Kościół Pana Jezusa i klasztor Trynitarzy w Wilnie

Kościół Pana Jezusa w Wilnie

Vilniaus Išganytojo bažnyčia (Vilniaus Viešpaties Jėzaus bažnyčia, Vilniaus Trinitorių bažnyčia)

Fasada kościoła Pana Jezusa
Państwo	Litwa
Miejscowość	Wilno
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Wezwanie	Pan Jezus
Historia Data rozpoczęcia budowy 1694 Data zakończenia budowy 1717
Dane świątyni Styl barok Świątynia • materiał bud. • cegła Wieża kościelna • liczba wież 2 Kopuła • liczba kopuł 1
Położenie na mapie Wilna Kościół Pana Jezusa w Wilnie
Położenie na mapie Litwy (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kościół Pana Jezusa w Wilnie
54°42′01,80″N 25°18′44,70″E/54,700500 25,312417

Kościół Pana Jezusa i klasztor Trynitarzy w Wilnie – kościół położony przy ulicy Smėlio (przed 1945 – Piaski) w dzielnicy Antokol. Wybudowany w stylu barokowym w latach 1694-1717 dla zakonu trynitarzy.

Historia

Inicjatorem budowy kościoła i klasztoru dla nowo sprowadzonego do Rzeczypospolitej Obojga Narodów zakonu trynitarzy był w 1694 wojewoda wileński Kazimierz Jan Sapieha. Założenie miało powstać w sąsiedztwie jego pałacu na Antokolu. Budowę kościoła ukończono w 1717, prawie równocześnie z innym kościołem zakonu w Trynopolu. Nowo wzniesiona świątynia otrzymała wezwanie Pana Jezusa i dodatkowo Trójcy Przenajświętszej, patronki zakonu. Wystrój jej wnętrza przypisywany był Piotrowi Pertiemu, twórcy stiuków w pobliskim kościele św. Piotra i Pawła. Wyposażenie kościoła stanowiło 7 ołtarzy i cudowny krucyfiks. W jednym z ołtarzy umieszczona była drewniana figura Pana Jezusa Madryckiego. W niewielkim klasztorze mieściło się kolegium zakonu i szkoła parafialna.

W 1772, w chwili I rozbioru Polski w klasztorze żyło 19 zakonników. W 1812, w czasie przemarszu wojsk napoleońskich przez Wilno kościół został przez nie obrabowany i zniszczony. W 1840 w tym kościele pobrali się Stanisław Moniuszko i Aleksandra Müller.

W 1864, za rządów Murawiowa, władze rosyjskie zlikwidowały zakon trynitarzy, kościół zamknęły, a klasztor skonfiskowały. Kościół został przebudowany na cerkiew garnizonową św. Michała Archanioła. Niemal cały jego wystrój (sztukaterie, ołtarze i nagrobki) został zniszczony, w tym nagrobek marszałka wielkiego litewskiego, Aleksandra Pawła Sapiehy. Krucyfiks przeniesiono do kaplicy królewskiej w katedrze, a figurę Pana Jezusa – do kościoła św. Piotra i Pawła. Oszpecono fasadę dobudowując kruchtę.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 kościół Pana Jezusa został odzyskany na potrzeby religijne i częściowo odrestaurowany. Usunięto naleciałości rosyjskie, ale przywrócenie kościołowi pierwotnej szaty nie było już możliwe. Nową sztukaterię zaprojektował Hermanowicz, a ołtarze architekt Borowski.

Klasztor w 1924 przeznaczono na uniwersytecką klinikę dermatologiczną, po 1945 znajdowały się tam koszary. W latach 1993-1998 w klasztorze mieściło się seminarium duchowne^[1]. W 2000 r. kościół i klasztor przekazano joannitom^[2].

Architektura

Kościół Pana Jezusa został zbudowany w stylu późnego baroku przechodzącego w rokoko, na zbliżonym do rotundy (ośmiobocznym) planie. Nakryty został dużą, płaską kopułą. Fasadę ujęto w dwie niewysokie wieże o hełmach w kształcie ostrosłupa oraz wybudowano w niej reprezentacyjny portal. Fasadę zdobi fryz, przedstawiający anioła trzymającego zakonnika i wykupionego z niewoli jeńca (jednym z celów zakonu trynitarzy było wydostawanie z niewoli muzułmańskiej jeńców chrześcijańskich). Fryz jest częściowo zasłonięty kruchtą.

Dekoracja rzeźbiarska wnętrza była niezwykle delikatna i bogata, bardzo przypominała wystrój kościoła Świętych Piotra i Pawła, choć była nieco skromniejsza. Do naszych czasów zachowało się jednak niewiele z pierwotnych dekoracji^[3].

Przypisy

Bibliografia

• Bartłomiej Kaczorowski: Zabytki starego Wilna. Warszawa: Oficyna Wydawnicza, 1991. ISBN 83-85083-08-1.
• Juliusz Kłos: Wilno, przewodnik krajoznawczy. Wilno: Wydawnictwo Oddziału Wileńskiego Polsk. Tow. Krajoznawczego z zapomogi Ministerstwa W. R. i O. P., 1923.
• Krzysztof Plebankiewicz: Wilno: przewodnik turystyczny. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1997. ISBN 83-213-3934-4.