Kościół Najświętszej Marii Panny w Poznaniu

Kościół Najświętszej Marii Panny w Poznaniu
Distinctive emblem for cultural property.svg A-153 (z 14 lutego 1930)[1]
Ilustracja
Kościół NMP w Poznaniu
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Miejscowość

Poznań

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Poznaniu

Wezwanie

Najświętszej Marii Panny

Położenie na mapie Poznania
Mapa konturowa Poznania, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Kościół Najświętszej Marii Panny w Poznaniu”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Kościół Najświętszej Marii Panny w Poznaniu”
Ziemia52°24′40,07″N 16°56′49,86″E/52,411131 16,947183
Wnętrze kościoła Najświętszej Marii Panny w Poznaniu

Kościół Najświętszej Marii Panny (in summo[a]) w Poznaniu – zabytkowy gotycki kościół na poznańskim Ostrowie Tumskim wraz z resztkami wczesnopiastowskiego palatium.

Historia kościoła

Według badań prawdopodobnie pod prezbiterium obecnego kościoła znajdują się fundamenty rotundy pełniącej funkcję kaplicy; pewnym jest natomiast istnienie pod kościołem resztek palatium przypisywanego Mieszkowi I[2].

Choć w dokumentach kościół pod dzisiejszym wezwaniem pojawia się po raz pierwszy w 1247, w dzisiejszym kształcie powstał w latach 1430-1447 (niektóre źródła przesuwają te daty o rok później), a 2 lipca 1448 został konsekrowany przez biskupa Andrzeja z Bnina. Od tegoż dnia do 1 marca 1805 pełnił on funkcję kolegiaty – jego kapituła składała się z prałatury i pięciu kanonikatów, a następni biskupi dodawali kolejne urzędy[2].

Świątynia w toku dziejów była wielokrotnie remontowana, a na początku XIX wieku była w tak złym stanie, że planowano jej rozbiórkę; zapobiegła jednak temu gruntowna restauracja obiektu z lat 1859-1862[2][3].

W trakcie II wojny światowej kościół pełnił funkcję magazynu muzealiów[2]. W latach 1954-1956 dokonano rekonstrukcji wnętrza pod kierownictwem Wacława Taranczewskiego. Zaprojektował on witraże i wzorowaną na gotyckiej nastawę ołtarzową w formie ołtarza szafiastego (poliptyku). Następnie w 1976 przeprowadzono remont elewacji z częściową wymianą i uzupełnieniem lica, kształtek w lizenach i w sterczynach szczytu[4].

W 1988 świątynia została zamknięta, prowadzono w niej prace budowlane przy wzmacnianiu filarów mające na celu poprawę statyki budowli. Wokół kościoła prowadzono także badania archeologiczne kierowane przez Hannę Kóčkę-Krenz[2]. W latach 2017-2021 przy współpracy archidiecezji poznańskiej, miasta Poznania i Muzeum Archeologicznego dokonano gruntownej renowacji i konserwacji kościoła. Wykonano też ekspozycję palatium Mieszka I wraz z kaplicą Dobrawy. Świątynia została przywrócona do pełnienia funkcji sakralnych 14 kwietnia 2021 w narodowe Święto Chrztu Polski. Tego dnia abp Stanisław Gądecki, metropolita poznański, poświęcił ołtarz w kościele[5].

Opis

Sklepienie gwiaździste w nawie

Dzisiejszy kościół powstawał w kilku fazach. Korpus nawowy (zapewne krótszy niż pierwotnie planowano) wzniesiono ze środków poznańskiej kapituły w I poł. XV w. Pracami kierował Hanusz Prus z Poznania, który kontynuował szkołę Heinricha Brunsberga, natomiast Jan Lorek z Kościana dobudował szczyt zachodni, a Mikołaj z Poznania wraz z synem – sklepienia[6].

Całość budowli wykonano z czerwonej cegły przetykanej cegłą glazurowaną. Szczyt wypełniają biało otynkowane blendy, a wieńczy go sygnaturka oraz sterczyny z kwiatonami. Skarpy są włączone w ściany, a na zewnątrz sygnalizują je lizeny. Pomiędzy nimi znajdują się olbrzymie ostrołukowe okna, zaślepione od strony północnej[6].

