Kościół św. Bartłomieja w Gliwicach

Kościół pw. św. Bartłomieja
w Gliwicach (stary)
	A/177/06 z dnia 02.11.1956 r., 10.03.1960 r.; oraz 16.04.2006 r.
	; Kościół św. Bartłomieja w I połowie XVIII wieku – Rysunek Wernhera
Państwo	Polska
Miejscowość	Gliwice
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
parafia	św. Bartłomieja w Gliwicach
Wezwanie	św. Bartłomieja
Historia
Data zakończenia budowy	prezbiterium XV wiek, nawa i wieża po 1656
Dane świątyni
Styl	gotycki
Świątynia; • materiał bud.	; • kamień, cegła
Wieża kościelna; • liczba wież	; 1
Ołtarz; • liczba ołtarzy; • wezwania ołtarzy bocznych	; 3; MB Różańcowej, św. Bartłomieja
Liczba naw	1

Kościół pw. św. Bartłomieja
w Gliwicach (nowy)
	A/345/11 z dnia 4 lipca 2011
	kościół parafialny
	; Kościół w 2018 roku
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Gliwice
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
parafia	św. Bartłomieja w Gliwicach
Wezwanie	św. Bartłomieja
Historia
Data rozpoczęcia budowy	1907
Data zakończenia budowy	1911
Data poświęcenia	14 maja 1911
Dane świątyni
Styl	neogotycki
Architekt	Ludwik Schneider
Wieża kościelna; • liczba wież; • wysokość wież	; 1; 92 m
Ołtarz; • liczba ołtarzy	; 3
Liczba naw	3
Nawa główna; • szerokość; • wysokość	; 25,5 m; 22 m
Organy; • liczba głosów	; 60
	Położenie na mapie Gliwic Kościół pw. św. Bartłomieja; w Gliwicach (nowy)
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kościół pw. św. Bartłomieja; w Gliwicach (nowy)
	Położenie na mapie województwa śląskiego Kościół pw. św. Bartłomieja; w Gliwicach (nowy)
	50°18′38,26″N 18°40′25,45″E/50,310628 18,673736

Kościół pw. św. Bartłomieja w Gliwicach – kościół parafialny w Gliwicach w dzielnicy Szobiszowice.

Stary kościół, z XV wieku, znajduje się przy ul. Toszeckiej 36. W pobliżu przebiega trasa rowerowa nr 6^[2]. Nowy kościół, z początku XX wieku, położony jest przy ul. Bernardyńskiej 19.

Historia

Pierwsza wzmianka o Szobiszowicach (Petersdorf) pochodzi z 1276 roku; była to wówczas odrębna wieś rycerska. Pod koniec XIII wieku istniała już parafia, którą uznaje się za jedną z najstarszych na Górnym Śląsku^[3]. Dokładna data budowy starego kościoła nie jest znana. Prawdopodobnie pierwotny kościół, drewniany, wybudowali Templariusze w pierwszej połowie XIII wieku. W XV wieku natomiast wzniesiono obecny kościół, położony na niewielkim wzniesieniu i otoczony murem. Był on nieznacznie przebudowywany w 1592 roku, większe zmiany nastąpiły wówczas w wystroju wnętrza. W drugiej połowie XVII wieku dobudowano nawę i wieżę. Kościół odnowiono w 1944 roku.

Ze względu na powiększającą się liczbę wiernych oraz zły stan techniczny starego kościoła, ale także przy wsparciu państwa i dobrej sytuacji finansowej parafii, postanowiono wybudować nowy kościół. Prace, zainicjowane przez księdza Józefa Stryczka, późniejszego proboszcza, kierowane były przez Feliksa Wieczorka z Królewskiej Huty i F. Koźlika z Koźla według projektu wrocławskiego architekta Ludwika Schneidera. Budowa trwała od 1907 do 1911 roku.

Architektura i wnętrze

Stary kościół

Kościół jest gotycki, murowany z kamienia i cegły, jednonawowy, orientowany. Dachy dwuspadowe, kryte gontem. Prostokątne prezbiterium i przylegająca do niego od północy zakrystia pochodzą z XV wieku. Nad zakrystią loża kolatorska. Nawa i wieża powstały po 1656 roku. Wieża zwieńczona krenelażem. Ściany zewnętrzne wzmocnione skarpami uskokowymi. We wnętrzu zachowały się sklepienia krzyżowo-kolebkowe.

