Kościół św. Piotra w Ystad

Kościół św. Piotra w Ystad

Sankt Petri kyrka, Ystad (Klosterkyrkan)

kościół parafialny
Kościół św. Piotra – szczyt zachodni
Państwo	Szwecja
Miejscowość	Ystad
Wyznanie	protestanckie
Kościół	luterański
Parafia	Ystads församling
Imię	św. Piotra
Historia Data rozpoczęcia budowy XIII w. Data zakończenia budowy XV w. Aktualne przeznaczenie diecezja Lund Poprzednie wyznanie katolickie / rzymskokatolicki
Dane świątyni Styl gotyk ceglany Świątynia • materiał bud. • cegła Wieża kościelna • liczba wież 1
Położenie na mapie Skanii Kościół św. Piotra w Ystad
Położenie na mapie Szwecji Kościół św. Piotra w Ystad
55°25′51″N 13°49′10″E/55,430833 13,819444

Wnętrze kościoła

Wirydarz klasztorny.

Kościół św. Piotra w Ystad (szw. Sankt Petri kyrka, Ystad lub Klosterkyrkan) – kościół szwedzkiego kościoła ewangelicko-luterańskiego w Ystadzie (region terytorialny Skania, region historyczny Skania), położony przy S:t Petri kyrkoplan, w północno-wschodniej części centrum miasta. Obok budynku klasztornego znajdują się ogrody: różany i zielny.

Kościół św. Piotra ma status zabytku sakralnego według rozdz. 4 Kulturminneslagen (pol. Prawo o pamiątkach kultury) ponieważ został wzniesiony do końca 1939 (3 §)^[1].

Historia

Pierwsze zakony żebracze pojawiły się w Skanii na początku XIII w. W 1222 w Lund jako pierwsi założyli swój klasztor dominikanie a w 1238 franciszkanie. W 1267 franciszkanie rozpoczęli budowę założeń kościelno-klasztornych w Trelleborgu i Ystad.

Inskrypcja na kościele w Ystad wskazuje, iż kościół założył rycerz Holmger i jego żona Katarzyna. W ślad za nimi również inni darczyńcy pospieszyli z darami na rzecz budowy klasztoru. Sam kościół znajdował się w południowej części wzniesionych na planie czworoboku zabudowań. Został wzniesiony z cegły jako kościół halowy. W XIV w. zbudowano trzynawowe, świetliste prezbiterium a sam kościół rozbudowano w kierunku południowym. Rząd herbów na ścianach prezbiterium świadczy o tym, iż jego budowę finansowo wspomagała miejscowa szlachta. Pod koniec XV w. nad fasadą kościoła zbudowano okazały szczyt zachodni i wieżę. Nad klasztorem zbudowano wysoki dach a narożniki wykończono szczytami.

Zachowane archiwalia i wykopaliska pozwalają odtworzyć plan i dyspozycję założenia klasztornego franciszkanów. Znajdująca się obok wieży kościelnej mała wartownia umożliwiała kontakt pomiędzy mieszkańcami klasztoru a światem zewnętrznym. Obok portalu jest jeszcze dziś widoczne małe okienko do prowadzenia rozmów. Przez bramę wchodziło się na wirydarz klasztorny, założony na planie niemal kwadratu, okolony dookoła krużgankami. W północnym skrzydle klasztoru znajdowała się kuchnia i spiżarnia a w piwnicy piec i nawiew ciepłego powietrza, używanego do ogrzewania wyższych kondygnacji. W części wschodniej ulokowano dwie sale (zachowane do dzisiaj), z których jedna używana była jako kapitularz a druga jako refektarz. Na piętrze znajdowało się dormitorium.

W 1532, kiedy nadeszła reformacja, zakonnicy znaleźli się w niełasce. Mieszczaństwo w Ystad zażądało przekształcenia okazałego klasztoru na szpital. Król Danii (do której wówczas należała Skania) Fryderyk I uczynił zadość tym żądaniom 16 marca. Zakonnicy zostali wyrzuceni z klasztoru i z miasta. Opuszczony klasztor zamieniono na szpital (do 1777), zaś kościół stał się zwykłym kościołem parafialnym. W 1600 wyburzono północne i zachodnie skrzydło byłego klasztoru, z których do czasów współczesnych zachowały się tylko ruiny. Po zamknięciu szpitala w klasztorze uruchomiono gorzelnię; jej część ulokowano również w krużgankach, dokonując przy okazji ich przebudowy. W 1791 w klasztorze ulokowano magazyn mąki. W latach 1908–1912 odrestaurowano pozostałe części założenia klasztornego.

W skrzydle wschodnim mieści się obecnie muzeum miejskie. Zachowały się w nim dawne pomieszczenia zakonne oraz ślady cel. W 1967 gmina Ystad przejęła kościół klasztorny i umożliwiła przeprowadzenie jego renowacji.

Wyposażenie

Większość wyposażenia kościoła znajduje się obecnie w Lund. W samym kościele pozostała jedynie chrzcielnica z XIV w. i ok. 80 kamieni nagrobnych z XIV – XVIII w.

Zobacz też

Europejski Szlak Gotyku Ceglanego

Przypisy

Bibliografia

• Siegrud Fernlund: Kyrkor i Skåne: en kultur Historia. Lund: Bokförlaget Signum, 1980. ISBN 91-85330-26-4. (szw.)
• praca zbiorowa: Våra kyrkor. Västervik: Klarkullens Förlag AB, 1990. ISBN 91-971561-08. (szw.)

Linki zewnętrzne

• Strona parafii Ystad. svenskakyrkan.se. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-27)].
• Strona kościoła św. Piotra. svenskakyrkan.se. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-22)].
• Strona kościoła na Europejskim Szlaku Gotyku Ceglanego. eurob.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].