskiego) a kościół przekazano niemieckim katolikom. Zakonnicy odzyskali budynki w 1921. 4 października 1937 zakończyły się 10-dniowe obchody 700-lecia zakonu franciszkanów w Polsce^[2].

W czasie II wojny światowej kościół służył katolikom – Niemcom. Podczas walk w 1945 zawaliło się sklepienie nawy głównej niszcząc część wyposażenia. Świątynia została odbudowana jako pierwszy kościół w Poznaniu, wnętrze odrestaurowano w latach 1963-1965 pod kierunkiem T. Szukały i H. Kota. Odnowiono wówczas zamalowaną w poprzednim okresie pierwotną polichromię.

Architektura

Kościół św. Antoniego Padewskiego jest trójnawową bazyliką z transeptem. Nawa główna przykryta jest sklepieniem kolebkowym z lunetami, podczas gdy nawy boczne przykrywają sklepienia krzyżowe. We wnętrzu zwraca uwagę bogate zdobienie stiukowe oraz polichromie wykonane w latach 1702–1735 przez czeskiego franciszkanina Adama Swacha. Jego brat, Antoni Swach, wykonał ołtarz główny, ołtarz w kaplicy Matki Boskiej w Cudy Wielmożnej Pani Poznania oraz bogate dębowe stalle.

Architektoniczny, bogato złocony ołtarz główny w centralnej części dolnej kondygnacji zawiera obraz Widzenie św. Antoniego, po bokach którego znajdują się rzeźby przedstawiające św. Augustyna i św. Franciszka z Asyżu.

W Kaplicy Najświętszej Marii Panny znajduje się obraz Matki Boskiej w Cudy Słynącej, będący kopią obrazu z kościoła na Zdzieżu koło Borku Wielkopolskiego, wykonaną w 1666 przez malarczyka Marcina ze Śródki, a zakupioną przez brata Tomasza Dybowskiego, zwanego "Bożą Duszą". W dwa lata później, w 1668, obraz zasłynął jako cudowny. Niewielki obraz znajduje się w pokrytej srebrnymi plakietami ramie. Ołtarz wieńczy Archanioł Michał w towarzystwie aniołów. Wystroju kaplicy dopełniają bogate stiukowe ornamenty, w tym plastyczne przedstawienie Jezusa i apostołów, oraz freski również wykonane przez braci Swachów.

Po przeciwnej stronie znajduje się kaplica św. Franciszka, w której najcenniejsze są obrazy przedstawiające św. Franciszka i św. Szczepana oraz figury św. Augustyna i św. Jana Ewangelisty. Również ta kaplica ma bogatą polichromię.

W kościele znajduje się bogata kolekcja XVII–XVIII w. portretów wykonanych głównie w lokalnych warsztatach (na lewo od wejścia zgodnie ze wskazówkami zegara):

Jadwigi Rogalińskiej (zm. 1652)
czternaście portretów trumiennych (ponad portretem J. Rogalińskiej)
Katarzyny Skrzetuskiej (zm. 1701)
Doroty Kołaczkowskiej (zm. 1719)
Wojciecha Rydzyńskiego, kasztelana lądzkiego (zm. 1735) (przy nagrobku)
Anny Rydzyńskiej (zm. 1736) (przy nagrobku)
Jana Radolińskiego, podkomorzego wschowskiego (zm. 1696) (w prezbiterium)
Jana Korzbok Łąckiego, kasztelana kaliskiego (w prezbiterium)
ks. Ludwika Miskiego, gwardiana w tutejszym klasztorze, profesora teologii i filozofii (zm. 1768) (w kaplicy św. Franciszka, na nagrobku)
ks. Wojciecha Zawadzkiego, gwardiana i inicjatora budowy kościoła i klasztoru (zm. 1680) (w kaplicy NMP)

Bezpośrednio przy zabudowaniach klasztornych stoi pomnik 15. Pułku Ułanów Poznańskich.

Gwardianie

Od 1936 do 1939 gwardianem klasztoru był o. Korneli Czupryk^[3]^[4].

Nagrody i upamiętnienie

Zespół klasztorny przedstawiono na rewersie monety dwuzłotowej wybitej w 2011 roku przez Narodowy Bank Polski^[5]. W 2007 kościół zdobył nagrodę Generalnego Konserwatora Zabytków Zabytek Zadbany w kategorii "Zabytki sakralne"^[6].

