Kościół św. Józefa w Gdańsku

Kościół św. Józefa w Gdańsku

652 z dnia 15.10.1973 r.[1]
kościół rektorski
(c) Diego Delso, CC BY-SA 3.0 Gotyckie prezbiterium
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Miejscowość	Gdańsk
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Wezwanie	św. Józefa
Historia Data rozpoczęcia budowy 1482 Data zakończenia budowy 1623 Data zniszczenia • przez 1945 Armia Czerwona Poprzednie wyznanie NMP i Święci Założyciele Eliasz i Elizeusz
Dane świątyni Styl Gotycki Świątynia • materiał bud. • cegła Liczba naw 1
Położenie na mapie Gdańska Kościół św. Józefa w Gdańsku
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kościół św. Józefa w Gdańsku
Położenie na mapie województwa pomorskiego Kościół św. Józefa w Gdańsku
54°21′14,95″N 18°38′50,84″E/54,354153 18,647456

Kościół św. Józefa w Gdańsku – kościół rektorski należący do parafii św. Brygidy archidiecezji gdańskiej. Do kościoła przylega kaplica, w której przez cały dzień odbywa się adoracja Najświętszego Sakramentu, w czasie której można też skorzystać z sakramentu pojednania. W czasach reformacji był to jednym z nielicznych działających w Gdańsku kościołów rzymskokatolickich (obok kościołów Dominikanów i Brygidek, a później Kaplicy Królewskiej). W czasach karmelitów kościół nosił wezwanie Matki Boskiej Śnieżnej oraz Świętych Założycieli Eliasza i Elizeusza^[2].

Architektura

(c) Diego Delso, CC BY-SA 3.0

Nawa główna

Zrekonstruowane gotyckie sklepienia

Wnętrze gotyckiej kaplicy

Portal barokowy

(c) Edgar El, CC BY 3.0

Klasztor karmelitów (ob. Oblatów)

Kościół wg pierwotnych planów miał być znacznie obszerniejszy i składać się z trzech naw. Całość budowli miała mieścić się w ramach obmurowania, a brama wejściowa na teren otaczający kościół miała być wejściem do świątyni. Karmelitom zabrakło funduszy na zrealizowanie tak dużego projektu i zbudowano jedynie prezbiterium i jedną nawę. Prezbiterium jest zamknięte prosto z dużym witrażem (wykonany w 1970 r. na podstawie projektu Barbary Massalskiej^[3]) i flankowane dwoma narożnymi wieżyczkami. Jest to jedyny w Gdańsku kościół z zewnętrznymi przyporami. Do kościoła przylega klasztor, który dawniej zajmowany był przez karmelitów („Białych Mnichów”), a obecnie jest siedzibą zakonu Oblatów.

Wnętrze

W okresie I Rzeczypospolitej kościół karmelitów był miejscem licznych pochówków katolickich rodów szlacheckich, m.in. zmarłego w 1656 r. starosty tykocińskiego Wojciech Wessla, kasztelana gdańskiego Dymitra Wejhera (zm. 1628), kasztelanowej sierpeckiej Eleonory Niszczyckiej (zm. 1633), wojewodów pomorskich Ludwika Wejhera (zm. 1656) i Władysława Denhoffa (zm. 1683), wojewody brzeskokujawskiego Jana Jakuba Potulickiego (1707-1726), kasztelanowej słońskiej Anny Sierakowskiej (zm. 1792) i tablica ku czci jej męża senatora Kajetana Onufrego Sierakowskiego (zm. 1841)^[3]. Zachowały się tylko dwa z tych epitafiów: barokowe epitafium Jana Jakuba Potulickiego i płyta nagrobna z herbem Wejherów^[4]. Ponadto z oryginalnego wyposażenia przetrwały dwa barokowe konfesjonały i chrzcielnica w nawie głównej oraz dwa ołtarze w Kaplicy Wieczystej Adoracji^[3].

Rys historyczny

• 1467 – Karmelici obejmują jako odszkodowanie leprozorium św. Jerzego, po tym gdy musieli opuścić swój istniejący od 1395 roku klasztor w Młodym Mieście
• 1482 – położenie fundamentów pod prezbiterium^[5]
• 1483 – położenie fundamentów pod nawę
• 1493 – kościół pokryto dachówką
• 1496 – zbudowanie szczytu wschodniego
• 1523 – dewastacja kościoła
• 1576 – dewastacja kościoła i klasztoru w czasie konfliktu z królem Batorym
• 1623 – dobudowano zachodni korpus kościoła
• 1668 – pożar kościoła
• 1670 – zniszczenie kościoła przez protestantów
• 2 poł. XVII wieku – odbudowa po pogromie i rozbudowa kościoła i klasztoru do stanu obecnego – wystrój barokowy.
• 1681 – poświęcenie kościoła przez opata pelplińskiego Ludwika Łasia
• 1734–1835 – klasztor zajmują kolejno żołnierze: rosyjscy, francuscy, pruscy
• 1823 – władze pruskie skasowały Zakon karmelitów
• 1840 – powstaje parafia pod wezwaniem św. Józefa. Pierwszym proboszczem został ks. Józef Michalski^[3].
• 1869 – władze pruskie skasowały nabożeństwa w języku polskim
• 1886 – przywrócenie polskich nabożeństwa^[3]
• lata 30. XX wieku – pięć ołtarzy z XVIII wieku przekazano do kościoła św. Antoniego w Brzeźnie^[2]
• 27 marca 1945 – żołnierze Armii Czerwonej nie szanując prawa azylu w kościele, gdzie schroniło się ponad 100 osób, wtoczyli i podpalili beczki z płynem zapalającym. Wraz z kościołem spłonęli ludzie szukający w nim schronienia^[6]. Kościół w wyniku pożaru stracił dachy i sklepienia oraz prawie całe wyposażenie wnętrza^[7].
• 1947 – kościół objęli w opiekę Misjonarze Oblaci
• 1953 – poświęcenie kościoła odbudowanego przez Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej. Nowy witraż w oknie prezbiterium zaprojektowała Barbara Massalska
• 1964 – w kaplicy rozpoczęto odprawiać Wieczystą adorację
• 2000 – poświęcenie pomnika „Ofiar Nieludzkich Systemów”
• 2014 – prace konserwatorskie
• 2019 – zakończenie prac konserwatorskich
• 1 grudnia 2019 – rekonsekracja kościoła przez bp. Zbigniewa Zielińskiego^[8]

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Historia kościoła na stronie parafii
• A. Januszajtis Karmelici w Gdańsku – pierwsi w Polsce, Gazeta Wyborcza Trójmiasto 30.07.2011
• Historia kościoła