Kościół św. Szczepana w Toruniu
 | Ten artykuł od 2021-09 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
| |||||||||
 A/1275 z 29 marca 2007 | |||||||||
 Kościół św. Szczepana w Toruniu | |||||||||
| Państwo |  Polska | ||||||||
| Województwo |  kujawsko-pomorskie | ||||||||
| Miejscowość | Toruń | ||||||||
| Adres | Wały gen. Władysława Sikorskiego 14 | ||||||||
| Wyznanie | protestanckie | ||||||||
| Kościół | Kościół Ewangelicko-Augsburski | ||||||||
| Imię | św. Szczepana | ||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Położenie na mapie Torunia  | |||||||||
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |||||||||
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 | |||||||||
 53°00′47,03″N 18°36′22,20″E/53,013064 18,606167 | |||||||||
| Strona internetowa | |||||||||
Kościół św. Szczepana w Toruniu – kościół parafii ewangelicko-augsburskiej w Toruniu.
Lokalizacja
Kościół znajduje się na terenie Zespołu Staromiejskiego, przy ulicy Wały Generała Władysława Sikorskiego 14, w sąsiedztwie Państwowej Straży Pożarnej oraz Urzędu Miasta Torunia.
Historia
Zbudowany został w latach 1902–1904 na terenie zasypanej fosy miejskiej przy obecnych Wałach gen. Sikorskiego w stylu neogotyckim według projektu architekta Richarda Gansa z Berlina dla zboru ewangelicko-reformowanego założonego w 1676 roku. Kamień węgielny położono 18 czerwca 1903 roku, poświęcenie nastąpiło 18 lutego 1904 roku. Znaczne zasługi dla jego wybudowania położył ówczesny pastor parafii Paul Arndt (duchowny ewangelicko-reformowany), działający wraz z kolegium kościelnym, w skład którego wchodził m.in. przemysłowiec August Born. Kościół ma długość 25 m, szerokość 11,5 m, wieża ma wysokość 49,5 m. Jest budowlą dwunawową, z płytkim prezbiterium zwróconym na zachód i z wieżą w narożniku płn.wsch.
Parafia była nieliczna (ok.100 osób) ale zamożna. Wchodziła w skład pruskiego Kościoła Ewangelicko-Unijnego. W 1921 roku wyjechał ostatni stały pastor i część parafian. Od 1930 roku w kościele oprócz rzadkich nabożeństw po niemiecku dla nielicznych parafian, odprawiano także nabożeństwa po polsku dla ewangelików reformowanych służących w polskim wojsku. Pastorami byli wtedy Wilhelm Fibich (1930–1935) i Jan Potocki (1935–1939).
W czasie II wojny światowej kościół został zdewastowany, następnie przekazany parafii ewangelicko-augsburskiej i po renowacji ponownie poświęcony 26 sierpnia 1945 roku, otrzymując obecną nazwę.
Neogotyckie wyposażenie z czasów budowy:
- witraże (Adolf Seiler, Wrocław),
- 13-głosowe organy (August Terletzki/Eduard Wittek, Elbląg),
- ambona, chrzcielnica i ławki (Paul Borkowski, Toruń).
Neogotycki ołtarz przeniesiono po II wojnie światowej z opuszczonego kościoła ewangelickiego w Nowej Wsi nad Wisłą (wykonany w Warszawie w 1904 roku, został ufundowany przez baronową Wandę Ike z Duninowa). Obraz „Adoracja Baranka”, zapewne z lat ok. 1612–1629, przeniesiono z dawnego kościoła Trójcy Świętej na Rynku Nowomiejskim. Malowany na podstawie ryciny Jana Sadelera St. z 1588 roku, wykonanej na podstawie rysunku Joosta van Winghe. Obraz „Ukrzyżowanie” jest podmalowaną litografią z drugiej połowy XIX w., na podstawie ryciny Paula Pontiusa z 1631 roku, wzorowanej na rysunku Petera Paula Rubensa. Pierwotnie znajdował się w ołtarzu kaplicy staroluterskiej przy ul. Strumykowej. Dzwony pochodzą ze zburzonego kościoła ewangelickiego na Podgórzu[1]. W 1946 roku odsłonięto tablicę pamiątkową ku czci duchownych związanych z tutejszą parafią, zamordowanych przez hitlerowców w latach II wojny światowej, a w 2002 roku tablicę ku czci wieloletniego proboszcza, ks. seniora Ryszarda Trenklera.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Kluczwajd 2018 ↓, s. 153.
Bibliografia
- Katarzyna Kluczwajd: Podgórz. Toruńskie przedmieścia sprzed lat. Łódź: 2018. ISBN 978-83-7729-452-9.
- Paul Arndt, Geschichte der evangelisch-reformierten Gemeinde in Thorn. Festschrift zur Einweihung der neuen Kirche am 18. Februar 1904 Thorn 1904
- Jerzy Domasłowski, Kościół św. Szczepana w Toruniu. 1904-2004, Toruń, Wydawnictwo Via, 2004, ISBN 83-88273-32-9
Linki zewnętrzne
| Kościoły |
| ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Zobacz też |
|
Media użyte na tej stronie
Autor:
Mapa miasta Toruń, Polska
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
(c) SANtosito, CC BY-SA 4.0
Location map of Kuyavian-Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.83 N
- S: 52.28 N
- W: 17.16 E
- E: 19.88 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Autor: Pko, Licencja: CC BY-SA 4.0
Dawny kościół ewangelicko-reformowany pw. św. Szczepana w Toruniu, obecnie kościół ewangelicko-augsburski, 1902-1904, proj. Richard Gans.
Autor: Pko, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kościół św. św. Janów w Toruniu widziany z wieży Ratusza Staromiejskiego.