Kościół Podwyższenia Świętego Krzyża w Łodzi
 A/114 z dnia 20.01.1971[1] | |||||||||||
| kościół parafialny | |||||||||||
 | |||||||||||
| Państwo | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||
| Adres | Henryka Sienkiewicza 38 | ||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||
| Kościół | |||||||||||
| Parafia | |||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne | |||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
Położenie na mapie Łodzi  | |||||||||||
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |||||||||||
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |||||||||||
 51°45′55″N 19°27′44″E/51,765278 19,462222 | |||||||||||
Kościół Podwyższenia Świętego Krzyża – neoromańska katolicka świątynia parafialna parafii Podwyższenia Świętego Krzyża, znajduje się przy ulicy Henryka Sienkiewicza 38 w Łodzi.
Historia
Budowę kościoła, frontem przy ówczesnej ulicy Dzikiej, rozpoczęto w 1860 roku od położenia fundamentów. Właściwa budowa świątyni rozpoczęła się w 1872[2] i trwała do 1875 roku według projektu Franciszka Tournelle’a[3][2] z inicjatywy ks. Wojciecha Jakubowicza[4]. Pierwotnie został poświęcony 2 listopada 1875 roku przez ks. Ludwika Dąbrowskiego jako kościół pod wezwaniem św. Jakuba[3]. Konsekracja świątyni miała miejsce 19 maja 1888 roku, dokonał jej arcybiskup Wincenty Teofil Popiel–Chościak[5]. Architekturę wnętrza zaprojektował warszawski architekt Konstanty Wojciechowski. Pierwotnie kościół był ogrodzony[2].
Podczas II wojny światowej świątynia była dostępna wyłącznie dla osób narodowości niemieckiej[6].
8 sierpnia 2021, w uroczystość św. Dominika, parafię objęli bracia dominikanie z klasztoru bł. Piotra Jerzego Frassatiego.
Proboszczowie
- Ludwik Dąbrowski (23.08.1834–18.12.1917)[7] – promotor budowy kościoła i pierwszy proboszcz
- Zygmunt Łubieński[8]
- Karol Szmidel (12.08.1846–24.12.1920)[7] – w latach 1902–1920
- Jan Bączek (19.01.1881–04.05.1942)[9] – w latach 1921–1939 (lub 1942)
- Adam Regulski (01.08.2018–08.08.2021)
- o. Marek Rojszyk OP (od 08.08.2021)
Architektura
Świątynia w stylu neoromańskim jest trzynawowa, zbudowana na planie krzyża systemem bazylikowym[2]. Na frontonie znajduje się wieża z trzema dzwonami i sygnaturką. Przedwojenny zestaw dzwonów, który nie przetrwał do dziś, ufundowany został w latach 1920–1930. Wewnątrz znajduje się sześć ołtarzy. Główny z nich to dar Karola Scheiblera. Jest on również fundatorem ołtarzy w kaplicy św. Anny i w kaplicy Matki Boskiej. Ołtarz boczny w lewej nawie został ufundowany przez Edwarda Herbsta.
Przy kościele znajduje się pomnik poświęcony ofiarom stanu wojennego, a w jego północną ścianę wmurowana jest tablica upamiętniająca poległych stoczniowców.
Przypisy
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo łódzkie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021.
- ↑ a b c d Zdzisław Konicki, Widoki dawnej Łodzi, „Odgłosy”, R1 (18), Łódź: Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa”, 29 czerwca 1958, s. 10.
- ↑ a b Agnieszka Janik: Łódź – miasto wielu wyznań. Archiwum Państwowe w Łodzi. [dostęp 2010-08-15].
- ↑ Podw. Św. Krzyża w Łodzi » Historia budowy, Podw. Św. Krzyża w Łodzi [dostęp 2021-11-06] (pol.).
- ↑ Parafia Podwyższenia Świętego Krzyża w Łodzi. [dostęp 2010-08-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-10)].
- ↑ M. Budziarek: Katedra przy Adolf Hitlerstrasse. Warszawa: 1984, s. 71. ISBN 83-211-0460-6.
- ↑ a b Według treści tablicy pamiątkowej w kruchcie kościelnej.
- ↑ „Łódź w Ilustracji”, 22.09.1935, nr 38, s. 2: zdjęcie portretowe.
- ↑ Spis duchowieństwa i parafij diecezji łódzkiej [na] 1939 r., s. 74–75.
Bibliografia
- Parafia Podwyższenia Świętego Krzyża. archidiecezja.lodz.pl. [dostęp 2012-09-13].
- Historia budowy, Parafia Podwyższenia św. Krzyża w Łodzi, Łódź.
- Marek Budziarek: Świątynie Łodzi. Łódź: Piątek Trzynastego, 2005, s. 21–22. ISBN 83-7415-078-5.
Media użyte na tej stronie
Autor:
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Łódź Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 52.45 N
- S: 50.78 N
- W: 17.95 E
- E: 20.75 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Fotografia Bronisława Wilkoszewskiego z albumu „Widoki m. Łodzi” z roku 1896 przedstawiająca od strony frontowej kościół rzymskokatolicki pw. Podwyższenia Świętego Krzyża. Kościół pierwotnie konsekrowany w 1875 roku jako kościół pw. św. Jakóba, znajdujący się u zbiegu ulic Dzikiej (ob. Sienkiewicza) i Przejazd (ob. Tuwima).
Zaprojektowany w 1860 roku przez warszawskiego architekta Franciszka Tournelle’a kościół ten był odpowiedzią na potrzeby dynamicznie rozrastającego się miasta przemysłowego, jakim była Łódź w drugiej połowie XIX wieku. Pojawiła się wtedy konieczność utworzenia drugiej parafii dla mieszkańców wyznania rzymskokatolickiego. Rok po powstaniu koncepcji architektonicznej przystąpiono do budowy świątyni. Jednak „kryzys bawełniany”, wybuch Powstania Styczniowego i zesłanie proboszcza łódzkiego ks. Wojciecha Jakubowskiego w głąb carskiej Rosji wstrzymały prace. Prace budowlane wznowione zostały w 1871 roku. W 1875 roku nowy kościół został oddany do użytku wiernym. 25 stycznia 1885 roku warszawski abp Wincenty Chościak-Popiel erygował parafię pw. Podwyższenia św. Krzyża, mimo niezakończonych jeszcze prac wykończeniowych. Konsekracji świątyni dokonał 19 maja 1888 roku również abp Chościak-Popiel. Jak w przypadku innych świątyń w Łodzi powstających w tym okresie znaczny udział w jej finansowaniu mieli lokalni najzamożniejsi fabrykanci. Rodzina Scheiblerów ufundowała m.in. ołtarz główny w kościele, ambonę i organy, a Edward Herbst ufundował ołtarz boczny z obrazem św. Justyna.Autor: Аимаина хикари, Licencja: CC0
Church of the Exaltation of the Holy Cross in Łódź