Kościół św. Wawrzyńca w Söderköping

Kościół św. Wawrzyńca
w Söderköping

Sankt Laurentii kyrka, Söderköping

kościół parafialny
(c) Henrik Sendelbach, CC BY-SA 3.0 Widok z boku
Państwo	Szwecja
Miejscowość	Söderköping
Wyznanie	protestanckie
Kościół	luterański
Parafia	Söderköping S:t Anna Församling
Imię	św. Wawrzyniec
Wspomnienie liturgiczne	10 sierpnia
Historia Data rozpoczęcia budowy XIII w. Data zakończenia budowy XV w. Data zamknięcia 1296 (przypuszczalna); 1497 (ponowna) Aktualne przeznaczenie czynny kościół parafialny Kościoła Szwecji Poprzednie wyznanie katolickie (do lat 20. XVI w.)
Dane świątyni Styl gotyk ceglany Świątynia • materiał bud. • cegła Liczba naw 4
Położenie na mapie Östergötlandu Kościół św. Wawrzyńca w Söderköping
Położenie na mapie Szwecji Kościół św. Wawrzyńca w Söderköping
58°28′48,73″N 16°19′09,71″E/58,480203 16,319364
Strona internetowa

Kościół św. Wawrzyńca w Söderköping (szw. Sankt Laurentii kyrka, Söderköping lub S:t Lars kyrka) – kościół w Söderköping położony jest w centrum miasta przy ulicy Prästgatan. Należy do Kościoła Szwecji. Kościół był w przeszłości miejscem ważnych historycznych wydarzeń – koronacji królów i królowych oraz miejscem spotkań możnowładców.

Kościół św. Wawrzyńca ma status zabytku sakralnego według rozdz. 4 Kulturminneslagen (pol. Prawo o pamiątkach kultury) ponieważ został wzniesiony do końca 1939 (3 §)^[1].

Historia i architektura

(c) Henrik Sendelbach, CC BY-SA 3.0

Fasada zachodnia

Söderköping był w średniowieczu trzecim pod względem wielkości miastem Szwecji, po Sztokholmie i Kalmarze, i handlowym centrum regionu Östergötland, zamieszkanym przez szwedzkich i niemieckich kupców. Patron kościoła, św. Wawrzyniec należał w średniowiecznej Szwecji do najpopularniejszych świętych, po św. Olafie.

W 1253 kościół został po raz pierwszy wymieniony w źródłach pisanych^[2]. Późnośredniowieczny kościół był trzynawową bazyliką, inspirowaną przypuszczalnie francuskim gotykiem.

• W 1281 król Magnus I Ladulås koronował w kościele swoją małżonkę Helvig av Holstein na królową Szwecji.
• W 1302 Birger I Magnusson był koronowany na króla Szwecji.
• W XV w. Engelbrekt Engelbrektsson i król Karol VIII Knutsson Bonde zwoływali w kościele spotkania z możnowładcami.

Ten pierwszy kościół spłonął w 1494. Zachowała się część jego murów zewnętrznych. Niezwłocznie przystąpiono do jego odbudowy. Nowy kościół, zachowany w znacznej części do dziś, powstał jako trzynawowy kościół halowy w stylu północnoniemieckiego gotyku ceglanego ze szczytami schodkowymi. Jego budowniczowie inspirowali się też zapewne architekturą kościoła klasztornego w Vadstenie. W 1497 biskup Linköping, Henrik Tidemansson konsekrował nieukończony jeszcze kościół. Prace przy jego ukończeniu ustały w latach 20. XVI w. po nadejściu reformacji. Z planowanej rozbudowy zrealizowano jedynie nawę północną (1583), w efekcie czego kościół pozostał budowlą asymetryczną, czteronawową.

Również w 1583 zbudowano wolno stojącą, 50-metrową dzwonnicę (dzieło Andersa „Stapelmakare”) na której zawieszono ważące 4 tony dzwony, odlane ponownie w 1897^[2].

W latach 1975–1976 w północno-zachodnim narożniku kościoła urządzono poczekalnię. Znajduje się w niej dobrze zachowane malowidło ścienne, pochodzące przypuszczalnie z XV w., przedstawiające drugie przyjście Chrystusa pod koniec dziejów i wskrzeszenie zmarłych^[3].

Wnętrze

Wnętrze – widok na prezbiterium

Pomimo wielu przebudów we wnętrzu kościoła zachowało się wiele elementów wyposażenia pochodzących jeszcze z epoki przedreformacyjnej. Należą do nich:

• obraz patrona kościoła św. Wawrzyńca na szczycie zakrystii, opatrzony datą 1296, która jest uważana za prawdopodobną datę konsekracji kościoła;
• ołtarz główny, wykonany prawdopodobnie we Francji pod koniec XV w.^[2], którego pozłacana część centralna przedstawia Maryję ze zmarłym Chrystusem na kolanach w otoczeniu św. Nikodema, Józefa z Arymatei i kilku płaczących niewiast^[3];
• chrzcielnica, której czasza pochodzi z XIV w., mosiężne naczynie na wodę z XVII w., zaś marmurowy cokół z 1975^[3];
• krucyfiks procesyjny z XIII w.^[2];
• krucyfiks triumfalny z początku XV w., przypuszczalnie wykonany w Vadstenie^[2];
• W północnej nawie bocznej znajduje się XV-wieczna rzeźba św. Katarzyny Aleksandryjskiej dłuta Bernta Notke, którego najbardziej znanym na terenie Szwecji dziełem jest rzeźba Święty Jerzy ze smokiem, znajdująca się w sztokholmskiej katedrze;
• z okresu średniowiecza pochodzą drewniane rzeźby świętych: sw. Krzysztofa i św. Elżbiety Węgierskiej^[2].

Sztukę epoki baroku i późniejszą reprezentują:

• ambona z 1669, wykonana w Vadstenie przez Johana Belätesskärare i pomalowana w 1723 przez malarza z Söderköping, Andersa Wickströma^[2][3],;
• epitafia mieszczan;
• żyrandole z XVI i XVII w.^[2];
• nastawa ołtarzowa pędzla Pehra Hörberga z 1802^[2].

Przypisy

Bibliografia

• Ann Catherine Bonnier, Göran Hägg, Ingrid Sjöström: Svenska kyrkor: En historisk reseguide. Sztokholm: Medströms Bokförlag, 2008, s. 214-215. ISBN 978-91-7329-015-9. (szw.)
• praca zbiorowa: Våra kyrkor. Västervik: Klarkullens Förlag AB, 1990. ISBN 91-971561-08. (szw.)

Linki zewnętrzne

• Svenska kyrkan: strona oficjalna (szw.). www.svenskakyrkan.se. [dostęp 2012-02-25].