Kościół Mariacki w Elblągu

Dawny kościół Mariacki w Elblągu
Distinctive emblem for cultural property.svg 186/N z dnia 27.12.1961[1]
dawniej kościół, obecnie galeria sztuki
Ilustracja
widok ogólny
Państwo

 Polska

Miejscowość

Elbląg

Wyznanie

ewangelickie

Kościół

ewangelicki/luterański

Parafia

Katedralna św. Mikołaja w Elblągu

Wezwanie

Najświętszej Maryi Panny

Położenie na mapie Elbląga
Mapa konturowa Elbląga, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Dawny kościół Mariacki w Elblągu”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa konturowa województwa warmińsko-mazurskiego, blisko lewej krawiędzi u góry znajduje się punkt z opisem „Dawny kościół Mariacki w Elblągu”
Ziemia54°09′38″N 19°23′39″E/54,160556 19,394167

Kościół Mariacki w Elblągu – gotycka, zdesakralizowana świątynia protestancka w Elblągu.

Lokalizacja jest typowa dla klasztorów żebraczych, świątynia powstała na uboczu, przy murach miejskich. Założycielami byli dominikanie przybyli z Krakowa, którzy otrzymali w 1238 z rąk mistrza krajowego zakonu krzyżackiego Hermana Balka dokument fundacyjny. Budowę rozpoczęto ok. 1246 lub 1248 i z tamtego okresu pochodziło prezbiterium, zakrystia i dwa aneksy przylegające od strony zachodniej. W 1504 kościół spalił się, odbudowano go dziesięć lat później, kiedy to powstały sieciowe sklepienia nawy głównej. Do połowy XVI wieku skupiał ludność polską, później utracił znaczenie w tym zakresie. Wiązało się to z opuszczeniem w 1542 świątyni przez ostatnich dominikanów i przekazaniu zabudowań radzie miejskiej, która oddała budynki ewangelikom. Podczas wojny szwedzkiej zniszczony i odbudowany. W czasie II wojny światowej Niemcy wykorzystywali go jako schron, kościół i klasztor zostały zniszczone w 1945 roku, kościół odbudowano po 1959. Z inicjatywy Gerarda Kwiatkowskiego podczas obudowy obiektu przeznaczono go na cele kulturalne, w kwietniu 1961 urządzono w nim Galerię EL[2].

Kościół powstał na planie nieregularnego prostokąta, posiadał dwie nawy, wydzielone prezbiterium, zakrystię i krużganek. Bryła nie posiada pionowych dominant, jedyną ozdobę stanowią trójkątne szczyty z pinaklami. Z trzech stron niskie przybudówki stanowiące pozostałość klasztornego wirydarza. Wnętrze częściowo zrekonstruowane, pozostawiono mury z ubytkami i epitafiami[3]. Budynek i pozostałość dawnego klasztoru otacza zachowany fragmentarycznie mur, w którym znajdują się ostrołukowe nisze epitafijne[4].

Przypisy

  1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo warmińsko-mazurskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021 [dostęp 2013-03-16].
  2. Dawny kościół, Galeria EL. galeria-el.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-14)]..
  3. Piotr Skurzyński "Warmia, Mazury, Suwalszczyzna" Wyd. Sport i Turystyka - Muza S.A. Warszawa 2004 s. 36 ISBN 83-7200-631-8
  4. Lidia Abramowicz, Elbląg 1237–1987. 750 lat Elbląga. Plan miasta z wykazem zabytków, PPWK Warszawa-Wrocław 1986.

Media użyte na tej stronie

Warmian-Masurian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Warmian-Masurian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.52 N
  • S: 53.07 N
  • W: 19.05 E
  • E: 22.95 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Elbląg Galeria El (dawny kościół pw. NMP).jpg
Elbląg - Galeria El, dawny kościół pw. NMP
Elbląg location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map of Elbląg, Poland
Ta mapa of Elbląg została utworzona dzięki danym z projektu OpenStreetMap, zbieranym przez społeczność. Mapa ta może być niekompletna i zawierać błędy. Niewskazane jest poleganie wyłącznie na niej w nawigacji.