Kościół św. Michała na Wawelu
 A-07 z 24.03.1933[1] | |||||||||
 Relikty kościoła św. Michała | |||||||||
| Państwo | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | Kraków | ||||||||
| Wyznanie | |||||||||
| Kościół | |||||||||
| Wezwanie | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Położenie na mapie Starego Miasta w Krakowie  | |||||||||
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |||||||||
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |||||||||
Położenie na mapie Krakowa  | |||||||||
 50°03′14,5″N 19°56′06,6″E/50,054028 19,935167 | |||||||||
Kościół św. Michała – gotycki kościół, wznoszący się od średniowiecza na wzgórzu wawelskim w Krakowie, zburzony w latach 1803–1804.
Historia
Data powstania kościoła oraz jego pierwotny wygląd nie są znane. Według Jana Długosza miał zostać zbudowany przez Mieszka I[2]. Kościół jest wymieniony w bulli papieża Eugeniusza III z 1148 jako uposażenie biskupstwa kujawskiego; Jan Długosz wspomina, że w 1086 został mu nadany przez księżną Judytę. Z tej samej bulli wiadomo, że już wtedy była to kolegiata[3] (fundował ją Władysław Herman[4]). W toku badań archeologicznych odnaleziono relikty murów romańskich, w związku z czym część badaczy przypuszcza, że świątynia ta była murowana[5].
Część badaczy w przeszłości uważała, że historia kościoła św. Michała sięga do czasów przedpiastowskich i przypisywała mu szczególne znaczenie. M.in. Tadeusz Wojciechowski przypuszczał, że wzniesiono go na miejscu pogańskiego kultu i był to najstarszy kościół na Wawelu[6]. Z kolei Henryk Łowmiański wysunął hipotezę, że kościół pełnił funkcję katedry dla pierwszego biskupa krakowskiego Prohora[7].
W 1355 kościół został przebudowany w stylu gotyckim za sprawą Kazimierza Wielkiego[8]. Jan Długosz wspomina, że zastąpiono wówczas świątynią murowaną budowlę drewnianą, możliwe jest więc, że romański murowany kościół uległ wcześniej destrukcji[9]. Kościół gotycki był zbudowany z cegły, składał się z nawy i zakończonego wielobocznie prezbiterium. Sklepienie nawy było oparte na jednym, centralnym słupie. Do kościoła przylegały przybudówki, w których zapewne mieściły się zakrystia oraz mieszkania dla kanoników[10][8].
Z chwilą wkroczenia Austriaków do Krakowa Wawel przeznaczono na cele wojskowe. W 1803 r. zdecydowali oni o zburzeniu świątyni (m.in. wraz z sąsiednim kościołem św. Jerzego), rok później już nie istniał, a jego wyposażenie sprzedano na licytacji[8]. Później na zewnętrznym dziedzińcu zamku wawelskiego, który powstał właśnie przez austriackie wyburzenia, wyeksponowany został zarys kościoła św. Michała[11].
Przypisy
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021 [dostęp 2015-01-24].
- ↑ Pianowski 1994 ↓, s. 102–103.
- ↑ Pianowski 1984 ↓, s. 105.
- ↑ Szady 2003 ↓, s. 184.
- ↑ Pianowski 1994 ↓, s. 111–112.
- ↑ Wyrozumski 1992 ↓, s. 84–86.
- ↑ Szczur 1994 ↓, s. 20.
- ↑ a b c Rożek 1983 ↓, s. 96–97.
- ↑ Firlet, Pianowski 2007 ↓, s. 64.
- ↑ Pianowski 1984 ↓, s. 160.
- ↑ Rożek 2006 ↓, s. 344.
Bibliografia
- Janusz Firlet, Zbigniew Pianowski: Wawel do roku 1300. W: Kraków. Nowe studia nad rozwojem miasta. red. Jerzy Wyrozumski. Kraków: 2007, s. 45–66, seria: Biblioteka Krakowska. 150.
- Michał Rożek: Urbs celeberrima. Przewodnik po zabytkach Krakowa. Kraków: 2006.
- Bogumił Szady: Prawo patronatu w Rzeczypospolitej w czasach nowożytnych. Podstawy i struktura. Lublin: Wydawnictwo-Drukarnia Liber, 2003. ISBN 83-89373-28-9.
- Stanisław Szczur: Misja cyrylo-metodiańska w świetle najnowszych badań. W: Chrystianizacja Polski południowej. Materiały sesji naukowej odbytej 29 czerwca 1993 roku. Kraków: 1994, s. 7–23, seria: Rola Krakowa w Dziejach Narodu. 13.
- Zbigniew Pianowski: Najstarsze kościoły na Wawelu. W: Chrystianizacja Polski południowej. Materiały sesji naukowej odbytej 29 czerwca 1993 roku. Kraków: 1994, s. 99–119, seria: Rola Krakowa w Dziejach Narodu. 13.
- Jerzy Wyrozumski: Dzieje Krakowa. T. 1: Kraków do schyłku wieków średnich. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1992. ISBN 83-08-02057-7.
- Zbigniew Pianowski: Z dziejów średniowiecznego Wawelu. Kraków – Wrocław: 1984.
- Michał Rożek. Nie istniejące kościoły Krakowa. „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej”. R. 33, s. 95–120, 1983.
Linki zewnętrzne
- Grzegorz Bednarczyk: Kościół św. Michała. W: Nieistniejące kościoły Krakowa [on-line]. [dostęp 2018-01-04].
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
- N: 50.59 N
- S: 49.07 N
- W: 18.92 E
- E: 21.55 E
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa lokacyjna miasta Kraków. Punkty graniczne mapy:
- N: 50.15 N
- S: 49.95 N
- W: 19.76 E
- E: 20.26 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Autor: RaNo, Licencja: CC BY-SA 4.0
Wawel Hill - Kosciol sw. Michala
Autor: Zygmunt Put Zetpe0202, Licencja: CC BY-SA 4.0
Dawny kościół św. Michała, Wzgórze wawelskie, Stare Miasto, Kraków