Kościół św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Krakowie

Kościół św. Jana Chrzciciela
i św. Jana Ewangelisty
	A-86/A-686 z dnia 12 marca 1986
	kościół klasztorny prezentek
	; Fasada kościoła, po remoncie, 2016.
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Miejscowość	Kraków
Adres	ul. św. Jana 7a
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Krakowie
Wezwanie	św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty
	Przedmioty szczególnego kultu
Cudowne wizerunki	Obraz Matki Bożej Świętojańskiej
Historia
Data zakończenia budowy	XII wiek
Dane świątyni
Świątynia; • materiał bud.	; • cegła
	Położenie na mapie Starego Miasta w Krakowie Kościół św. Jana Chrzciciela; i św. Jana Ewangelisty
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kościół św. Jana Chrzciciela; i św. Jana Ewangelisty
	Położenie na mapie województwa małopolskiego Kościół św. Jana Chrzciciela; i św. Jana Ewangelisty
	Położenie na mapie Krakowa Kościół św. Jana Chrzciciela; i św. Jana Ewangelisty
	50°03′47,3″N 19°56′20,2″E/50,063139 19,938944

Kościół św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty – zabytkowy, rzymskokatolicki kościół sióstr prezentek znajdujący się w Krakowie, na Starym Mieście przy ul. św. Jana 7a. Kościół jest sanktuarium: Matki Bożej od Wykupu Niewolników, Matki Bożej Wolności, Matki Bożej Świętojańskiej, błogosławionej Zofii Czeskiej.

Historia

Według tradycji kościół ten ufundował Piotr Włostowic w pierwszej połowie XII wieku. Kościół był wzmiankowany w księgach miejskich po raz pierwszy w 1308 roku początkowo jako filialny – należący do archiprezbiterów z kościoła Mariackiego. W 1325 roku został kościołem parafialnym. Został gruntownie przebudowany w połowie XVII wieku. Był ponownie konsekrowany w roku 1659.

W 1715 roku kościół został podarowany przez biskupa Kazimierza Łubieńskiego zgromadzeniu sióstr prezentek. Po przeprowadzce sióstr do kościoła w latach 1715-1723, architekt Kacper Bażanka dokonał jego kolejnej przebudowy.

Wygląd

Na fasadzie kościoła widnieje obraz Matki Boskiej Łaskawej pochodzący z XIX wieku.

W 2015 roku, podczas przeprowadzanych prac konserwatorskich zmieniono kolorystykę fasady z białej na różową. Zmiana ta nawiązuje do kolorystyki barokowej. Zmieniono także kolorystykę wnętrza.^[2].

Wnętrze

Budynek jest orientowany, jednonawowy z wyodrębnionym mniejszym prezbiterium, zamkniętym półkoliście. W ołtarzu głównym, pochodzącym z 1730, znajduje się obraz obraz Matki Bożej Świętojańskiej, według tradycji przywieziony z Hiszpanii przez księcia Stanisława Radziwiłła. Po bokach znajdują się posągi św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty patronów kościoła oraz zawieszone są wota: polska karabela, turecka szabla z XVII wieku oraz dwie pary żelaznych kajdan z łańcuchami z XVIII wieku. Pozostawił je tutaj wybawiony z ciężkiej niewoli więzień. Od tego momentu obraz zaczęto nazywać Matką Boską od wykupu niewolników lub Matką Wolności. 9 maja 1965 arcybiskup Karol Wojtyła ukoronował postacie Matki Boskiej z Dzieciątkiem ze świętojańskiego wizerunku.

Ołtarze boczne są z okresu późnego baroku, wykonano je przed 1748 rokiem.

Polichromię sklepienia wykonał w 1959 roku Edward Mytnik, zastąpiła ona wcześniejszą z lat 20. XX wieku, którą zaprojektował i wykonał Zygmunt Milli.

W pomieszczeniach dawnej zakrystii kościelnej urządzono w 1998 roku według projektu Czesława Dźwigaja kaplicę, w której złożono relikwie założycielki zgromadzenia prezentek Sługi Bożej Matki Zofii Czeskiej.

Organy

W świetle danych archiwalnych instrument zbudowany został pod koniec XVII lub na początku XVIII wieku. W 1715 roku, jak podaje księga inwentarzowa, na chórze drewnianym znajdował się pozytyw. Z tego okresu zachowała się zapewne szafa organowa, natomiast analiza piszczałek dowodzi znacznych różnic w czasie ich powstania.

