Kościół św. Antoniego Padewskiego w Buku

Kościół św. Antoniego Padewskiego w Buku

A-498 z dnia 14.05.1956
kościół parafialny
Kościół św. Antoniego Padewskiego w Buku
Państwo	Polska
Miejscowość	Buk (powiat policki)
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	Parafia św. Urszuli Ledóchowskiej w Buku
Wezwanie	św. Antoniego Padewskiego
Dane świątyni Świątynia • materiał bud. • kostka granitowa
Położenie na mapie gminy Dobra (Szczecińska) Kościół św. Antoniego Padewskiego w Buku
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kościół św. Antoniego Padewskiego w Buku
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Kościół św. Antoniego Padewskiego w Buku
Położenie na mapie powiatu polickiego Kościół św. Antoniego Padewskiego w Buku
53°29′59″N 14°21′15″E/53,499778 14,354150

Wnętrze kościoła

Kościół św. Antoniego Padewskiego w Buku – średniowieczna budowla, posiadająca unikatowe w skali regionu rozwiązania architektoniczne oraz cenne wyposażenie. Świątynia położona jest na niewielkim wzniesieniu, w centrum wsi Buk, w województwie zachodniopomorskim, w gminie Dobra (Szczecińska). Jest kościołem parafialnym, należącym do dekanatu Szczecin Pogodno, archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej.

Historia

Kościół powstał w XIII w. jako prosta budowla, wzniesiona na planie prostokąta, bez wyodrębnionego prezbiterium i wieży^[1]. Pierwotnie, główne wejście do świątyni wiodło przez ostrołukowy portal, wykuty w zachodniej ścianie szczytowej – portal ten zachował się do dnia dzisiejszego, lecz nie jest już użytkowany^[1]. Wnętrze kościoła oświetlało 6 wąskich, ostrołukowych okien w ścianie południowej i trzy w ścianie wschodniej^[1]. W XVI w. wybudowano wieżę, a pod nią utworzono kruchtę, odgradzając ją od reszty kościoła wysoką, ceglaną ścianą^[1][2].

W XVIII w. przebudowano zakrystię, tworząc nad nią emporę kolatorską wyposażoną w piec z ozdobnych kafli – jeden z nich zachował się do dzisiaj^[1]. W połowie XIX w. zamurowano istniejące dotychczas okna i wykuto nowe otwory okienne – dwa w ścianie wschodniej i cztery w ścianie południowej^[1]. Okna te są znacznie szersze od poprzednich, lecz – podobnie jak tamte – mają ostrołukowe zakończenia. W tym samym okresie utworzono również nowe wejście do świątyni od strony południowej^[1].

Na przełomie XIX i XX w. w kościele bywała angielska pisarka Elizabeth von Arnim, mieszkająca w latach 1896–1908 w pobliskich Rzędzinach^[3]. O kościele w Buku wspominała ona w swojej pierwszej książce: Elizabeth and Her German Garden^[3].

Bryła kościoła nie ucierpiała w czasie II wojny światowej i dotrwała do naszych czasów bez większych przeróbek. Kościół został poświęcony 31.07.1960^[2]. W 1963 w kościele przeprowadzono prace remontowe^[4].

Opis budowli

Kościół zbudowany jest z 26 warstw kostki granitowej^[1]. Nie ma wydzielonego prezbiterium. Wnętrze przykryte jest drewnianym stropem. Zarówno kościół, jak i zlokalizowana w części zachodniej wieża, przykryte są dachem dwuspadowym. Wieża, węższa od nawy, tylko nieznacznie przewyższa kalenicę dachu kościoła. Od strony północnej do kościoła przylega niewielka dobudówka, pełniąca rolę zakrystii. W jej przyziemiu znajdowała się krypta grzebalna^[1]. Szczyty budynku, od strony wschodniej i zachodniej, wykonane są z cegły i zdobione blendami.

Szczególne zainteresowanie budzi północna ściana korpusu kościoła. Nie ma ona i nigdy nie miała żadnego okna. Jest to jedyny wolno stojący kościół na Pomorzu o takiej cesze^[1]. Nie jest znana przyczyna, dlaczego w ścianie tej nie zlokalizowano otworów okiennych.

W kościele w Buku, jako jedynym na Pomorzu, zachowały się fragmenty simy – kamiennej rynny służącej do odprowadzania wody opadowej z połaci dachu^[3].

Wyposażenie

Najcenniejszym elementem wyposażenia kościoła jest kamienny ołtarz ambonowy, wykonany w 1711 przez Erharda Lōfflera – twórcę nieistniejącego już ołtarza głównego w szczecińskiej archikatedrze^[1]. Ołtarze ambonowe – popularne do drugiej wojny światowej w protestanckich kościołach Pomorza Zachodniego – są obecnie bardzo rzadko spotykane. Bogato zdobiony ołtarz zwieńczony jest trzema figurami aniołów, wspartych na dwóch kolumnach, spiralnie skręconych i oplecionych winną latoroślą.

Na ścianie południowej umieszczono dużych rozmiarów kamienne epitafium generała-majora Ottona Gustava von Lepel^[1]. Był on komendantem twierdzy w Kostrzynie. Zmarł w 1735 i został pochowany w kościele w Buku^[1].

Kamienne epitafia na Pomorzu to duża rzadkość – większość epitafiów na tym terenie wykonywano bowiem z bogato polichromowanego drewna. Takie właśnie było epitafium kapitana Theophilusa Michaelisa, rannego w bitwie pod Połtawą i zmarłego w Moskwie w 1709^[1]. Epitafium to, do lat dziewięćdziesiątych XX w., znajdowało się na ścianie północnej kościoła w Buku. Obecnie eksponowane jest w szczecińskiej archikatedrze^[1].

• 

  Widok ogólny

• 

  Ołtarz ambonowy

• 

  epitafium Ottona Gustava von Lepel

• 

  epitafium Theophilusa Michaelisa (obecnie w archikatedrze szczecińskiej)

• 

  Empora kolatorska

Przypisy