Kościół św. Wawrzyńca w Wojniczu
 307 z dnia 13.10.1971 r.[1] | |||||||||||||||||||||||
| kolegiata, kościół parafialny | |||||||||||||||||||||||
.jpg) Widok ogólny | |||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||||||||||||
| kolegiata • nadający tytuł | od 9 sierpnia 2014 | ||||||||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne | 10 sierpień | ||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Wojnicza  | |||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie powiatu tarnowskiego  | |||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie gminy Wojnicz _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Wojnicz") | |||||||||||||||||||||||
 49°57′22″N 20°50′13″E/49,956111 20,836944 | |||||||||||||||||||||||
Kościół świętego Wawrzyńca w Wojniczu – rzymskokatolicki kościół parafialny znajdujący się w mieście Wojnicz, w województwie małopolskim. Należy do dekanatu Wojnicz diecezji tarnowskiej. Od 9 sierpnia 2014[2] pełni funkcję kolegiaty, przy której mieści się kapituła.
Historia
Obecna świątynia w najstarszych częściach została zbudowana w stylu gotyckim około połowy XV stulecia, zapewne dzięki staraniom księdza Jana z Pniowa, archidiakona krakowskiego i proboszcza w Wojniczu. W 1465 biskup Jan Lutkowic z Brzezia podniósł wojnickie probostwo do godności prepozytury. Później świątynia w Wojniczu została podniesiona do rangi kolegiaty, co zostało potwierdzone na synodzie diecezji krakowskiej w 1621. W 1786, decyzją władz świeckich austriackich kolegiata została zniesiona, ale nigdy nie była zniesiona przez władze kościelne, a więc trwa do dzisiaj[3]. W 1768 barokowe freski zostały dodane przez Jana Nayderfera[4]. Budowla została spalona w 1772, następnie kościół został odbudowany i przebudowany do 1773 dzięki staraniom prepozyta, Jana Duwalla w stylu barokowym. Kościół ma w posiadaniu obrazy polskiego mistrza barokowego, Tadeusza Kuntzego[5].
W 1914 budowla została ponownie zniszczona, w wyniku działań wojennych, do 1920 roku została odbudowana. W 1930 kościół został rozbudowany o nawy boczne oraz zakrystię od strony południowej według projektu Zdzisława Mączeńskiego. W latach 1958-1960 do świątyni od frontu została dostawiona niska wieża według projektu Antoniego Mazura, którą w latach 1997-2001 podwyższono i pokryto nowym hełmem według projektu architekta Ottona Schiera.
Kapituła i Lyceum Voynicianum
W strukturach Kapituły byli prałaci, prepozyci, scholastycy, kustosze, dziekanie, kantorzy, archidiakonowie i kanclerze oprócz sześciu kanoników gremialnych. Mieli oni własny strój, własną pieczęć i własne domy w mieście. Jak pisze Dr. Banach, "często odgrywali znaczącą rolę w życiu diecezji krakowskiej i państwa polskiego. Wielu z nich posiadało stopnie naukowe i było profesorami uniwersyteckimi a także pełniło ważne urzędy. Wielu było oficjałami, notariuszami, sędziami i wizytatorami biskupimi. Kilku z nich było kapelanami królewskimi, referendarzami i kustoszami skarbca koronnego, a czterech kanoników było sekretarzami królewskimi"[6].
Od ok. XVI w. Kapituła wojnicka prowadziła także szkołę, z której wielu się dostało do Akademii Krakowskiej. W 1727 roku nazywano tę szkołę Lyceum Voynicianum. Na stanowisko rektora stawały osoby z wykształceniem uniwersyteckim. Szkoła wojnicka dostarczała też moc studentów na Uniwersytet Jagielloński.
Obecnie
9 sierpnia 2014 podczas nieszporów o godz. 17.00 biskup Andrzej Jeż Podniósł Kościół parafialny św. Wawrzyńca Męczennika w Wojniczu do godności kolegiaty[2]
Przypisy
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022 [dostęp 2014-07-29].
- ↑ a b Podniesienie kościoła parafialnego św. Wawrzyńca Męczennika w Wojniczu do godności kolegiaty. Tarnowska.tv. [dostęp 2014-08-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-12)]. (pol.).
- ↑ Wojnicz, kościół św. Wawrzyńca. Zabytkowe kościoły diecezji tarnowskiej. [dostęp 2014-07-29]. (pol.).
- ↑ Wilhelm Gasiorowski, Cechy krakowskie: ich dzieje, ordynacye, listy, swobody, zawyczaje i t.p. : jako materya do historyi sztuk, rzemiosł, przemysłu dawnéj Polski, a mianowicie wzrostu, kwitnienia i upadku tychże w Krakowie: z aktów cechowych i innych rękopisów, Kraków: Z.J. Wywiakowskiego, Collectionbostonpubliclibrary; americana Digitizing sponsorInternet Archive ContributorBoston Public Library, 1860, s. 9 [dostęp 2019-05-11].
- ↑ Spis zabytkowych świątyń w diecezji tarnowskiej
- ↑ R. Banach, Rys historyczny Kapituły Kolegiackiej w Wojniczu, Parafia pw. Św. Wawrzyńca w Wojniczu [dostęp 2019-03-28] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-28].
Zobacz też
Linki zewnętrzne
- Parafia pw. Św. Wawrzyńca: Dr. Ryszard Banach. "Rys historyczny Kapituły Kolegiackiej w Wojniczu". wojnicz.diecezja.tarnow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-28)].
- Miasto i Gmina Wojnicz: Kościół Parafialny
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
- N: 50.59 N
- S: 49.07 N
- W: 18.92 E
- E: 21.55 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Wojnicz, Kościół św. Wawrzyńca w Wojniczu