Kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Zielonkach

Kościół Narodzenia NMP
w Zielonkach

A-16 z 10.04.1968 [A-252/M][1]
kościół parafialny
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Miejscowość	32-087 Zielonki
Adres	ul. ks. Jana Michalika 1
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
parafia	Parafia Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Zielonkach
Wezwanie	Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
Historia Data zakończenia budowy XIII–XV wiek Data poświęcenia ok. 1320–1321 Data odbudowy I poł. XVI, 1889, 1948, 1964
Dane świątyni Styl późnogotycki z elementami renasansowymi Wieża kościelna • liczba wież 2 Organy • liczba głosów 31
Położenie na mapie gminy Zielonki Kościół Narodzenia NMP w Zielonkach
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kościół Narodzenia NMP w Zielonkach
Położenie na mapie województwa małopolskiego Kościół Narodzenia NMP w Zielonkach
Położenie na mapie powiatu krakowskiego Kościół Narodzenia NMP w Zielonkach
50°07′01,1280″N 19°54′55,4400″E/50,116980 19,915400
Strona internetowa

Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Zielonkach – zabytkowy rzymskokatolicki, kościół parafialny znajdujący się w Zielonkach, w powiecie krakowskim. Kościół wraz z otoczeniem został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego.

Historia

Kościół zbudowany w latach około 1524–1538 w miejscu starszego pochodzącego z przełomu XIII i XIV wieku. Zakrystia – według pamiątkowego napisu nad wejściem – wybudowana w 1524 roku. Prezbiterium wzniesione w 1533 r. przez muratora krakowskiego Jakuba Żura i kamieniarza Kaspra Simona. Nawa wybudowana w 1538 r. przez muratorów: Jana Kapinosa i Jana Bocheńczyka. W trakcie odnowienia w 1889 r. dobudowano pięterko nad zakrystią i strop płaski nawy. W 1947 r. po stronie północnej wyburzono gotyckie wejście boczne i w 1948 dobudowano kaplicę na planie kwadratu według projektu architekta Stefana Świszczowskiego^[2]. W 1966 r. dobudowano po stronie zachodniej nowe modernistyczne, trzykondygnacyjne wejście, według projektu architekta Antoniego Mazura. Pierwszy poziom pełni rolę kruchty, drugi miejsce dla chóru z nowymi, trzydziestojednogłosowymi organami firmy Tadeusza Rajkowskiego z Włocławka, a całość jest zwieńczona ażurową dzwonnicą w kształcie stalowego trójnogu, triangułu^[2] zakończonego krzyżem^[3]. Zawieszone są tam trzy dzwony: najmniejszy nosi imię Archanioła Gabriela, średni świętego Wojciecha, a największy Matki Boskiej Częstochowskiej^[4].

Architektura

Budowla murowana, jednonawowa, oszkarpowana, orientowana, w stylu późnogotyckim z elementami renesansowymi. Prezbiterium węższe od korpusu, zamknięte trójbocznie, przekryte sklepieniem krzyżowo-żebrowym. Nawa przekryta stropem płaskim. Kaplica na rzucie kwadratu z dachem łamanym^[5]. Na dachu barokowa sygnaturka.

Wystrój i wyposażenie

Wnętrze świątyni

• Cyborium z rzeźbiarskimi dekoracjami podobnymi do odrzwi zamku wawelskiego^[6];
• renesansowy portal do zakrystii^[2];
• po stronie południowej portal ostrołukowy z dekoracją renesansową^[2];
• tabernakulum ścienne, kamienne, renesansowe z 1533 autorstwa Kaspra Simona z warsztatu Simona Florentczyka^[7][2];
• fragmenty polichromii z XVI wieku i z 1758 roku autorstwa Andrzeja Radwańskiego^[2];
• ołtarz główny barokowy z posągami autorstwa snycerza Antoniego Frąckiewicza^[2];
• obraz Narodzenie Najświętszej Marii Panny z I połowy XVIII wieku^[2];
• ołtarzyk polowy – wykonany w Szkocji – w kształcie tryptyku z obrazem Matki Bożej Częstochowskiej z 1941 roku, ofiarowany w 1950 przez żołnierzy Armii Polskiej na Zachodzie^[2];
• kadzielnica manierystyczna z 1624 roku, ufundowana przez ks. Jana Augusta Rybkowicza^[2];
• łódka na kadzidło z I połowy XVII wieku^[2];
• ornat z haftem z przełomu XVII i XVIII wieku^[2];
• dzwon odlany przez Marcina Stefkowicza z 1616 roku^[2].

Otoczenie

• Drewniana kapliczka z XIX wieku z ludową rzeźbą Matki Bożej z Dzieciątkiem^[2];
• wysoka kamienna figura z 1636 roku – zwana „Na Rozdziałowskim" – zwieńczona latarnią, z Pietą. Fundatorem było mieszczańskie małżeństwo Andrzeja i Zofii Pawlikowic^[2].

Przypisy

Bibliografia

• Marian Kornecki: Sztuka sakralna. 1993.
• Bogusław Krasnowolski: Leksykon zabytków architektury Małopolski. Kraków: Arkady, 2013. ISBN 978-83-2134744-8.
• Tadeusz Dobrowolski: Sztuka Krakowa. 1978.
• Wiadomości Konserwatorskie 48/2016. yadda.icm.edu.pl. [dostęp 2019-12-24].
• Jan Bulak, 2016 rok: Parafia Zielonki – tło historyczne i kulturowe - na stronie parafii. parafia-nnmp-zielonki.pl. [dostęp 2019-12-24].