W protokołach wizytacyjnych z XVII i XVIII wieku odnotowano m.in.: ołtarz główny św. Bartłomieja, ołtarze boczne przedstawiające Najświętszą Maryję Pannę, w typie Mater Dolorosa oraz św. Mikołaja, kamienną chrzcielnicę, ambonę i organy miechowe, a także 3 dzwony w wieży i 4 w wieżyczce.

Obecne wyposażenie pochodzi głównie z XVII i XIX wieku. Ołtarz i ambona barokowe, drewniane, marmoryzowane. Ołtarz główny barokowy, z rzeźbami św. św. Piotra i Pawła oraz współczesnym obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej. W ołtarzu bocznym obraz Matki Boskiej Różańcowej z XIX wieku. Polichromie na sklepieniu prezbiterium prawdopodobnie z XV wieku.

Nowy kościół

Kościół jest w stylu neogotyckim, zaprojektowany przez Ludwiga Schneidera. Kościół nie jest orientowany (prezbiterium zwrócone na północny wschód), trójnawowy, pseudobazylikowy, na planie krzyża łacińskiego z transeptem. Do wielobocznego prezbiterium przylega zakrystia i kaplica. Nawy boczne nieznacznie niższe od nawy głównej. Od południowego zachodu czworoboczna wieża o wysokości 92 metry, zwieńczona neobarokowym dachem hełmowym. Na wieży zegar i dzwony. W dachu sygnaturka także z neobarokowym hełmem. Do kościoła prowadzi osiem wejść. Portal wejściowy główny dwukondygnacyjny, ostrołukowy, zdobiony płaskorzeźbami. Sklepienia krzyżowo-żebrowe, czteropolowe.

Wystrój kościoła oryginalny, neogotycki^[4]. Ołtarz główny trójosiowy, wykonany przez firmę „Mrowiec-Meyer” z Gliwic. W centrum ołtarza obraz św. Bartłomieja. Ołtarze boczne jednoosiowe, poświęcone św. Józefowi i Najświętszej Maryi Pannie. Ponadto ambona z baldachimem, chrzcielnica, stacje Drogi Krzyżowej i figury świętych. Witraże zachowane częściowo, polichromie na sklepieniach zamalowane. W kościele znajdują się potężne 60-głosowe organy Paula Berschdorfa z Nysy. Są to największe organy w Gliwicach. Kościół może pomieścić około 6000 osób.

Oryginalne dzwony, największy o wadze 8200 kg^[5], skonfiskowano w 1917 roku. Nowe zostały poświęcone 20 grudnia 1925 roku.

Zobacz też

Parafia św. Bartłomieja w Gliwicach

Przypisy

↑ ^a ^b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021 [dostęp 2010-05-20] .
↑ Atlas województwa śląskiego. Część 2: okręg katowicki. Katowice: PKG Katowice, 2008. ISBN 978-87953-27-X.
↑ Monika Michnik: Kościół pw. św. Bartłomieja (stary i nowy). W: Gliwice znane i nieznane. Leszek Jodliński (red.). Wyd. 3. Gliwice: Muzeum w Gliwicach, 2010, s. 133-139. ISBN 978-83-89856-31-9.
↑ JózefJ. Pilch JózefJ., Leksykon zabytków architektury Górnego Śląska, Warszawa: Wydawnictwo „Arkady”, 2008, ISBN 978-83-213-4485-0 .
↑ BogdanB. Łoziński BogdanB., PARAFIA ŚW. BARTŁOMIEJA - GLIWICE - Rys historyczny [dostęp 2012-10-07] [zarchiwizowane z adresu 2012-10-24] (pol.).

[zabytek-1] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021 [dostęp 2010-05-20] .

[2] Atlas województwa śląskiego. Część 2: okręg katowicki. Katowice: PKG Katowice, 2008. ISBN 978-87953-27-X.

[3] Monika Michnik: Kościół pw. św. Bartłomieja (stary i nowy). W: Gliwice znane i nieznane. Leszek Jodliński (red.). Wyd. 3. Gliwice: Muzeum w Gliwicach, 2010, s. 133-139. ISBN 978-83-89856-31-9.

[4] JózefJ. Pilch JózefJ., Leksykon zabytków architektury Górnego Śląska, Warszawa: Wydawnictwo „Arkady”, 2008, ISBN 978-83-213-4485-0 .

[5] BogdanB. Łoziński BogdanB., PARAFIA ŚW. BARTŁOMIEJA - GLIWICE - Rys historyczny [dostęp 2012-10-07] [zarchiwizowane z adresu 2012-10-24] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne