Kościół św. Jakuba w Myślenicach

Kościół Świętego Jakuba
Distinctive emblem for cultural property.svg A-168 z dnia 22.01.1970[1].
kościół filialny
Ilustracja
Państwo

 Polska

Miejscowość

Myślenice
ul. Ignacego Daszyńskiego

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

Narodzenia Najświętszej Maryi Panny

Wezwanie

św. Jakuba

Wspomnienie liturgiczne

25 lipca

Położenie na mapie Myślenic
Mapa konturowa Myślenic, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kościół Świętego Jakuba”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Kościół Świętego Jakuba”
Położenie na mapie powiatu myślenickiego
Mapa konturowa powiatu myślenickiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Kościół Świętego Jakuba”
Położenie na mapie gminy Myślenice
Mapa konturowa gminy Myślenice, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Kościół Świętego Jakuba”
Ziemia49°49′43,5″N 19°56′26,0″E/49,828750 19,940556
Strona internetowa

Kościół Świętego Jakuba – rzymskokatolicki kościół filialny znajduje się Myślenicach, w województwie małopolskim. Kościół należy do parafii Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Myślenicach. Budynek został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego.

Historia

W XIII w. po wschodniej stronie wzgórza na Stradomiu, istniała pierwotna osada myślenicka z drewnianym kościołem, potwierdzonym źródłowo w 1325 roku. Kościół ten pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Panny Marii istniał jeszcze w 1480 roku. Obecny murowany wybudowany został w ostatnich latach XV wieku. W 1655 r. został zniszczony przez Szwedów i dopiero po kilkunastu latach odnowiony. W latach 1800–1810 został przeznaczony na wojskowy magazyn, a następnie wystawiony na licytację z przeznaczeniem do rozbiórki. Mieszczanin Jan Traczowski kupił ten obiekt, gruntownie wyremontował i w 1815 r. przekazał miastu. Nadano mu nowe wezwanie – św. Jakuba Apostoła. W 1886 r. nawę nakryto nowym drewnianym stropem, w 1891 wybudowano dzwonnicę. W 1891 r. według projektu Sławomira Odrzywolskiego dobudowano zakrystię, a po zachodniej stronie kruchtę[2].

Architektura

Budynek murowany, orientowany, oszkarpowany, jednonawowy. Prezbiterium węższe od nawy, podwyższone o jeden stopień, ograniczone balustradą, zamknięte trójbocznie[3].

Wystrój i wyposażenie

W latach 80 i 90 XIX wieku prawie całe wyposażenie z drewna wykonał artysta, snycerz z Radziszowa Walenty Wisz, według własnego projektu. Podpisy autora występują w wielu miejscach. Na ołtarzu głównym wyryty jest napis: Naśladownictwo zastrzega sobie autor tych ołtarzy W.W.

Ołtarze

  • Ołtarz główny w stylu eklektycznym z przewagą elementów neoromańskich. Nastawa ołtarzowa wsparta jest na cokole, dwukondygnacyjna. W dolnej kondygnacji w centrum występuje obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem autorstwa Jana Jerzyczki[4] z 1814 r., na zasuwie płaskorzeźba św. Jakuba Młodszego.

Po bokach w półkoliście zamkniętych niszach, między pilastrami widoczne figury św. Pawła i św. Piotra. W zwieńczeniu medalion z Archaniołem Gabrielem otoczony słonecznymi promieniami. Głowice kolumn i pilastrów ozdobione są główkami aniołów, kwiatami, rozetami.

  • Z lewej strony nawy znajduje się dwukondygnacyjny ołtarz św. Floriana. Centralnie figura św. Floriana, po bokach z lewej św. Barbara, po prawej św. Szymon. W zwieńczeniu widoczny medalion z płaskorzeźbą św. Marii Magdaleny.
  • Z prawej strony nawy znajduje się ołtarz Michała Archanioła. Centralnie płaskorzeźba św. Michała Archanioła, po lewej św. Andrzej Apostoł, po prawej św. Katarzyna Aleksandryjska. W zwieńczeniu medalion z płaskorzeźbą św. Jana Chrzciciela. Wszystkie trzy ołtarze umieszczono w 1886 roku. Rzeźby i snycerka są pozbawione polichromii. W ołtarzu głównym nisze są koloru błękitu pruskiego, kolumny są marmoryzowane czernią. W ołtarzach bocznych występują dekoracyjne uszaki. Gzymsy i trzony kolumn są marmoryzowane w kolorze czerwono ugrowym[5].

