Kościół Mariacki w Ystad

Kościół Mariacki w Ystad

Sankta Maria kyrka, Ystad

kościół parafialny
Kościół Mariacki
Państwo	Szwecja
Miejscowość	Ystad
Wyznanie	protestanckie
Kościół	ewangelicko-luterański
Parafia	Ystads församling
Imię	Marii Panny
Historia Data zakończenia budowy XIII w. Aktualne przeznaczenie diecezja Lund Poprzednie wyznanie katolickie / rzymskokatolicki
Dane świątyni Styl gotyk ceglany Świątynia • materiał bud. • cegła Wieża kościelna • liczba wież • wysokość wież 1 51 m Liczba naw 3
Położenie na mapie Skanii Kościół Mariacki w Ystad
Położenie na mapie Szwecji Kościół Mariacki w Ystad
55°25′46″N 13°49′08″E/55,429444 13,818889

Kościół Mariacki w Ystad (szw. Sankta Maria kyrka, Ystad) – kościół szwedzkiego kościoła ewangelicko-luterańskiego w Ystad, (region terytorialny Skania, region historyczny Skania), położony przy Klostergatan 12.

Kościół ma status zabytku sakralnego według rozdz. 4 Kulturminneslagen (pol. Prawo o pamiątkach kultury) ponieważ został wzniesiony do końca 1939 (3 §)^[1].

Historia

Wnętrze kościoła

Średniowieczny drewniany ołtarz szafkowy

(c) Foto: Jonn Leffmann, CC BY 3.0

Bierzmowanie 2011.

Budowę kościoła rozpoczęto ok. 1200. Od początku była to prawdopodobnie romańska, trójnawowa bazylika z płaskim sklepieniem ale ok. 1275 nawę środkową nakryto sklepieniem ostrołukowym, którego fragment zachował się do dziś. W XIV w. od południowej strony dobudowano kaplicę św. Krzyża, która pierwotnie odgrywała rolę zakrystii i baptysterium. Obecne prezbiterium powstało w XV w.; wtedy też przedłożono w jego kierunku nawy boczne aby stworzyć obejście.

Podczas burzy w 1647 zawaliła się wieża i uszkodziła zachodnie partie kościoła. Już w 1650 zbudowano nowy transept w stylu renesansowym, jednak wieżę odbudowano dopiero pod koniec stulecia. Jest wysoka na 51 m^[2].

W latach 30. XIX w. pod kierunkiem architekta Carla Georga Bruniusa dokonano zasadniczych zmian w architekturze kościoła. Na zewnątrz otrzymał on przypory i większe okna. W latach 40. tego samego stulecia rozebrano kaplicę św. Krzyża i południowy vapenhus (miejsce, gdzie niegdyś uzbrojeni mężczyźni musieli złożyć broń przed wejściem do kościoła). W 1886 pod kierunkiem architekta miejskiego Petera Boisena dokonano istotnych zmian we wnętrzu kościoła. Położono nową posadzkę z cementu, usunięto stare ławki oraz dużą część dekoracji, uznając je za ”niegustowne”.

W latach 1923–1924 pod kierownictwem wikariusza Sama Stadenera wykonano prace renowacyjne, które przywróciły kościołowi pierwotny wygląd. Na swoje dawne miejsca powróciły płyty nagrobne i epitafia; wstawiono też z powrotem część starych ławek kościelnych.

Wyposażenie

Najcenniejszym elementem wyposażenia jest ambona, czołowe dzieło epoki baroku w Skanii. Zbudowano ją w latach 1626–1631 z wapienia, natomiast daszek akustyczny wyrzeźbiono z drewna. W obejściu prezbiterium wisi obraz św. Doroty. Barokowy ołtarz wykonał w latach 1718–1731 Johan Jerling. Wypełniają go dwa obrazy Carla Mörta, przedstawiające chrzest Jezusa i Ostatnią Wieczerzę.

Pod amboną warto zwrócić uwagę na rzeźbę przerażającej twarzy oraz na umieszczony naprzeciwko niej średniowieczny krucyfiks, który znalazł się w tym miejscu z rozkazu króla Karola XII, aby przypominać modlącym się o cierpieniu Chrystusa. Jego głowa ozdobiona jest ludzkimi włosami; jest to dar jednego z XIX-wiecznych parafian, który podarował własne włosy chcąc przydać cierpiącemu Chrystusowi maksymalnego realizmu^[3].

W obecnym baptysterium znajduje się cenny średniowieczny poliptyk, zbudowany z drewna dębowego, pomalowany i pozłocony w Niemczech w XV w. Na uwagę zasługuje też żyrandol w stylu gotyckim z XIV w. i chrzcielnica z brązu, wykonana w Lubece w 1611.

Zielone w kolorze ławki kościelne, zamykane po obu stronach wejścia, były przeznaczone dla kobiet, które nie zostały jeszcze przyjęte na łono Kościoła... po narodzinach dziecka^[3].

Nocny trębacz Ystad

Każdego dnia strażnik obserwuje miasto z wieży kościoła. Tradycja ta ma początek w poł. XVIII w. i jest nadal żywa. Kiedyś zadaniem strażnika wieżowego było wypatrywanie niebezpieczeństwa pożaru przez całą noc a jego regularne granie było dla mieszkańców dowodem, iż strażnik nie zasnął lecz czuwa nad ich bezpieczeństwem; za zaniedbanie tego obowiązku aż do poł. XIX wieku groziła strażnikowi kara śmierci. Prawdziwą przyczyną grania była jednak obawa przed wybuchem pożaru – a czuwający strażnik mógł nieustannym graniem wezwać mieszkańców do gaszenia ognia^[4].

Dziś jest to już tylko gra dla podtrzymania tradycji: codziennie między godz. 21:15 a 1:00 w nocy strażnik gra z wieży kościelnej co kwadrans hejnał na cztery strony świata.

Zobacz też

Europejski Szlak Gotyku Ceglanego

Przypisy

Bibliografia

• praca zbiorowa: Våra kyrkor. Västervik: Klarkullens Förlag AB, 1990. ISBN 91-971561-0-8. (szw.)
• Peter Carelli: Det medeltida Skåne – en arkeologisk guidebok. Stockholm: Historiska Media, 2007. ISBN 978-91-85377-91-6. (szw.)
• James Proctor, Neil Roland: Szwecja praktyczny przewodnik. Wyd. 3. Bielsko-Biała: Pascal, 2000. ISBN 83-88355-04-X. (pol.)

Linki zewnętrzne

• Strona parafii. svenskakyrkan.se. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-27)].
• Strona kościoła na Europejskim Szlaku Gotyku Ceglanego. eurob.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].