Zobacz też

Makieta dawnego Poznania

Przypisy

↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie. 2021-09-30. [dostęp 2010-10-17].
↑ Siedmiowiekowa działalność zakonu św. Franciszka. „Orędownik”. Nr 237, s. 6, 13 października 1937.
↑ Nowe władze zakonne OO. Franciszkanów w Polsce. „Gazeta Szamotulska”. Nr 82, s. 2, 21 lipca 1936.
↑ O. Korneli Czupryk - prowincjał, misjonarz, komisarz. old.franciszkanie.pl, 2009-06-10. [dostęp 2018-07-02].
↑ http://www.nbp.pl/banknoty_i_monety/monety_okolicznosciowe/2011/2011_11a___POZNAN_Klasztor_Franciszkanow.pdf
↑ Jolanta Goszczyńska, Wielkopolscy laureaci konkursu Generalnego Konserwatora Zabytków: ZABYTEK ZADBANY (za lata 2006-2009), w: Wielkopolski Biuletyn Konserwatorski, tom IV/2010, s.215, ISBN 978-83-931388-9-0

[zabytek-1] Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie. 2021-09-30. [dostęp 2010-10-17].

[2] Siedmiowiekowa działalność zakonu św. Franciszka. „Orędownik”. Nr 237, s. 6, 13 października 1937.

[3] Nowe władze zakonne OO. Franciszkanów w Polsce. „Gazeta Szamotulska”. Nr 82, s. 2, 21 lipca 1936.

[4] O. Korneli Czupryk - prowincjał, misjonarz, komisarz. old.franciszkanie.pl, 2009-06-10. [dostęp 2018-07-02].

[5] ttp://www.nbp.pl/banknoty_i_monety/monety_okolicznosciowe/2011/2011_11a___POZNAN_Klasztor_Franciszkanow.pdf

[Goszcz-6] Jolanta Goszczyńska, Wielkopolscy laureaci konkursu Generalnego Konserwatora Zabytków: ZABYTEK ZADBANY (za lata 2006-2009), w: Wielkopolski Biuletyn Konserwatorski, tom IV/2010, s.215, ISBN 978-83-931388-9-0

