Kościół św. Mateusza w Starogardzie Gdańskim
 242 z 6.08.1962[1] | |||||||||||||||||||
| kościół parafialny | |||||||||||||||||||
 Kościół św. Mateusza | |||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | Starogard Gdański | ||||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Starogardu Gdańskiego  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie powiatu starogardzkiego  | |||||||||||||||||||
 53°58′04″N 18°31′50″E/53,967778 18,530556 | |||||||||||||||||||
Kościół św. Mateusza – rzymskokatolicki, gotycki kościół parafialny znajdujący się w Starogardzie Gdańskim przy ul. Hallera 3, wybudowany w XIV wieku. Jest najstarszym kościołem w mieście.
W 1962 obiekt wpisano do rejestru zabytków.
Historia
Początki starogardzkiej fary sięgają XIV wieku. Według starych przekazów, kościół powstał na miejscu pogańskiej świątyni Swaroga. Legenda głosi, że stojącą w południowej kruchcie kamienną kropielnicę wykuto z ogromnego posągu Swaroga[2].
Pierwszy etap budowy kościoła trwał w latach 1305-1309, powstała świątynia wielkości obecnego prezbiterium. Do 1350 wzniesiono trzy nawy. Pierwotnie nosił wezwanie Najświętszej Maryi Panny. W 1461, 1484 i 1665 kościół był niszczony przez pożary. W okresie reformacji został przejęty przez protestantów, w rękach których był do 1599. W tym czasie kościół nosił już obecnego patrona. W 1650 dobudowano południową kaplicę pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, a w 1658 północną pw. św. Barbary. Budowlę zregotycyzowano na przełomie XIX i XX wieku, wtedy też dobudowano neogotycką kruchtę. Podczas II wojny światowej zniszczona została kaplica Przemienienia Pańskiego, odbudowano ją staraniem ks. Pawła Wieckiego. W 1996 wzniesiono wolnostojącą dzwonnicę[3].
Architektura
Pierwotnie fara miała kształt odpowiadający obecnemu prezbiterium. Jest ono oddzielone od nawy głównej łukiem tęczowym[4]. Krzyżacy rozbudowali kościół o trzy nawy, rozmieszczone symetrycznie na osi wschód-zachód i rozdzielone filarami. W nawach bocznych zachowało się gotyckie sklepienie gwiaździste. Starogardzka fara, jako jedna z nielicznych świątyń na Pomorzu, otrzymała układ bazylikowy[2].
Dawniej we wschodnim zakończeniu południowej nawy istniała wieża, rozebrana w 1796 r. Na początku XX wieku usunięto również sygnaturkę[5]
Do XVIII wieku kościół był otoczony cmentarzem. W cegłach zewnętrznego muru zachowały się charakterystyczne okrągłe wgłębienia, pochodzące z czasów krzesania ognia na potrzeby kultowe[2]. Po południowej stronie znajduje się XIX-wieczne kamienne epitafium Fabiana Legendorfa-Mgowskiego, zmarłego w 1483 starosty starogardzkiego i wojewody pomorskiego.
Na szczycie południowej kruchty w 1999 umieszczono replikę drewnianej średniowiecznej rzeźby, tzw. Chrystusa Starogardzkiego. Oryginał, datowany na ok. 1320, odkryto w farze w roku 1930. Znajduje się on obecnie w Muzeum Diecezjalnym w Pelplinie[2][4].
Wnętrze kościoła
Na łuku tęczowym, oddzielającym prezbiterium od nawy głównej, znajduje się wielki fresk „Sąd Ostateczny” z około XV w., odkryty dopiero w 1957. Pośrodku na tronie zasiada Chrystus, u stóp ma archanioła Michała. Po prawicy klęczą Maryja ze św. Katarzyną i św. Barbarą, a po lewej ręce – św. Jan Chrzciciel oraz święci Piotr i Paweł.
W prezbiterium, po prawej stronie znajduje się renesansowy nagrobek Jerzego Niemojewskiego[6] herbu Rola z Lubieńca (zm. 1615), starosty starogardzkiego, wyobrażający leżącą postać zmarłego. Jerzy Niemojewski to syn Janusza i Katarzyny Marianny Kostka, herbu Dąbrowa
Galeria
Pomnik przy kościele
Fasada kościoła
Widok od Strony Rynku
Widok nocą
Dzwonnica kościoła
Wnętrze i ołtarz
Fresk „Sąd Ostateczny” z około XV w.