Halowa konstrukcja podzielona jest na trzy nawy przekryte sklepieniem gwiaździstym z XV w. oraz zamknięte pięciobocznie prezbiterium i ambit ze sklepieniami żaglastymi z 1727[3]. Wnętrze pokrywają polichromie namalowane w latach 1954–1955 przez Wacława Taranczewskiego. Wykonał on też poliptyk wzorowany na gotyckim, a rok później zaprojektował witraże[7].

Przed kościołem znajduje się kolumna z figurą Matki Boskiej Niepokalanej z 1886 roku[3].

Uwagi

  1. ↑ „na grodzie”

Przypisy

  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022, s. 159 [dostęp 2021-04-15].
  2. ↑ a b c d e Historia Kościoła na Ostrowiu Tumskim p.w. Najświętszej Maryi Panny in Summo. [dostęp 2021-04-15].
  3. ↑ a b c Piotr Maluśkiewicz: Wielkopolska. Warszawa: Sport i Turystyka – MUZA SA, 2008, s. 37-38. ISBN 978-83-7495-454-9.
  4. ↑ Anna Passowicz, Dariusz Norberciak, Piotr Sielicki, Analiza numeryczna Konstrukcji Kościoła Najświętszej Marii Panny na Ostrowie Tumskim w Poznaniu.
  5. ↑ Narodowe Święto Chrztu Polski. [dostęp 2021-04-15].
  6. ↑ a b Kościół Najświętszej Marii Panny in Summo (ul. Ostrów Tumski). [dostęp 2021-04-15].
  7. ↑ Franciszek Jaśkowiak: Województwo poznańskie. Przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1967, s. 48.

Linki zewnętrzne

Kościoły w Poznaniu
Antoninek-Zieliniec-Kobylepole
Chartowo, Rataje, Żegrze
Główna
Głuszyna
Górczyn, Świerczewo, Fabianowo-Kotowo
Grunwald-Południe, Grunwald-Północ, Stary Grunwald
Piątkowo Północ, Piątkowo
Jeżyce, Ogrody
Junikowo, Kwiatowe
Kiekrz
Krzesiny-Pokrzywno-Garaszewo
Krzyżowniki-Smochowice
Ławica
Morasko-Radojewo
Naramowice, Umultowo
Nowe Winogrady Południe, Nowe Winogrady Północ, Nowe Winogrady Wschód
Ostrów Tumski-Śródka-Zawady-Komandoria
Podolany, Strzeszyn
Sołacz
Stare Miasto
Stare Winogrady
Starołęka-Minikowo-Marlewo
Szczepankowo-Spławie-Krzesinki
Św. Łazarz
Warszawskie-Pomet-Maltańskie
Wilda
Winiary
Wola
Zielony Dębiec
Poznań – Osiedle Ostrów Tumski-Śródka-Zawady-Komandoria
Części miasta
Osiedla mieszkaniowe
Atrakcje turystyczne
Tereny zielone
Ulice i place
Mosty
Miejsca kultu religijnego
Pozostałe

Catedral de Poznan, Poznan, Polonia, 2014-09-18, DD 10.jpg
(c) Diego Delso, CC BY-SA 4.0
Ogólnopolski szlak kaplic loretańskich

Gołąb domek loretański 2009.jpg

Media użyte na tej stronie

Poznań outline map.svg
Autor:

Oskarro. © użytkownicy OpenStreetMap.

Copyright użytkownicy UMP-pcPL., Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa lokalizacyjna Poznania
Greater Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Greater Poland Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.70 N
  • S: 51.05 N
  • W: 15.68 E
  • E: 19.19 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Kościół NMP w Poznaniu 07.JPG
Autor: Błażej Cisowski, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Poznań, kościół sukursalny p.w. Najśw. Panny Marii, 1431-1444, XX
Catedral de Poznan, Poznan, Polonia, 2014-09-18, DD 10.jpg
(c) Diego Delso, CC BY-SA 4.0
Poznan Cathedral, Poznan, Poland
Distinctive emblem for cultural property.svg Ta fotografia przedstawia zabytek wpisany do rejestru zabytków pod numerem ID 654231.
Kosciol nmp poznan002 szymonp.jpg
Autor: szymon_p, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Sklepenie w kosiciele NMP w Poznaniu.
Kościół Najświętszej Marii Panny w Poznaniu.jpg
Autor: Subjectiveart, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kościół Najświętszej Marii Panny w Poznaniu