Ambona

W 1895 r. z fundacji Henryki Gumińskiej, Wit Wisz wykonał także eklektyczną ambonę. Kazalnicę podtrzymuje słup w formie pnia drzewa z konarami i korzeniami wchodzącymi w kamienną, trzystopniową podstawę. Między konarami Wisz umieścił rzeźbione symbole ewangelistów: anioła – św.Mateusza, wołu – św. Łukasza, lwa – św. Marka, całego orła – św. Jana. Na korpusie ambony znajdują się stojące figury czterech ewangelistów. Na zaplecku widoczna płaskorzeźba Chrystusa niosącego krzyż oraz sygnatura „W. Wisz” ozdobiona uszakami. Baldachim w formie związanych liści palmowych, na podniebiu Duch Św. pod postacią gołębicy w promienistej glorii. Na ambonę prowadzą proste schody, ozdobione po bokach ornamentem roślinnym. Balustrada wykonana w formie półkolistych arkad, listwy arkad i gzymsy pomalowane są na kolor czarny. Balustrada ozdobiona jest ażurową snycerką[5].

Pozostałe wyposażenie

  • Ołtarz główny z obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem, namalowany przez Jana Jerzyczki na podstawie dawnego zniszczonego;
  • laskowanie z maswerkiem, wypełniające okno w południowo-wschodniej ścianie zamknięcia prezbiterium;
  • dwie późnobarokowe ławy;
  • barokowy krucyfiks z XVII wieku;
  • kilka skromnych epitafiów mieszczan myślenickich;
  • przy wschodniej ścianie prezbiterium jest umieszczona kapliczka, a w niej znajduje się fresk Głowa Chrystusa pochodzący z XVII wieku;
  • drewniany barokowy krucyfiks z XVII wieku;
  • po lewej stronie nawy ostrołukowy portal;
  • chór muzyczny Wisz wykonał wspólnie z Wojciechem Samkiem (prowadził on Zakład Rzeźby Artystycznej w Bochni od 1885 roku). Widoczne są tu figury 12 świętych, od lewej strony: pośrodku Michał Anioł, oraz Stanisław Biskup męczennik, Wojciech, Jadwiga Śląska, Kinga, Florian, Jan Kanty, Kazimierz, Wincenty Palloti, Stanisław Kostka, Jolanta, Teresa z Avila, Jacek[5].

Otoczenie

Na początku XIX w. cmentarz z rejonu dzisiejszej (2020) ulicy Orkana przeniesiono w bezpośrednią okolicę kościoła. Około 1845 r. poszerzono go w kierunku zachodnim. Wiele nagrobków zostało odnowionych w ramach corocznych Myślenickich kwest „Dar serca”. Na tym cmentarzu spoczywają[2], m.in.:

  • grób Wojciecha Mossor – najstarszy grób i pomnik zachowany w tym miejscu z 1849 roku;
  • zespół 11 zbiorowych kwater w których spoczywa 194 żołnierzy Armii Czerwonej z 38 Armii 4 Frontu Ukraińskiego;
  • Stanisław Majewski[6];
  • Eugeniusz Uchacz – żołnierz I Brygady Legionów Polskich;
  • symboliczny nagrobek Ppłk. Jana Dunina Brzezińskiego;
  • Jan Szczęsny Płatkowski;
  • Michał Kostrzewski – uczestnik Powstania Listopadowego;
  • Władysław Ponurski;
  • 7 żołnierzy polskich[6];
  • Rajmund Bergel;
  • Grób Nieznanego Żołnierza z płytą z 1925 r. oraz tablicą ze 120 nazwiskami mieszkańców Myślenic poległych i pomordowanych w latach 1939–1945[2].
  • Piotr Pitala – uczestnik powstania styczniowego;
  • Emil Schünke – uczestnik powstania styczniowego;
  • Jan Schally – uczestnik powstania styczniowego, burmistrz Myślenic w latach 1868 – 1870, 1879 – 1883;
  • Edward Klebert – uczestnik powstania styczniowego, burmistrz Myślenic w latach 1912 – 1914[7];
  • Andrzej Marek – uczestnik powstania styczniowego, burmistrz Myślenic w latach 1874 – 1878.

Na grobie Eugenii Klakurkowej zm. w 1890 r. i jej córeczki Maniulki zm. w 1891 znajduje się płaskorzeźba anioła tulącego dziecko, autorstwa Walentego Wisza[5].

Przypisy

  1. ↑ Rejestr ↓, s. 13.
  2. ↑ a b c Zinkow 1993 ↓, s. 55-58.
  3. ↑ Krasnowolski 2013 ↓, s. 203.
  4. ↑ IPSB ↓.
  5. ↑ a b c d Niechaj 2012 ↓, s. 6-8.
  6. ↑ a b Groby wojenne ↓.
  7. ↑ Portal genealogiczny ↓.

Bibliografia

Przypisy

Media użyte na tej stronie

Lesser Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 50.59 N
  • S: 49.07 N
  • W: 18.92 E
  • E: 21.55 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Myślenice location map.png
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map
A 168 A 268 M Myślenice Stradom kościół św. Jakuba.jpg
Autor: Januszk57, Licencja: CC BY-SA 4.0
Myślenice Stradom kościół św. Jakuba