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Antoninek-Zieliniec-Kobylepole	Ducha Świętego Matki Bożej Różańcowej Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
Chartowo, Rataje, Żegrze	Najświętszej Bogarodzicy Maryi Chrystusa Najwyższego Kapłana św. Łukasza Ewangelisty św. Marka Ewangelisty św. Mateusza Apostoła i Ewangelisty Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny Nawrócenia św. Pawła Apostoła Pierwszych Polskich Męczenników św. Rocha św. Sebastiana
Główna	Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej
Głuszyna	św. Jakuba Większego Apostoła
Górczyn, Świerczewo, Fabianowo-Kotowo	Chrystusa Króla Chrystusa Sługi Świętego Krzyża Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła
Grunwald-Południe, Grunwald-Północ, Stary Grunwald	św. Jana Kantego św. Jerzego Łaski Bożej Świętej Rodziny św. Wawrzyńca i św. Wincentego Pallottiego
Piątkowo Północ, Piątkowo	Miłosierdzia Bożego Najświętszej Maryi Panny Matki Odkupiciela Narodzenia Pańskiego Opatrzności Bożej św. Stanisława Biskupa i Męczennika
Jeżyce, Ogrody	Chrystusa Dobrego Pasterza Najświętszego Serca Jezusa i św. Floriana Podwyższenia Krzyża Świętego
Junikowo, Kwiatowe	św. Andrzeja Boboli św. Jadwigi Śląskiej Najświętszej Maryi Panny z La Salette
Kiekrz	św. Michała Archanioła i Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
Krzesiny-Pokrzywno-Garaszewo	Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej
Krzyżowniki-Smochowice	Imienia Maryi
Ławica	Objawienia Pańskiego Zwiastowania Pańskiego
Morasko-Radojewo	Ścięcia św. Jana Chrzciciela Świętej Trójcy
Naramowice, Umultowo	św. Jadwigi Królowej Wawelskiej św. Jana Pawła II Matki Boskiej Częstochowskiej
Nowe Winogrady Południe, Nowe Winogrady Północ, Nowe Winogrady Wschód	św. Karola Boromeusza Matki Bożej Zwycięskiej Świętych Aniołów Stróżów Wniebowstąpienia Pańskiego
Ostrów Tumski-Śródka-Zawady-Komandoria	Świętych Apostołów Piotra i Pawła św. Jana Jerozolimskiego za murami św. Małgorzaty św. Mikołaja Najświętszej Marii Panny św. Kazimierza
Podolany, Strzeszyn	Matki Bożej Pocieszenia św. Moniki św. Ojca Pio
Sołacz	św. Jana Vianneya
Stare Miasto	św. Antoniego Padewskiego św. Barbary Bożego Ciała św. Franciszka Serafickiego św. Gotarda św. Józefa Karmelitanek Bosych św. Marcina św. Marii Magdaleny Matki Boskiej Nieustającej Pomocy i św. Marii Magdaleny Najświętszego Serca Jezusowego i Matki Boskiej Pocieszenia Najświętszego Zbawiciela Najświętszej Krwi Pana Jezusa Najświętszej Marii Panny Wspomożycielki Wiernych Najświętszej Maryi Panny Królowej Różańca Świętego Przemienienia Pańskiego Świętego Krzyża św. Piotra św. Wawrzyńca św. Wojciecha Wszystkich Świętych
Stare Winogrady	św. Jana Bosko św. Leonarda
Starołęka-Minikowo-Marlewo	św. Antoniego Padewskiego Jana Apostoła i Ewangelisty
Szczepankowo-Spławie-Krzesinki	św. Andrzeja Apostoła św. Józefa
Św. Łazarz	św. Anny Matki Boskiej Bolesnej św. Michała Archanioła Cerkiew św. Mikołaja
Warszawskie-Pomet-Maltańskie	Chrystusa Odkupiciela Cerkiew Opieki Matki Bożej
Wilda	Maryi Królowej Ofiarowania Pańskiego Zmartwychwstania Pańskiego
Winiary	św. Stanisława Kostki
Wola	Świętych Cyryla i Metodego Apostołów Słowian i Patronów Europy
Zielony Dębiec	Błogosławionej Poznańskiej Piątki (w budowie) Świętej Trójcy

Obszary Systemu Informacji Miejskiej	Centrum Dzielnica Cesarska Garbary (Grochowe Łąki) Grobla Piaski Piekary Przepadek Rybaki Święty Marcin Święty Wojciech Chwaliszewo Stare Miasto
Osiedla mieszkaniowe	Osiedle Nad Wartą Osiedle robotnicze na Czartorii Zespół domów profesorskich przy ul. Libelta Zespół domów urzędniczych przy ulicy Kościuszki Zespół mieszkaniowy przy Placu Bernardyńskim
Atrakcje turystyczne	Fontanna Prozerpiny Odwach Pałac Anderschów Pałac Działyńskich Pałac Górków Pałac Mielżyńskich Pręgierz Ratusz Stary Browar Studzienka Bamberki Waga miejska Zamek Cesarski Zamek Królewski
Teatry	Polski Teatr Tańca Scena na Piętrze Teatr Animacji Teatr Ósmego Dnia Teatr Muzyczny Teatr Polski Teatr U Przyjaciół Teatr Wielki im. Stanisława Moniuszki
Kina	Kino Apollo Kino „Malta” Kino „Muza” Kino Pałacowe Multikino Stary Browar
Miejsca kultu religijnego	Kościół św. Antoniego Padewskiego Kościół Bożego Ciała Kościół św. Franciszka Serafickiego Kościół św. Józefa Kościół św. Marcina Kościół Matki Boskiej Nieustającej Pomocy, św. Marii Magdaleny i św. Stanisława Biskupa Kościół Najświętszego Serca Jezusowego i Matki Boskiej Pocieszenia Kościół Najświętszego Zbawiciela Kościół Najświętszej Krwi Pana Jezusa Kościół Najświętszej Marii Panny Wspomożycielki Wiernych Kościół Najświętszej Maryi Panny Królowej Różańca Świętego Kościół Przemienienia Pańskiego Kościół Świętego Krzyża Kościół św. Wojciecha Kościół Wszystkich Świętych Synagoga
Targowiska	Plac Bernardyński Plac Wielkopolski
Stacje kolejowe	Poznań Garbary

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne