Kościół Dobrego Pasterza w Świerklańcu

Kościół Dobrego Pasterza
Distinctive emblem for cultural property.svg nr rej.:
- A/865/2021 z 04.08.2021[1] (woj. śląskie)
- A/1317/83 z 03.10.1983[2] (woj. katowickie)
kościół filialny
Ilustracja
Kościół Dobrego Pasterza i mauzoleum w Świerklańcu
Państwo Polska
MiejscowośćŚwierklaniec
Wyznaniekatolickie
Kościółrzymskokatolicki
ParafiaParafia Chrystusa Króla w Świerklańcu
WezwanieChrystus Dobry Pasterz
Położenie na mapie gminy Świerklaniec
Mapa konturowa gminy Świerklaniec, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Kościół Dobrego Pasterza”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Kościół Dobrego Pasterza”
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego
Mapa konturowa powiatu tarnogórskiego, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Kościół Dobrego Pasterza”
Ziemia50°26′15,40″N 18°57′04,43″E/50,437611 18,951231

Kościół Dobrego Pasterza – zabytkowy kościół parkowy znajdujący się na terenie zespołu pałacowo-parkowego rodu Henckel von Donnersmarck, obecnie kościół filialny parafii rzymskokatolickiej Chrystusa Króla w Świerklańcu.

Historia

Wnętrze kościoła (2017)
zdjęcie wnętrza mauzoleum utrzymane w kolorystyce piaskowca. Na pierwszym planie prostokątny otwór w podłodze zabezpieczony prowizoryczną drewnianą barierką. Za nim ostrołukowa wnęka z szerokim ostrołukowym oknem, w nim pozostałości okrągłego okna. Pod oknem prostokątna płyta z płaskorzeźbą. W górze widoczne żebra sklepienne spływające na służki, niewielkie kolumienki na ścianie
Wnętrze mauzoleum rodu Henckel von Donnersmarck w Świerklańcu (2017)

Kościół wybudowany został w latach 1896–1897 według projektu niemieckiego architekta Juliusa Carla Raschdorffa[3][4]. Pełnił funkcję kościoła pałacowego, był również dostępny dla mieszkańców wsi wyznania ewangelickiego. W tym celu zlokalizowany został w oddaleniu od pałacu, blisko drogi, tak aby uczestnicy nabożeństw nie naruszali prywatności właściciela zamku[5]. Inspiracją do projektu kościoła była niewielka świątynia wybudowana przy pałacu Monbijou w Berlinie dla cesarzowej Wiktorii[6].

Kościół funkcjonował do 1945 roku. Po 1945 wraz z mauzoleum został splądrowany[4]. W 1957 roku przejęła go miejscowa parafia rzymskokatolicka, stan taki trwał do 1959, kiedy to zakazano odprawiania w nim nabożeństw[5]. Obiekt stał nieużytkowany do 1981. Wówczas ponownie otrzymała go świerklaniecka rzymskokatolicka parafia. W kościele przeprowadzono prace remontowe. W dniu 28 sierpnia 1983 roku poświęcił go ks. bp. Herbert Bednorz, nadając mu imię Dobrego Pasterza. Kościół posiada też drugie wezwanie - Matki Boskiej Częstochowskiej[5].

Architektura

Kościół wybudowany jest w stylu neogotyckim (z odniesieniami do geometrycznego gotyku angielskiego tzw. Decorated Style[3][5]), orientowany, murowany z cegły z detalem wykonanym z piaskowca. Wejście główne umieszczone jest w elewacji zachodniej, poprzedzone niewielką kruchtą. W elewacji południowej znajduje się wejście, które przeznaczone było dla rodziny książęcej, poprzedzone zadaszonym podjazdem. Niewielkie salowe wnętrze nakryte jest otwartą więźbą dachową wspartą na kroksztynach[3]. W ścianie północnej znajduje się drewniana empora - chór muzyczny. Duże okna maswerkowe wypełniają współczesne witraże z 1998 roku, zaprojektowane przez Wernera Lubosa, wykonane przez zakład witrażowy Anny i Ireneusza Zarzyckich, z wkomponowanymi cytatami z modlitwy „Ojcze nasz” w różnych językach.

