Kościół św. Jakuba w Częstochowie

Kościół św. Jakuba
Distinctive emblem for cultural property.svg nr rej.:
- A/644/2020 z 13.05.2020 (woj. śląskie)[1]
- A/550/93 z 30.10.1993 (woj. częstochowskie)[2]
kościół parafialny
Ilustracja
Kościół św. Jakuba od strony Placu Władysława Biegańskiego
Państwo

 Polska

Miejscowość

Częstochowa

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

św. Jakuba Apostoła w Częstochowie

Wezwanie

św. Jakuba Apostoła (Większego)

Położenie na mapie Częstochowy
Mapa konturowa Częstochowy, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Jakuba”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Jakuba”
Ziemia50°48′46″N 19°06′47″E/50,812778 19,113056

Kościół św. Jakuba w Częstochowie – kościół w częstochowskim śródmieściu. Znajduje się przy Placu Władysława Biegańskiego.

Historia

Około 1582 roku Jakub Zalejski wybudował w tym miejscu drewnianą kapliczkę św. Jakuba wraz z przytułkiem dla chorych pielgrzymów. Wówczas była ona umiejscowiona na pustej przestrzeni między Częstochową a Częstochówką. Około 60 lat później prowincjał zakonu paulinów Andrzej Gołdunowski ufundował nową, murowaną kaplicę[3].

W 1683 roku odwiedził ją król Jan III Sobieski jadąc pod Wiedeń. Było to 24 lipca, w dniu kiedy to jego syn Jakub obchodził imieniny i całą rodziną odwiedzili kościół jego patrona. W 1786 roku przybyły do Częstochowy mariawitki, które prowadziły szkołę dla dziewcząt[3] i osiadły w tej świątyni do czasu wybudowania własnej siedziby, czyli do 1862 roku.

W 1864 r. zakon ten został jednak skasowany, a opuszczona świątynia zaczęła popadać w ruinę. W 1869 roku władze carskie przejęły ten teren i z inicjatywy naczelnika powiatu częstochowskiego Parmena Kaszernikowa na miejscu kościoła św. Jakuba wybudowały w stylu bizantyjskim cerkiew św. Cyryla i Metodego projektu Aleksandra Lie[3], wzorowaną na warszawskiej cerkwi św. Marii Magdaleny[4].

Cerkiew została poświęcona 15 października 1872 r. przez arcybiskupa chełmskiego i warszawskiego Joannicjusza w obecności namiestnika Królestwa Polskiego, Fiodora hr. Berga[3]. Przejściowo wokół cerkwi mieścił się cmentarz prawosławny, który po niedługim czasie został zlikwidowany.

Po wejściu do miasta Niemców w 1914 roku cerkiew stała się katolickim kościołem garnizonowym, a po zakończeniu I wojny światowej Polacy w ramach akcji rewindykacji cerkwi prawosławnych zatrzymali ją w rękach katolików – początkowo jako kościół garnizonowy[3], potem jako kościół filialny parafii św. Zygmunta. Świątynia ta pełniła również funkcję kościoła wojskowego pod wezwaniem św. Stanisława Kostki.

W 1937 r. biskup częstochowski utworzył w kościele parafię św. Jakuba, a jej proboszcz Wojciech Mondry przystąpił do realizacji przygotowywanych od dawna planów wyburzenia świątyni i wzniesienia nowej, w stylu modernizmu. W tym samym roku powstał Komitet Przebudowy Kościoła. Nad komitetem patronat objął premier gen. Felicjan Sławoj-Składkowski, a prezydent miasta Jan Szczodrowski wystosował do mieszkańców apel o składanie środków na przebudowę. Opracowanie projektu powierzono krakowskiemu architektowi Zygmuntowi Gawlikowi, rozpoczęto także gromadzenie materiałów budowlanych[3].

Inwestycji nie zrealizowano z powodu wybuchu II wojny światowej. W trakcie okupacji władze niemieckie wykorzystały zebrane materiały na budowę bunkrów, a kościół przekazały 3 lutego 1943 roku ludności prawosławnej oraz pomocniczym wojskom rosyjskim i ukraińskim. 9 sierpnia 1946 r. cerkiew ponownie stała się katolickim kościołem garnizonowym, a 2 marca 1947 r. została przekazana parafii św. Jakuba[3].

W 1948 r. proboszcz Mondry usunął bizantyńskie kopuły – środkowe zamienił na półkoliste, a boczne zastąpił stożkowatymi daszkami. Natomiast ks. proboszcz kanonik Tadeusz Ojrzyński dokonał latach 1969–1974 gruntownej przebudowy wnętrza budowli na styl świątyni wczesnochrześcijańskiej według proj. Stanisława Pospieszalskiego i przyozdobiono je dekoracją sgraffitową wykonaną przez Marię Antoninę Kozłowską i Zofię Szczerba. Ściany boczne obito drewnianą boazerią, a okna wyposażono w nowe witraże. Jednakże do dziś budowla ta zachowała cechy architektury neobizantyjskiej[5].

