Kościół Najświętszej Marii Panny przed Tynem

Kościół Najświętszej Marii Panny przed Tynem
Kostel Matky Boží před Týnem
Distinctive emblem for cultural property.svg 11728/1-28 z dnia 3 maja 1958[1]
kościół parafialny
Ilustracja
Kościół Marii Panny przed Tynem z Rynku Staromiejskiego
Państwo

 Czechy

Miasto wydzielone

 Praga

Miejscowość

Praga

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

parafia Matki Bożej przed Tynem

Położenie na mapie Pragi
Mapa konturowa Pragi, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Kościół Najświętszej Marii Panny przed Tynem”
Położenie na mapie Czech
Ziemia50°05′15,80″N 14°25′21,52″E/50,087722 14,422644
Týnský chrám z Orloje.JPG

Kościół Najświętszej Marii Panny przed Tynem[2] (czes. Kostel Matky Boží před Týnem, potocznie Týnský chrám) – zabytkowy gotycki kościół w Pradze, we wschodniej części Starego Miasta, należący do świątyń z zakorzenioną tradycją reformatorską. Wygłaszali tu kazania poprzednicy Husa: Konrad Waldhauser i Jan Milicz z Kromieryża, również Thomas Müntzer, przedstawiciel radykalnego skrzydła reformacji niemieckiej. Mistrzowskim wytworem architektonicznym jest północny portal kościoła, będący dziełem warsztatu Parlera. Wewnątrz znajduje się m.in. grobowiec astronoma Tycho Brahe oraz arcybiskupa Jana Rokycany.

Historia

W miejscu obecnego kościoła już w XI wieku stał romański kościółek (wzniesiony w 1135 roku), należący do Dworu Tyńskiego (miejsca postoju zagranicznych kupców), który został zastąpiony w drugiej połowie XIII wieku budynkiem gotyckim. W kościele tym wygłaszał kazania krytyk kościelnych obyczajów Konrad Waldhauser. W połowie XIV wieku ówczesny kościół ustąpił miejsca nowej świątyni, którą wykończono dopiero na początku XVI wieku. Dopiero bowiem w XIV wieku założono obecny gotycki kościół, który stał się głównym kościołem staromiejskim. Stało się to pod koniec panowania Karola Luksemburskiego (budowę zaczęto w 1365 r.). Na projekt kościoła wywarli wpływ Mateusz z Arrasu oraz przede wszystkim Peter Parler. Parlera przypomina zwłaszcza ozdobne okno frontowe o wysokości 28 m oraz północny portal. Na początku XV wieku brakowało już tylko wieży, szczytu i przykrycia. 80-metrowe wieże nakryte są ostrymi hełmami z czterema wieżyczkami, między obiema wieżami wznosi się potężny późnogotycki szczyt (z roku 1463).

Tyński kościół w czasach husytyzmu opanowany przez grupę zwolenników Husa i od 1427 r. tu wybrano husyckiego arcybiskupa Jana Rokycanę, który tu też ma grób. Po wojnach husyckich budynek miał być dokończony i zadaszony, lecz drewno na przykrycie zostało wykorzystane do budowy szubienic dla husyty Jana Roháča z Dubé i jego 50 towarzyszy, straconych przez Zygmunta Luksemburskiego na Rynku Staromiejskim po zdobyciu ostatniego zamku husyckiego Sion (niedaleko miasta Kutná Hora). Przykrycie zostało dokończone 20 lat później.

W czasach rządów Jerzego z Podiebradów, króla wybranego w pobliskim ratuszu staromiejskim, kościół wykańczano – szczyt głównej nawy i wieżę północną (po lewej). Na szczycie umieszczono rzeźbę „husyckiego króla” Jerzego z Podiebradów i nad nią olbrzymi złocony kielich, symbol komunii pod dwiema postaciami. Posąg króla został w 1626 r. (okres rekatolicyzacji) zastąpiony postacią Madonny od Kašpara Bechtelera, zaś aureolę Madonny zrobiono z kielicha. Południowa wieża jest dopiero z roku 1511. W roku 1679 w kościele wybuchł pożar; główną nawę potem obniżono i została sklepiona w stylu barokowym.

W kościele znajduje się grób duńskiego astronoma Tychona Brahe, znajdujący się po prawej stronie świątyni, patrząc od wejścia, niedaleko głównego ołtarza oraz grobowca arcybiskupa Jana Rokycany. Znajduje się tu także baldachim sporządzony przez Macieja Rejska, który przykrywa grobowiec włoskiego biskupa Augustyna Lucianiego. W tympanonie północnego portalu znajduje się pochodząca z 1390 r. płaskorzeźba przedstawiająca Mękę Pańską.

Przypisy

  1. Národní památkový ústav: Ústřední seznam kulturních památek České republiky. Nemovité památky. [dostęp 2015-04-04]. (cz.).
  2. Polski egzonim wprowadzony na 108. posiedzeniu KSNG.

Media użyte na tej stronie

Czech Republic adm location map.svg
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of the Czech Republic
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Prague location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Map of Prague, Czech Republic
Church of Our Lady in front of Týn.jpg
Autor: W.Rebel, Licencja: CC BY 3.0
Church of Our Lady in front of Týn
Týnský chrám z Orloje.JPG
Autor: VitVit, Licencja: CC BY 3.0
Church of St. Mother before Týn in Prague, Bohemia, Czechia