Kościół św. Michała Archanioła w Perespie

Kościół św. Michała Archanioła
Distinctive emblem for cultural property.svg A/1512 z dnia 31.03.1987
kościół parafialny
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Miejscowość

Perespa

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

św. Michała Archanioła w Persepie

Wezwanie

św. Michała Archanioła

Położenie na mapie gminy Tyszowce
Mapa konturowa gminy Tyszowce, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Michała Archanioła”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Michała Archanioła”
Położenie na mapie powiatu tomaszowskiego
Mapa konturowa powiatu tomaszowskiego, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Michała Archanioła”
Ziemia50°39′03,9″N 23°38′54,7″E/50,651083 23,648528

Kościół św. Michała Archanioła - rzymskokatolicki kościół w Perespie, wzniesiony w I poł. XIX w. jako cerkiew unicka. W latach 1875-1919 była to świątynia prawosławna.

Historia

Parafia unicka powstała w Perespie przed 1674. Pierwsza świątynia tego wyznania była obiektem drewnianym, następnie na jej miejscu w latach 1807-1827 Rafał Horodyński zbudował cerkiew murowaną w stylu klasycystycznym. Świątynia została zamknięta po 1863, natomiast po likwidacji unickiej diecezji chełmskiej przeszła na własność Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Trzy lata później została odremontowana po pożarze w 1877[1]. W okresie, gdy obiektem administrowała parafia prawosławna, świątynia nosiła wezwanie Cudu św. Michała Archanioła[2].

W 1910 w obiekcie wizytację duszpasterską odbył biskup chełmski Eulogiusz, uroczyście podejmowany przez miejscową ludność[2]. W 1915 miejscowi prawosławni udali się na bieżeństwo. Cztery lata później obiekt został zrewindykowany na rzecz Kościoła katolickiego, biskup lubelski Marian Fulman erygował w Perespie parafię łacińską[1].

Po I wojnie światowej

Rekoncyliacji świątyni dokonał 28 września 1919 dziekan tyszowiecki[3]. Ludność prawosławna, która powróciła z bieżeństwa (w dwudziestoleciu międzywojennym liczby mieszkańców wsi obydwu wyznań były prawie równe, z minimalną przewagą prawosławnych), również starała się o odzyskanie budynku, a także organizację swojej placówki duszpasterskiej w miejscowości. Ostatecznie w miejscowości powstała placówka nieetatowa z kaplicą-domem modlitwy[4]. Prawosławny dom modlitwy istniał do 1938, gdy został zburzony podczas akcji rewindykacyjno-polonizacyjnej[5].

W latach II wojny światowej, od 1939 do 1944, kościół w Perespie był ponownie użytkowany przez prawosławnych. W 1944 obiekt ponownie przejęli katolicy[1].

Architektura

Dawna cerkiew w Perespie została wzniesiona z cegły w stylu klasycystycznym. Jest orientowana, trójdzielna, z czworobocznym przedsionkiem i prezbiterium z dostawioną od północy zakrystią. Jedyna nawa kościoła jest szersza od pozostałych części obiektu, została zbudowana na planie kwadratu. Obiekt wieńczy jedna kopuła na ośmiobocznym bębnie zakończona latarnią. Wszystkie fasady boczne zdobią pilastry toskańskie, podtrzymujące belkowanie obiegające cały obiekt. Elewacja frontowa, ściany boczne nawy oraz wschodnia ściana pomieszczenia ołtarzowego zwieńczone są trójkątnymi szczytami z gzymsami. Prezbiterium, przedsionek i zakrystię kryją sklepienia krzyżowe[1]. W sąsiedztwie budynku znajduje wzniesiona równocześnie z nim dzwonnica w stylu klasycystycznym, murowana z cegły[1].

Wyposażenie

Ikona św. Michała Archanioła

Na wyposażeniu kościoła znajduje się ikona św. Michała Archanioła z klejmami sygnowana przez malarza Jakuba Bobrowskiego[6]. Wśród miniaturowych epizodów na ikonie znajduje się, identyfikowana cyryliczną inskrypcją, scena z Archaniołem Michałem podającym miecz Bolesławowi Chrobremu idącemu na Kijów[6]. Wizerunek ten powstał w latach 90. XVIII w.[1][6]. W okresie, gdy obiekt sakralny należał do prawosławnych, obraz ten znajdował się na świątynnym strychu[7]. Oprócz postaci archanioła na obrazie ukazano jedenaście scen z legendy o nim.

Pozostałe

  • Z XVIII w. pochodzi również unicka ikona maryjna, obraz nierozpoznanego świętego w ołtarzu bocznym.
  • Z czasów, gdy obiekt był cerkwią unicką, pozostało w nim także sześć ikon Ewangelistów, Matki Bożej i patrona świątyni z przełomu XVII i XVIII w.
  • Znacznie młodszy jest obraz w drugim ołtarzu bocznym, powstały w 1927. Również on przedstawia niezidentyfikowanego świętego[1].
  • We wnętrzu obiektu znajduje się wsparty na arkadzie chór muzyczny[1].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h Perespa parafia pw. Świętego Michała Archanioła
  2. ↑ a b N. Gankiewicz, Archipastyrskaja pojezdka, „Chołmskaja Cerkownaja Żyzn'”, nr 24/1910, s. 922.
  3. ↑ Grzesiak K.: Diecezja lubelska wobec prawosławia w latach 1918-1939. Wydawnictwo Archidiecezjalne GAUDIUM, 2010, s. 142. ISBN 978-83-7548-003-0.
  4. ↑ Grzesiak K.: Diecezja lubelska wobec prawosławia w latach 1918-1939. Wydawnictwo Archidiecezjalne GAUDIUM, 2010, s. 58-59, 63, 90-91 i 208. ISBN 978-83-7548-003-0.
  5. ↑ Grzesiak K.: Diecezja lubelska wobec prawosławia w latach 1918-1939. Wydawnictwo Archidiecezjalne GAUDIUM, 2010, s. 227. ISBN 978-83-7548-003-0.
  6. ↑ a b c Magdalena Ludera, Ikona Archanioła Michała w kościele w Perespie – znamienny przykład dzieła sztuki wyznaniowego pogranicza Rzeczypospolitej w XVIII wieku, „Modus. Prace z historii sztuki”, 10-11, Kraków 2011, s. 97–144.
  7. ↑ Grzesiak K.: Diecezja lubelska wobec prawosławia w latach 1918-1939. Wydawnictwo Archidiecezjalne GAUDIUM, 2010, s. 258. ISBN 978-83-7548-003-0.
Parafie dekanatu Tyszowce
  • Przemienienia Pańskiego
  • Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny
  • Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
  • Trójcy Przenajświętszej
  • św. Michała Archanioła
  • Świętych Cyryla i Metodego
  • Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny
  • św. Leonarda
  • św. Michała Archanioła
Cerkwie w powiecie tomaszowskim

Korczmin, cerkiew Objawienia Pańskiego (HB3).jpg

Media użyte na tej stronie

Lublin Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lublin Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 52.35 N
  • S: 50.20 N
  • W: 21.52 E
  • E: 24.25 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Kościół w Perespie.jpg
Autor: Loraine, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kościół, dawna cerkiew w Perespie