Kościół Najświętszej Marii Panny na Kapitolu w Kolonii

Kościół Najświętszej Marii Panny
na Kapitolu w Kolonii
St. Maria im Kapitol
Ilustracja
Widok na kościół od strony północno-wschodniej
Państwo

 Niemcy

Miejscowość

Kolonia

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Wezwanie

Najświętszej Marii Panny

Położenie na mapie Kolonii
Mapa konturowa Kolonii, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kościół Najświętszej Marii Pannyna Kapitolu w Kolonii”
Położenie na mapie Niemiec
Mapa konturowa Niemiec, po lewej znajduje się punkt z opisem „Kościół Najświętszej Marii Pannyna Kapitolu w Kolonii”
Położenie na mapie Nadrenii Północnej-Westfalii
Mapa konturowa Nadrenii Północnej-Westfalii, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Kościół Najświętszej Marii Pannyna Kapitolu w Kolonii”
Ziemia50°56′05″N 6°57′31″E/50,934722 6,958611
Strona internetowa
Fragment wnętrza
Wczesnoromańskie Drzwi Kolońskie- fragment

Kościół Najświętszej Marii Panny na Kapitolu – w Kolonii, największy (100 m dł i 40 m szer.) z dwunastu romańskich kościołów w tym mieście. Świątynia została wybudowana na miejscu dawnej świątyni rzymskiej z ok. roku 50. naszej ery. Dawna świątynia dedykowana była Jupiterowi, Junonie i Minerwie trzem bóstwom rzymskim których główna świątynia była ulokowana na jednym z siedmiu rzymskich wzgórz, Kapitolu. Resztki dawnej pogańskiej świątyni odnaleziono podczas badań archeologicznych, które miały miejsce w trakcie odbudowy ze zniszczeń wojennych obecnego kościoła.

Dzieje

W roku 690 Plektruda, żona frankońskiego majordoma Pepina z Herstalu ufundowała na Kapitolu kościół poświęcony Marii Pannie, który w X wieku został rozbudowany przez arcybiskupa kolońskiego Brunona. Ponadto do kościoła dobudowano budynek klasztorny dla mniszek, które przeniesiono z kościoła Św. Andrzeja położonego w pobliżu kolońskiej katedry.

Przez kolejne trzy stulecia kościół był wielokrotnie przebudowywany. Za urzędu opatki Idy (zm. 1060), krewnej cesarza Ottona III kościół został znacznie rozbudowany za sprawą sprowadzenia do kapitolińskiego kościoła drugiej wspólnoty zakonnej – Benedyktynów. Kościół wówczas otrzymał kształt zbliżony do obecnego, w swojej monumentalnej architekturze wyrażał ambicje Ottonów, siłę cesarza oraz jego hegemonię w Rzeszy. W zachodniej części nawy głównej wzniesiono galerię-emporę zastrzeżoną dla cesarza. Od strony formalnej część ta była swobodną recepcją architektury karolińskiej kaplicy pałacowej w Akwizgranie.

Największe zmiany dokonano podczas przebudowy części wschodniej, gdzie wzniesiono chór na planie trójliścia. Zastosowanie takiej struktury przestrzennej chóru było odwołaniem do planu Bazyliki Narodzenia w Betlejem, o treflowym układzie chóru, przy czym w przypadku kolońskiej świątyni motyw trójliścia został silniej wyeksponowany. Plan ten został kilkakrotnie powtórzony m.in. w kolońskich kościołach św. Marcina, Świętych Apostołów (oba z XII w.). W 1065 nowy kościół został poświęcony. Chór został wzniesiony powyżej przestrzennej, trójnawowej krypty. Od strony zachodniej kościół do XVIII w. miał od strony zachodniej monumentalny westwerk, na miejscu jego w XIX wieku wybudowano istniejącą do 1945 r. neogotycką wieżę. Kościół został poważnie zniszczony w wyniku alianckich nalotów dywanowych, odbudowano go w latach 1956-1984.

W średniowiecznej Kolonii, kapitoliński kościół był obok katedry najważniejszą świątynią Kolonii. Prestiż świątyni nie tylko determinowała nazwa historycznego wzgórza, która tym samym podkreślała rzymski charakter nadreńskiego miasta w aspekcie religijnym. Średniowieczna Kolonia była wielkim ośrodkiem kultu świętych w Europie oraz jednym z najważniejszych na kontynencie punktem docelowym pielgrzymek. Ponadto w kościele NMP na Kapitolu arcybiskup koloński wygłaszał pierwszą po Bożym Narodzeniu Liturgię Słowa, zaś w święto Trzech Króli z tego kościoła wyruszała uroczysta procesja do relikwii monarchów znajdujących się w katedrze.

Architektura

Zbudowany na planie treflowym (odmiana planu krzyża z zaokrąglonymi trzema ramionami), kościół NMP na Kapitolu jest trójnawową bazyliką z monumentalnym trójkonchowym chórem. Nawy boczne są zintegrowane z jednolitym obejściem obiegający każde z trzech półkoli chóru. Występują jednakże różnice pomiędzy architektura części prezbiterialnej i nawowej. W korpusie nawowym filary międzynawowe są przysadziste, prostokątne w planie, podczas gdy filary prezbiterium są na planie okrągłym.

