Kościół św. Jana Bożego w Warszawie
 23 z dnia 1.07.1965[1] | |||||||
 Świątynia od strony ul. Bonifraterskiej | |||||||
| Państwo |  Polska | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo |  mazowieckie | ||||||
| Miejscowość | Warszawa | ||||||
| Wyznanie | katolickie | ||||||
| Kościół | rzymskokatolicki | ||||||
| Wezwanie | św. Jana Bożego | ||||||
| |||||||
| |||||||
Położenie na mapie Warszawy  | |||||||
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |||||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||||||
 52°15′13″N 21°00′02″E/52,253611 21,000556 | |||||||
Kościół św. Jana Bożego – kościół rektorski Zakonu Szpitalnego Ojców Bonifratrów znajdujący się przy ul. Bonifraterskiej 12 w Warszawie.
Historia
Bogusław Leszczyński w 1650, w swoim miasteczku dziedzicznym Leszno pod Warszawą, ufundował kościół i klasztor bonifratellom jak ówcześnie nazywano bonifratrów. Pierwszym przeorem klasztoru był neapolitańczyk ks. Modest Genoino popularny w Warszawie chirurg. Fundacja była skromna a miejsce zbyt oddalone od centrum stolicy. Bonifratrów wsparli bracia Tobiasz Morsztyn – łowczy wielki koronny i Jan Andrzej Morsztyn – referendarz.
Tobiasz w swoim testamencie spisanym w 1664 rozporządził[2] (pisownia oryginalna z pominięciem akcentów é):
... Widząc ojców bonifratellów warszawskich na bardzo szczupłej fundacyi i w niesposobnem miejscu, daleko od miasta na Lesznie zasadzonych, na przeniesienie ich, zmurowanie kościoła i fundacyją w nich tak suffagiorum za duszę moję, jako i sustencyi chorych i ubogich, do której ex reguła obligantur zapisuję i leguję pomienionym ojcom bonifratellom warszawskim 30 000 złot. pol. … Proszę przytem Jaśnie Wielm. J.M. Pana kasztelana Wojnickiego, aby według obietnicy swej mnie uczynionej, grunt i plac przestronny i sposbny na ten conwent i kościół ojcom bonifratellom assignować i conferre za confirmatią J. K. Mości raczył.
Powyżej jest mowa o Janie Wielopolskim – kasztelanie wojnickim a obiecany Tobiaszowi Morsztynowi plac znajdował się na Wielopolu w rejonie budowanego przez Jana Jędrzeja Morsztyna pałacu zwanego saskim, czyli w rejonie obecnego placu marsz. Józefa Piłsudskiego.
Budowę kościoła i klasztoru ukończono w 1673.
Król August II Mocny w 1713 zakupił pałac Morsztyna na swoją rezydencję i zaczął przyłączać do niego sąsiadujące tereny, także teren klasztoru i kościoła bonifratrów. W związku z tym przeznaczył 12 000 talarów bitych[2] na budowę nowego kościoła na miejscu, w którym znajduje się obecnie. Prace rozpoczęto w 1728 a kilka lat później biskup poznański Jan Tarło poświęcił kościół i klasztor.
Kiedy budowano kościół, postawiono także budynek szpitalny. Początkowo było w nim zaledwie 8 łóżek[2]. Dopiero w 1760 książę August Czartoryski, wojewoda ruski, wybudował nową salę chorych na 34 łóżka i kilka pomieszczeń pomocniczych. Także budowniczy kościoła (architekt) Jakub Fontana w swoim testamencie z dnia 20 marca 1773 zapisał 74 000 złp. na utrzymanie i lekarstwa dla chorybonifratrrten zatwierdził sejm delegacyjny w 1775.[2]
Początkowo bracia zakonni (w tym prowincjał i przeor) nie byli księżmi a tylko zakrystianin i kapelan sprawowali posługę kapłańską. Z czasem bracia miłosierdzia zainteresowali się medycyną. Były prowincjał zakonu w Polsce Paschal Stirzelheimer otrzymał doktorat z medycyny w Zamościu.
Powołany w przypisach J. Bartoszewicz tak opisuje nadanie P. Stirzelheimerowi doktoratu:
Było to 23 marca 1765 r,; wszedł na katedrę Jan Nepomucen Awedyk doktor medycyny i professor zamojski i mówił długo o tem, jaki to powinien być doktor mianowicie według Hippokrata, potem wychwalał naukę i metodę księdza Paschala i jego zakonne prace. Potem zadał mu temata, wręczył oznaki nowej dostojności, i ogłosił Paschala doktorem (Wiad. Warsz. Nr. 29)
W czasie zaborów bonifratrzy byli represjonowani przez władze carskie za pomoc powstańcom z 1831 i 1863.
Podczas powstania warszawskiego kościół, szpital i budynki przyklasztorne stanowiły istotne punkty powstańczego oporu. Były bronione przez żołnierzy batalionów „Zośka”, „Parasol” i „Czata 49” do 25 sierpnia 1944. Budynki bardzo ucierpiały podczas tych walk.
Kościół został odbudowany po wojnie, pominięto jednak rekonstrukcję szpitala. We wnętrzach kościoła nie ma prawie żadnych zabytków – znajduje się w nim jedynie obraz św. Andrzeja z XVII wieku (w ołtarzu bocznym) i Najświętszej Marii Panny w ołtarzu wielkim. Są w nim także tablice memoratywne, niektóre z nich poświęcono pamięci Armii Krajowej i o. Serafinowi Klocowi, który umożliwił i wspierał odbudowę kościoła.
Kościół w latach 1976–2013 był siedzibą nieistniejącej parafii pod wezwaniem św. Jana Bożego i św. Andrzeja Apostoła[3].
Galeria
Drzeworyt z ok. 1855 
Świątynia przed 1914 
Wnętrze kościoła 
Tablica pamiątkowa Tchorka na ścianie świątyni
Przypisy
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych m. st. Warszawy. [dostęp 2010-01-22].
- ↑ a b c d Julian Bartoszewicz: Kościoły Warszawskie rzymsko-katolickie opisane pod względem historycznym, Warszawa 1855 str. 233-237.
- ↑ Z dniem 1 stycznia 2014 r. Parafia została zniesiona Dekretem Nr 3945/A/2013 Metropolity Warszawskiego kard. Kazimierza Nycza.
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
(c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5
Mapa Warszawy - podkład lokalizacyjny
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.55N
- S: 50.95 N
- W: 19.15 E
- E: 23.25 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Kościół Księży Bonifratrów w Warszawie
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Kościół św. Jana Bożego w Warszawie
Kościół św. Jana Bożego w Warszawie
(c) Zu at pl.wikipedia, CC-BY-SA-3.0
Szpital Jana Bożego - Bonifratrów, ul. Bonifraterska 12 w Warszawie (fot Zu)
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Wnętrze kościoła św. Jana Bożego w Warszawie (23 z 1.07.1965)