W Księdze Kościoła i Zgromadzenia znaleźć można następujące informacje na temat omawianego instrumentu:

organy restaurowane były w 1862 kosztem 1000 zł. Pryncypał 8’, Octawa 4’, Superoctawa 2’ są z cyny, a reszta piszczałek z drzewa […] Klawisze o 4 oktawach z kości słoniowej, miech z rezerwuarem dwa razy skórą obciągnięty […] Wartość drzewa: 80 zł, wartość kruszcu: 770 zł.

Pozytyw odnawiany był w latach: 1927, 1946 (strojenie) i 1960. Przypuszczalnie piszczałki z blachy cynkowej są pozostałością remontu mającego miejsce w 1927 roku.

Prospekt instrumentu ma charakter barokowy. Wieńczą go trzy okazałe rzeźby, z których środkowa przedstawia postać królewską (króla Dawida?), natomiast boczne wyobrażają muzykujących aniołów, z których jeden trzyma skrzypce (po lewej stronie), a drugi wiolonczelę (po prawej stronie). Proporcje rzeźb są nader duże w porównaniu z wielkością szafy organowej. Figura centralna ma bowiem 1 m wysokości, natomiast boczne – 80 cm. W prospekcie znajduje się 31 cynowych piszczałek, należących do głosu Octawa 4’.

Wymiary szafy organowej

1,40 m x 1,70 m; wymiary prospektu: 1,70 m x 1,70 m.

Wymiary klawiatury

Szerokość oktawy – 18,5 cm;
Szerokość klawiszy diatonicznych – 2,2 cm;
Długość klawiszy diatonicznych – 14,4 cm;
Długość klawiszy chromatycznych – 10,00 cm;
Wysokość pomiędzy klawiszami diatonicznymi a chromatycznymi – 1,00 cm.

Dyspozycja

Manuał – Pryncypał [8'], Fl. Major [8'], Fl. Portunal [8'], Sup. Okt. [2'], Fl. Portunal [4'], Oktawa [4'].

Skala manuału: C-c3
Liczba głosów: 6.
Liczba klawiatur: 1.
Traktura gry: mechaniczna.
Traktura rejestrów: mechaniczna.

Charakterystyka poszczególnych głosów

Pryncypał 8’ – głos otwarty, pierwsza oktawa drewniana, następne metalowe;
Flet major 8’, Flet portunal 8’ – głosy kryte, w całości drewniane;
Super octawa 2’ – głos otwarty, w całości metalowy;
Flet portunal 4’ – głos w całości drewniany;
Octawa 4’ – głos w całości cynowy, częściowo w prospekcie.

Galeria

Wnętrze kościoła.
Prezbiterium.
Kaplica bł. Zofii Czeskiej i Jej konfesja.
Odkryta stara polichromia.
(c) Piotrrze at pl.wikipedia, CC BY-SA 3.0
Organy.

Przypisy

↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021 .
↑ Bogdan Gancarz: Kościół św. Janów na różowo. Gość Krakowski, 17.07.2015,. [dostęp 2015-07-18]. (pol.).

Bibliografia

Adam Bochnak (red.), Jan Samek (red.): Katalog zabytków sztuki w Polsce, miasto Kraków, Kościoły i klasztory śródmieścia 1. Warszawa: PAN, 1971.
Informacje archiwalne udostępnione przez Siostry Prezentki (sygnatura archiwalna: F I / Archiwum Zgromadzenia SS. Prezentek / III 3)

[1] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021 .

[róż-2] Bogdan Gancarz: Kościół św. Janów na różowo. Gość Krakowski, 17.07.2015,. [dostęp 2015-07-18]. (pol.).

[1]

[2]

Strona nieparzysta	Kamienica Zacherlowska (nr 1) Kamienica Goetzów-Okocimskich (nr 3) Kamienica Słowikowska (nr 5) Kościół śś. Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty (nr 7a) Klasztor Sióstr Prezentek (nr 7) Kamienica Bajerowska (nr 9) Pałac Wodzickich (nr 11) Pałac Przebendowskich (nr 13) Pałac Lubomirskich (nr 15) Pałac Czartoryskich (nr 17–19)
Strona parzysta	Budynek Feniksa (nr 2–4) Hotel Saski (nr 6) Hotel Grand (nr 8–10) Kamienica Krauzowska (nr 12) Kamienica Tencerowska (nr 14) Kamienica Hallerowska (nr 16) Kamienica Sasinowska (nr 18) Pałac Popielów (nr 20) Kamienica Kowalskiego (nr 22) Kamienica Otwinowskich (nr 24) Dom Dziboniego (nr 26) Dom Piorkowski (nr 28) Kamienica Pod Pawiem (nr 30) Hotel Francuski (nr 32)

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne