Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Smolnicy

Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Smolnicy

A-1177 z dnia 31.07.1956[1]
kościół parafialny
Państwo	Polska
Miejscowość	Smolnica
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	Narodzenia NMP w Smolnicy
Wezwanie	Narodzenia NMP
Historia Data zakończenia budowy 2 poł. XIII w. Data poświęcenia 08.12.1984 Data zniszczenia • przez 1945 r. wojska radzieckie Data odbudowy 1983–1984 Poprzednie wyznanie ewangelickie
Dane świątyni Styl romański Świątynia • materiał bud. • długość • szerokość • granit, cegła 20 m 9,3 m Wieża kościelna • liczba wież 1 Ołtarz • liczba ołtarzy 1 Liczba naw 1
Położenie na mapie gminy Dębno Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Smolnicy
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Smolnicy
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Smolnicy
Położenie na mapie powiatu myśliborskiego Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Smolnicy
52°47′15,7″N 14°38′12,8″E/52,787694 14,636889

Kościół pw. Narodzenia NMP w Smolnicy – kościół parafialny parafii Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Smolnicy.

Opis

Świątynia jednonawowa na rzucie prostokąta o wymiarach 20 × 9,3 m, bez chóru, wzniesiona z granitowej kostki układanej w regularnym wątku, z masywną zachodnią wieżą o szerokości równej nawie. Grubość murów 1,55 m. Od strony zachodniej główny portal wejściowy o formie ostrołukowej, w ścianie południowej zaś relikt drugiego wejścia z nieistniejącym portalem, obok kruchta. Szerokie przejście o okrągłym łuku zachowało się pomiędzy halą wieżową a nawą. W ścianie wschodniej widoczne są trzy ostrołukowe okna.

Historia

Kościół zbudowany został w 2 połowie XIII w., pierwsza wzmianka pochodzi z 1337 r. z księgi ziemskiej margrabiego brandenburskiego Ludwika Starszego^[2]. W XIV stuleciu nadbudowano wieżę oraz wzniesiono kruchtę południową. W 1529 r. właściciel majątku Peter von der Marwitz sprowadził pastora, a od 1538 r. luteranizm stał się obowiązującą religią w Nowej Marchii - kościół stał się ewangelicki. W 1716 r. (lub 1726 r.^[3]) wieża otrzymała nowe barokowe zwieńczenie. Do kościoła od strony prezbiterium przylegała kaplica grobowa Marwitzów.

W 1858 r. właściciel majątku Karl Wilhelm von Sydow podarował kościołowi organy. W 1886 r. zmieniono, pod nadzorem architekta Prufera z Berlina, wystrój średniowiecznego wnętrza nadając mu kształt neogotycki; przestrzeń nawy doświetlono większymi otworami okiennymi. Koszty prac renowacyjnych pokryte z kasy kościelnej wyniosły 5100 marek. Karl Wilhelm von Sydow ofiarował ołtarz, chrzcielnicę i ambonę - wykonane z piaskowca śląskiego, dwie empory i gotyckie okna ze szkłem katedralnym. W 1905 r. parcelę kościelną otoczono kamienno-ceglanym murem.

W 1945 r. kościół został zbombardowany przez Armię Czerwoną, odbudowany z zachowaniem wczesnogotyckiej formy (nie odbudowano barokowego zwieńczenia wieży) w latach 1983–1984 przez mieszkańców pod nadzorem salezjanina ks. Wiesława Dąbrowskiego. Konsekrowany został 08.12.1984 r.

Przed II wojną światową na wieży kościoła znajdowały się 4 dzwony: średniowieczny o średnicy 0.58 m, z 1581 r. ludwisarza Joachima Karstede o średnicy 0.28 m, z 1843 r. o średnicy 0.91 m i z 1904 r. o średnicy 1.15 m wykonany przez Franza Schillinga z wytwórni Apolda^[4]. Zaginęły one, a obecnie na dzwonnicy przy kościele znajduje się dzwon z datą 10.07.1991 r. na belce.

Cmentarz

Cmentarz przykościelny – nieczynny; wpisany do rejestru zabytków pod nr 377 z 10.09.1977 r. (decyzja: park pałacowy)^[1].

Parafia ewangelicka do 1945 roku

Od czasów średniowiecza parafia w Smolnicy należała do katolickiego biskupstwa w Kamieńcu. W XIV w., a zwłaszcza XV w. miały miejsce coraz powszechniejsze postulaty reformy stosunków społecznych, jak i pojawiały się ruchy heretyckie głoszące m.in. radykalne hasła społeczne, np. tzw. Waldensi. Ruchy te były zapowiedzią reformacji, która pod wodzą Marcina Lutra zwyciężyła w Marchii Brandenburskiej w 1 połowie XVI w. Jednym z pierwszych wyznawców luteranizmu był Peter von der Marwitz ze Smolnicy, który już w 1529 r. sprowadził do swojego domu pastora. W 1535 r. Jan z Kostrzyna odmówił potwierdzenia zawartego w Halle układu w sprawie obrony wiary katolickiej, a w 1538 r. oficjalnie uznał luteranizm za religię obowiązującą na terytorium Nowej Marchii, rok wcześniej niż margrabia Joachim. Wiara luterańska, dotąd pozostająca w Nowej Marchii niemal w swoistym podziemiu, zaczęła szybko rozprzestrzeniać się, w zasadzie bez sprzeciwów ze strony Kościoła katolickiego.

Pierwszym znanym pastorem w Smolnicy był Franz Schmer, pod koniec XVI w. Jego epitafium stało w bocznym wejściu kościoła, przedstawiało go wraz z rodziną. Kolejnymi pastorami byli:

Przypisy

Bibliografia

• Bärfelde - ein neumärkisches Dorf im Wandel der Zeit. red. B. Regenberg. 1981.
• Karl Reichert: Heimatklänge: ein Gemeindebuch für die Kirchengemeinde Bärfelde. Berlin: 1902.
• Jerzy Kosacki, Bogdan Kucharski: Pomorze Zachodnie i Środkowe. Przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka - MUZA SA, 2001, s. 296. ISBN 83-7200-583-4.
• Zygmunt Świechowski: Architektura granitowa Pomorza Zachodniego w XIII wieku. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 1950, s. 94-95.