Kościół św. Wojciecha w Bydgoszczy

Kościół św. Wojciecha
w Bydgoszczy

A/1354 z dnia 26.02.2008[1]
kościół parafialny
Widok z ul. Nowogrodzkiej
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Miejscowość	Bydgoszcz
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	Parafia św. Wojciecha w Bydgoszczy
Wezwanie	św. Jan Apostoł, od 1946 r. św. Wojciech
Historia Data zakończenia budowy 1912 – 1913 Data poświęcenia 1913, 15 kwietnia 1945
Dane świątyni Świątynia • materiał bud. • cegła
Położenie na mapie Bydgoszczy Kościół św. Wojciecha w Bydgoszczy
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kościół św. Wojciecha w Bydgoszczy
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 Kościół św. Wojciecha w Bydgoszczy
53°07′43″N 17°58′36″E/53,128611 17,976667

Wnętrze

Kościół św. Wojciecha w Bydgoszczy – kościół parafialny w Bydgoszczy, którego patronem jest św. Wojciech.

Położenie

Kościół znajduje się przy ul. Nowogrodzkiej w dzielnicy Okole w Bydgoszczy, nieopodal Kanału Bydgoskiego.

Historia

Budowa kościoła nastąpiła w kontekście intensywnego rozwoju ewangelickiej architektury sakralnej w Bydgoszczy i na jej przedmieściach w końcu wieku XIX i na początku XX. Wówczas wzniesiono na tym terenie osiem zborów ewangelicko-unijnych, w większości neogotyckich, licowanych czerwoną cegłą.

Gmina ewangelicko-unijna na terenie Okola, składająca się niemal wyłącznie z wyznawców narodowości niemieckiej powstała w II połowie XIX wieku. Na początku wieku XX wyodrębniła się z niej i zbudowała własną świątynię wspólnota zamieszkująca Wilczak^[2].

Gmina na Okolu doprowadziła do budowy własnej świątyni w 1895. Jednak w pierwszej dekadzie XX wieku, w czasie, gdy w okolicy budowało się kilkanaście nowych świątyń ewangelicko-unijnych, na miejscu starego postanowiono wnieść nowy, okazalszy budynek. Nie jest znany twórca projektu świątyni^[3]. Prace przy wznoszeniu i wyposażeniu kościoła rozpoczęto w 1912 i ukończono w 1913. Uzyskał on wówczas wezwanie św. Jana Apostoła.

Świątynia służyła niemieckiej gminie kościoła ewangelicko-unijnego do 1945, chociaż najlepsze lata dla rozwoju parafii i zboru zakończyły się już wraz z wybuchem pierwszej wojny światowej. Po 1920 liczba ewangelików w Bydgoszczy znacznie się zmniejszyła. Ostatnim proboszczem w latach 30. i przypuszczalnie do 1945 był pastor Hans Staffehl, który jednocześnie prowadził parafię na Wilczaku^[2].

Po odejściu Niemców z Bydgoszczy świątynia parafia ewangelicka przestała istnieć. Władze miejskie^[4] przekazały świątynię do użytku katolikom. Poświęcona została 15 kwietnia 1945 i otrzymała wezwanie św. Wojciecha. 1 października 1946 r. kard. August Hlond erygował parafię. Świątynię przystosowano do sprawowania liturgii katolickiej. W latach 50. XX w. wykonano nowe polichromie w prezbiterium.

W latach 1977–1980 wybudowano plebanię, a w 1989 r. dobudowano dom gospodarczy z garażami.

Architektura

Kościół zbudowany został w stylu eklektycznym, łączącym cechy barokowe i klasycystyczne.

Świątynia jest trójnawowa, otynkowana, o układzie bazylikowym, założona na planie krzyża łacińskiego z zamkniętym prosto prezbiterium skierowanym na południe. Nawy i prezbiterium przykrywa mansardowy dach z powiekami^[5]. Otynkowane elewacje zewnętrzne otrzymały lizeny i malowane ramy permutacyjne, dzięki czemu w świątyni można odnaleźć cechy baroku klasycyzującego, charakterystycznego dla Prus w II połowie XVIII wieku. Natomiast dachy mansardowe są charakterystyczne dla budowli rokokowych^[3]. Dominantą budowli jest wysoka wieża przylegająca do korpusu od północy. Nad portalem fasady frontowej postawiono kamienną figurę św. Jana Apostoła.

Świątynia w porównaniu ze sąsiednimi zborami ewangelickimi wzniesionymi w tym samym czasie na Wilczaku, Szwederowie i Małych Bartodziejach prezentuje odmienny styl architektoniczny, rzadziej spotykany w okolicach Bydgoszczy.

Wnętrze

Wnętrze świątyni obiega z trzech stron drewniana empora. W prezbiterium zastosowano sklepienie kolebkowe, nad nawą główną drewniana kolebka z kasetonami, a w nawach bocznych strop kasetonowy. Prezbiterium otwiera się do wewnątrz koszowym łukiem tęczowym. W latach 50. XX wieku na sklepieniu w prezbiterium wykonano nowe polichromie, przedstawiające sceny z życia św. Wojciecha.

Organy

Organy w świątyni zostały zbudowane na pocz. XX w. przez Paula Voelknera z Bydgoszczy. W latach powojennych zostały przebudowane.

Galeria

• 

  Widok od frontu

• 

  Wieża

• 

  Widok z plant nad Kanałem Bydgoskim

• 

  Odbicie w Kanale Bydgoskim

• 

  Portal

• 

  Rzeźba św. Jana - pierwszego patrona świątyni

Zobacz też

• Obiekty sakralne w Bydgoszczy
• Struktury wyznaniowe w Bydgoszczy
• Historia Bydgoszczy

Przypisy

Bibliografia

• Derenda Jerzy. Piękna stara Bydgoszcz – tom I z serii Bydgoszcz miasto na Kujawach. Praca zbiorowa. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 2006
• Kuberska Inga: Architektura sakralna Bydgoszczy w okresie historyzmu. [w.] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 3. Bydgoszcz 1998
• Parucka Krystyna. Zabytki Bydgoszczy – minikatalog. „Tifen” Krystyna Parucka. Bydgoszcz 2008.
• Derkowska-Kostkowska Bogna, Winter Piotr. Z historii zboru ewangelickiego na Wilczaku. [w.] Kalendarz Bydgoski 1998