Mauzoleum książąt Henckel von Donnersmarck

Po stronie północnej kościoła wybudowano w latach 1903–1905 mauzoleum na planie krzyża greckiego[3][5]. Zostało ono połączone z budynkiem świątyni otwartym krużgankiem na rzucie litery L. Mauzoleum i krużganek zaprojektował autor kościoła - Julius Carl Raschdorff[3]. Podobnie jak kościół obiekty te wykonane są z cegły i piaskowca, w stylu neogotyckim. Wysoki dach obiektu wieńczy postać anioła wykonana z trybowanej miedzi[6]. Wnętrze nakryte jest sklepieniami gwiaździstym oraz krzyżowo-żebrowymi. Mauzoleum jest dwupoziomowe. W części górnej mieściły się sarkofagi, w części dolnej, wykonanej z betonu, umieszczono 19 komór grobowych[5]. W mauzoleum pochowani zostali książę Guido Henckel von Donnersmarck i jego druga żona Katerina von Slegzow vel Slepcow[4](jako wyznawczyni prawosławia pochowana została w ziemi, a nie w komorze grobowej[5]). Mauzoleum zostało splądrowane po 1945 roku. Z wyposażenia zachowała się jedynie płaskorzeźba „Złożenie do grobu”.

Przypisy

  1. ↑ SPIS OBIEKTÓW NIERUCHOMYCH WPISANYCH DO REJESTRU ZABYTKÓW Z TERENU WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2021-10-13]
  2. ↑ https://web.archive.org/web/20210205083427/https://nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/stan%20na%2031.12.2020/SLS-rej.pdf
  3. ↑ a b c d e Irma Kozina: Sposoby ekspozycji zabytkowej architektury w przestrzeni krajobrazowej Górnego Śląska W: Formy ekspozycji krajobrazu kulturowego województwa śląskiego. Materiały z seminarium szkoleniowego w Katowicach z 23 marca 2000. Katowice: Fundacja Przestrzeni Górnego Śląska, 2000, s. 24-29.
  4. ↑ a b c Edward Wyżgoł: Świerklaniec. Śląska perełka. Nakło Śląskie: ED-FEL, 2017, s. 30-31. ISBN 978-83-944618-1-2.
  5. ↑ a b c d e f g Jarosław Aleksander Krawczyk, Arkadiusz Kuzio-Podrucki: Śląskie zamki i pałace Donnersmarcków. Radzionków: ROCOCO Jarosław Krawczyk, 2011, s. 101-124. ISBN 978-83-86293-67-4.
  6. ↑ a b Marek Wroński: Świerklaniec w dawnych widokach. Tarnowskie Góry: Instytut Tarnogórski, 2000, s. 41-50. ISSN 0960-3693.

Media użyte na tej stronie

Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Gmina Świerklaniec location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map of gmina Świerklaniec, Poland
Ta mapa of gmina Świerklaniec została utworzona dzięki danym z projektu OpenStreetMap, zbieranym przez społeczność. Mapa ta może być niekompletna i zawierać błędy. Niewskazane jest poleganie wyłącznie na niej w nawigacji.
Kościół Dobrego Pasterza w Świerklańcu.jpg
Autor: EwkaC, Licencja: CC BY-SA 4.0
Wnętrze kościoła Dobrego Pasterza w Świerklańcu, wybudowanego w latach 1896-1897 według projektu Juliusa Carla Raschdorffa. Obok kościoła wybudowano w latach 1903-1905 mauzoleum, obie budowle łączy krużganek.
Tarnowskie Góry County location map 2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Tarnowskie Góry County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 50.6412 N
  • S: 50.3183 N
  • W: 18.55 E
  • E: 19.154 E
Kościół Dobrego Pasterza w Świerklańcu 2.jpg
Autor: EwkaC, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kościół Dobrego Pasterza w Świerklańcu, wybudowany w latach 1896-1897 według projektu Juliusa Carla Raschdorffa. Obok kościoła wybudowano w latach 1903-1905 mauzoleum, obie budowle łączy krużganek.
Mauzoleum von Donnersmarcków 01.jpg
Autor: EwkaC, Licencja: CC BY-SA 4.0
Wnętrze mauzoleum rodu Henckel von Donnersmarck w Świerklańcu, wybudowanego w latach 1903-1905 według projektu Juliusa Carla Raschdorffa