Ambona w kościele
Ołtarz boczny przedstawiający Jezusa na krzyżu
Przypisy
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022 [dostęp 2013-07-04].
- ↑ a b c d Urząd Miasta Starogard Gdański: Starogard Gdański – zabytki. [dostęp 2013-12-08].
- ↑ Zarys historyczny Parafii Św. Mateusza w Starogardzie Gdańskim – PARAFIA RZYMSKOKATOLICKA, swietymateusz.starogard.pl [dostęp 2021-10-23].
- ↑ a b Zabytki fary. [dostęp 2013-12-08].
- ↑ Franciszek Mamuszka: Województwo gdańskie. Przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1959, s. 259.
- ↑ Jerzy Antoni Kostka, Kostkowie herbu Dąbrowa . Wyd. Z.P. POLIMER Koszalin 2010, ISBN 978-83-89976-40-6, s. 258 i 259.
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 54.92 N
- S: 53.40 N
- W: 16.65 E
- E: 19.75 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Autor: Mao.rokocin, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Starogard Gdański, kościół par. p.w. św. Mateusza, 1 poł. XIV, 1896-1902
Autor: PiotrMig, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kościół św. Mateusza w Starogardzie Gdańskim – Dzwonnica
Autor: image/photo was taken by Wikipedia and Wikimedia Commons user Ludwig Schneider.
I would appreciate being notified if you use my work outside Wikimedia.
Do not copy this image illegally by ignoring the terms of the license below, as it is not in the public domain. If you would like special permission to use, license, or purchase the image please contact me to negotiate terms.
When reusing, please credit me as: Ludwig Schneider / Wikimedia., Licencja: CC BY-SA 3.0Starogard Gdański, Kościół Św. Katarzyny
Autor: image/photo was taken by Wikipedia and Wikimedia Commons user Ludwig Schneider.
I would appreciate being notified if you use my work outside Wikimedia.
Do not copy this image illegally by ignoring the terms of the license below, as it is not in the public domain. If you would like special permission to use, license, or purchase the image please contact me to negotiate terms.
When reusing, please credit me as: Ludwig Schneider / Wikimedia., Licencja: CC BY-SA 3.0Starogard Gdański, Kościół Św. Katarzyny
Autor: Polimerek, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kościół św. Mateusza Starogardzie Gdańskim.
Autor: Andrzej Otrębski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Starogard Gdański - kościół farny św. Mateusza
Autor: image/photo was taken by Wikipedia and Wikimedia Commons user Ludwig Schneider.
I would appreciate being notified if you use my work outside Wikimedia.
Do not copy this image illegally by ignoring the terms of the license below, as it is not in the public domain. If you would like special permission to use, license, or purchase the image please contact me to negotiate terms.
When reusing, please credit me as: Ludwig Schneider / Wikimedia., Licencja: CC BY-SA 3.0Starogard Gdański, Kościół Św. Katarzyny
Autor: Jeśli zamierzać użyć tego zdjęcia poza projektami Wikimedia, będę wdzięczny za informację mailową. Więcej zdjęć możesz znaleźć w mojej galerii., Licencja: CC BY 3.0
Statue of John Paul II. in front of the st. Mathew church in Starogard Gdański, Pomeranian voivodeship, Poland
Autor: image/photo was taken by Wikipedia and Wikimedia Commons user Ludwig Schneider.
I would appreciate being notified if you use my work outside Wikimedia.
Do not copy this image illegally by ignoring the terms of the license below, as it is not in the public domain. If you would like special permission to use, license, or purchase the image please contact me to negotiate terms.
When reusing, please credit me as: Ludwig Schneider / Wikimedia., Licencja: CC BY-SA 3.0Starogard Gdański, Kościół Św. Mateusza
Autor:
Mapa powiatu starogardzkiego, Polska
Autor: image/photo was taken by Wikipedia and Wikimedia Commons user Ludwig Schneider.
I would appreciate being notified if you use my work outside Wikimedia.
Do not copy this image illegally by ignoring the terms of the license below, as it is not in the public domain. If you would like special permission to use, license, or purchase the image please contact me to negotiate terms.
When reusing, please credit me as: Ludwig Schneider / Wikimedia., Licencja: CC BY-SA 3.0Starogard Gdański, Kościół Św. Katarzyny
Autor:
Mapa Starogardu Gdańskiego, Polska