Galeria

  • Wnętrze kościoła

    Wnętrze kościoła

  • Kościół nocą – widok od strony Placu Biegańskiego

    Kościół nocą – widok od strony Placu Biegańskiego

  • Od strony zachodniej

    Od strony zachodniej

  • Od ul. Dąbrowskiego

    Od ul. Dąbrowskiego

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ SPIS OBIEKTÓW NIERUCHOMYCH WPISANYCH DO REJESTRU ZABYTKÓW Z TERENU WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2020-06-02]
  2. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022 [dostęp 2010-01-17].
  3. ↑ a b c d e f g Tomasz Haładyj, Burzenie kościoła św. Jakuba w Częstochowie, czestochowa.wyborcza.pl, 4 lutego 2016 [dostęp 2016-02-05] (pol.).
  4. ↑ Kirył Sokoł, Aleksander Sosna: Cerkwie w centralnej Polsce 1815–1915. Białystok: Fundacja Sąsiedzi, 2011, s. 175. ISBN 978-83-931480-2-8.
  5. ↑ Częstochowa dawniej i dziś. czestochowa.czest.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-32)]. www.czestochowa.czest.pl.

Linki zewnętrzne


Kościoły dekanatu Częstochowa - św. Zygmunta
kościoły
parafialne

Media użyte na tej stronie

Częstochowa schemat.png
Autor: Pozdrawiam, Licencja: CC0
Schematyczna mapa Częstochowy
Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Czewa kościół Jakub.jpg
Autor: Przykuta, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Kościół pw. św. Jakuba Apostoła w Częstochowie
Częstochowa-mapa-centrum.png
Legenda
Ogólne
Reytan Map 1.png zabudowania
Reytan Map 2.png parki, skwery
Reytan Map 3.png łąki
Kultura
Reytan Map 21.png ważniejsze galerie:
Miejska Galeria Sztuki - al. NMP
Reytan Map 22.png ważniejsze ośrodki promocji kultury:
Ośrodek Promocji Kultury „Gaude Mater” - ul. Dąbrowskiego
Reytan Map 6.png

kina:
Ośrodek Kultury Filmowej - al. NMP
Cinema City „Wolność” - al. T. Kościuszki
Reytan Map 12.png teatry:
Teatr Dramatyczny im. A. Mickiewicza - róg ul. ul. Jasnogórskiej i J. Kilińskiego
Reytan Map 16.png filharmonie:
Filharmonia Częstochowska - róg ul. ul. T.W. Wilsona i G. Garibaldiego
Edukacja
Reytan Map 19.png szkoły średnie:

Liceum Plastyczne im. J. Malczewskiego - ul. K. Pułaskiego
IV LO. im. H. Sienkiwicza - al. NMP
I LO im. J. Słowackiego - al. T. Kościuszki
V LO im. A. Mickiewicza - ul. Krakowska
Zespół Szkół Elektroniczno-Mechanicznych - na wschód od archikatedry (faktycznie ul.

Targowa)
Reytan Map 20.png szkoły wyższe:

Akademia Polonijna - róg ul. ul. Siedmiu Kamienic i Pułaskiego

Akademia Jana Długosza - ul. J. Waszyngtona
Reytan Map 13.png muzea:
Muzeum Częstochowskie - wszystkie obiekty zaznaczone
Reytan Map 18.png biblioteki (pominięto filie):
Biblioteka Miejska - al. NMP
Reytan Map 7.png inne jednostki:
obserwatorium astronomiczne - Park St. Staszica
Turystyka
Reytan Map 8.png informacja turystyczna:
punkt informacji turystycznej Urzędu Miasta - al. NMP
Reytan Map 10.png zabytkowe kościoły rzymskokatolickie:

pw. Najświętszego Imienia Maryi - al. NMP, koło LO Sienkiewicza
pw. św. Jakuba - otoczony al. NMP i ul. ul. J.H. Dąbrowskiego, Racławicką, Kilińskiego
pw. św. Zygmunta - pl. I. Daszyńskiego

Archikatedra pw. Świętej Rodziny - pl. Jana Pawła II, ul. ul. Krakowska i Ogrodowa
Reytan Map 9.png kościoły rzymskokatolickie
Reytan Map 23.png kaplice
Reytan Map 11.png cerkwie
Reytan Map 24.png zabytkowe kościoły protestanckie:
pw. Wniebowstąpienia Pańskiego (ewengelicko-augsburski) - ul. M. Kopernika
Reytan Map 5.png pomniki
Reytan Map 25.png Miejsca Pamięci Narodowej
Reytan Map 15.png inne atrakcje turystyczne:

Dom Biegańskiego - vis-à-vis stacji PKP

Dom Frankego - al. NMP
Varia
Reytan Map 4.png Stacje pogotowia ratunkowego:
Stacja Pogotowia Ratunkowego - ul. J. Kilińskiego
Reytan Map 26.png jednostki Straży Pożarnej
Reytan Map 14.png urzędy pocztowe
Reytan Map 17.png fontanny
Skróty literowe
UM Urząd Miasta
PKP stacja PKP Częstochowa Osobowa
Czestochowa st. James church.jpg
Autor: Kokodyl, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Kościół św. Jakuba w Częstochowie