Wystrój wnętrza

Wewnątrz znajdują się bezcenne dzieła plastyki średniowiecznej i nowożytnej. W przejściu w zachodniej ściany południowej nawy umieszczone są wczesnoromańskie Drzwi Kolońskie – datowane na ok. 1065 r. Wykonane z drewna podwoje zawierają prostokątne kwatery (po jedenaście), ze scenami z życia Chrystusa, gdzie wyeksponowano wątki z Bożego Narodzenia i Pasji. W przeciwległej nawie znajduje się rzeźbiony późnoromański wizerunek Tronującej Marii z Dzieciątkiem w typie Sedes Sapientiae, z ok. 1200 r. Pamięć o Plektrudzie wyrażają dwa pomniki, późnoromański nagrobek fundatorki świątyni z ok. 1220, oraz późnogotyckie epitafium z XV w. Przy północno-wschodnim narożniku w przylegającej do obejścia kaplicy wisi wyrzeźbiony ok. 1304 krucyfiks zaliczany do typu krucyfiksu widlastego odmiany krucyfiksu mistycznego. Na krzyżu wisi wykonany z drewna orzechowego pełnoplastyczny wizerunek Chrystusa, który cechuje silny doloryzm. Wychudzone ciało pokryte jest chropowatą fakturą imitującą krew, w silnie zdynamizowanym układzie ciała i na twarzy podkreślony został stan cierpienia i męki. Przy przegrodzie chórowej stoi pełnoplastyczna figura Madonny z Dzieciątkiem zw. Limburską, datowana na ok. 1300 rok. Dwa okna nawy północnej zdobią witraże z 1510 r. Spośród późnogotyckich kaplic dobudowanych do naroży chóru wyróżnia się Hardenrath-Kapelle, w której oprócz witraża zachowały się dwie późnogotyckie rzeźby.

Dzwony

Zawieszone w południowej wieży westwerku trzy dzwony zostały odlane w 1957 roku przez ludwisarza Hansa Hüeskera z Gescher. Czwarty dzwon wisi w wieżyczce na sygnaturkę wieńczącej kaplicę Handenratha.

Lp.NazwaŚrednica
(mm)
Masa
(kg)
Dźwięk
(16tel)
Inskrypcja
1Maria700210des2 –1„Sancta Maria + per virginem matrem concedat nobis Dominus salutem et pacem“
2Plectrudis630150es2 +1„Sancta Plectrudis + decus Germaniae gaudium Coloniae praesidium nostrum“
3Hermann Joseph51080ges2 +2„Sanctus Hermannus Josephus + deus docuisti me a iuventute mea: et usque nunc annuntio mirabilia tu“
444065b2 +2„Vox facta ipsum audite“

Galeria

Bibliografia

  • Godehard Hoffmann, Das Gabelkreuz in St. Maria im Kapitol zu Köln und das Phänomen der Crucifixi dolorosi in Europa. [w:] Arbeitsheft der rheinischen Denkmalpflege, t. 69, Worms 2006,
  • Hiltrud Kier, Kirchen in Köln. Bachem, Köln 1999, ISBN 978-3-7616-1395-5
  • Dr. Erhard Schlieter (red.), Romanische Kirchen in Köln, Köln 2000
  • Albert Verbeek, Kölner Kirchen. Die kirchliche Baukunst in Köln von den Anfängen bis zur Gegenwart, Köln 1969.

Zobacz też

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Germany location map.svg
Autor: NordNordWest, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Germany (Wp article: en:Germany)
North Rhine-Westphalia location map G.svg
Autor: Hanhil based on previous work by TUBS, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map North Rhine-Westphalia showing position of NRW within Germany. Geographic limits of the map:
Mariaimkapitol 16-02-2009 15-15-16.JPG
Autor: Paul Hermans, Licencja: CC BY-SA 3.0
Het 14e-eeuws crucifix in de kerk van de Heilige Maria in het Capitool te Keulen (Duitsland)
Köln St. Maria im Kapitol Pestkreuz.JPG
Autor: Welleschik, Licencja: CC-BY-SA-3.0
St. Maria im Kapitol, Köln, Inneres mit Pestkreuz
Madonna di Limburg.jpg
St. Maria im Kapitol, Köln
Cologne location map.png
Autor:
Twórcy OpenStreetMap
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map of Cologne, NRW, Germany
Ta mapa of Cologne została utworzona dzięki danym z projektu OpenStreetMap, zbieranym przez społeczność. Mapa ta może być niekompletna i zawierać błędy. Niewskazane jest poleganie wyłącznie na niej w nawigacji.
Maria im Kapitol Hardenrath-Stifterkapelle.jpg
(c) HOWI, CC BY 3.0
Köln, St. Maria im Kapitol Hardenrath-Stifterkapelle
Köln St Maria im Kapitol Holztüre2.JPG
Autor: Welleschik, Licencja: CC-BY-SA-3.0
St. Maria im Kapitol, Köln, Romanische Holztüre
St. Maria im Kapitol, Köln-9794.jpg
© Raimond Spekking / CC BY-SA 4.0 (via Wikimedia Commons)
St. Maria im Kapitol, Köln