Kościół Podwyższenia Świętego Krzyża w Łodzi

Kościół Podwyższenia Świętego Krzyża
Distinctive emblem for cultural property.svg A/114 z dnia 20.01.1971[1]
kościół parafialny
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 łódzkie

Miejscowość

Łódź

Adres

Henryka Sienkiewicza 38
90-993 Łódź

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

Parafia Podwyższenia Świętego Krzyża w Łodzi

Wezwanie

Podwyższenie Krzyża Świętego

Wspomnienie liturgiczne

14 września

Położenie na mapie Łodzi
Mapa konturowa Łodzi, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kościół Podwyższenia Świętego Krzyża”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kościół Podwyższenia Świętego Krzyża”
Ziemia51°45′55″N 19°27′44″E/51,765278 19,462222

Kościół Podwyższenia Świętego Krzyżaneoromańska katolicka świątynia parafialna parafii Podwyższenia Świętego Krzyża, znajduje się przy ulicy Henryka Sienkiewicza 38 w Łodzi.

Historia

Budowę kościoła, frontem przy ówczesnej ulicy Dzikiej, rozpoczęto w 1860 roku od położenia fundamentów. Właściwa budowa świątyni rozpoczęła się w 1872[2] i trwała do 1875 roku według projektu Franciszka Tournelle’a[3][2] z inicjatywy ks. Wojciecha Jakubowicza[4]. Pierwotnie został poświęcony 2 listopada 1875 roku przez ks. Ludwika Dąbrowskiego jako kościół pod wezwaniem św. Jakuba[3]. Konsekracja świątyni miała miejsce 19 maja 1888 roku, dokonał jej arcybiskup Wincenty Teofil Popiel–Chościak[5]. Architekturę wnętrza zaprojektował warszawski architekt Konstanty Wojciechowski. Pierwotnie kościół był ogrodzony[2].

Podczas II wojny światowej świątynia była dostępna wyłącznie dla osób narodowości niemieckiej[6].

8 sierpnia 2021, w uroczystość św. Dominika, parafię objęli bracia dominikanie z klasztoru bł. Piotra Jerzego Frassatiego.

Proboszczowie

  • Ludwik Dąbrowski (23.08.1834–18.12.1917)[7] – promotor budowy kościoła i pierwszy proboszcz
  • Zygmunt Łubieński[8]
  • Karol Szmidel (12.08.1846–24.12.1920)[7] – w latach 1902–1920
  • Jan Bączek (19.01.1881–04.05.1942)[9] – w latach 1921–1939 (lub 1942)
  • Adam Regulski (01.08.2018–08.08.2021)
  • o. Marek Rojszyk OP (od 08.08.2021)

Architektura

Kościół w 1896 roku na fotografii Bronisława Wilkoszewskiego

Świątynia w stylu neoromańskim jest trzynawowa, zbudowana na planie krzyża systemem bazylikowym[2]. Na frontonie znajduje się wieża z trzema dzwonami i sygnaturką. Przedwojenny zestaw dzwonów, który nie przetrwał do dziś, ufundowany został w latach 1920–1930. Wewnątrz znajduje się sześć ołtarzy. Główny z nich to dar Karola Scheiblera. Jest on również fundatorem ołtarzy w kaplicy św. Anny i w kaplicy Matki Boskiej. Ołtarz boczny w lewej nawie został ufundowany przez Edwarda Herbsta.

Przy kościele znajduje się pomnik poświęcony ofiarom stanu wojennego, a w jego północną ścianę wmurowana jest tablica upamiętniająca poległych stoczniowców.

Przypisy

  1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo łódzkie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021.
  2. a b c d Zdzisław Konicki, Widoki dawnej Łodzi, „Odgłosy”, R1 (18), Łódź: Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa”, 29 czerwca 1958, s. 10.
  3. a b Agnieszka Janik: Łódź – miasto wielu wyznań. Archiwum Państwowe w Łodzi. [dostęp 2010-08-15].
  4. Podw. Św. Krzyża w Łodzi » Historia budowy, Podw. Św. Krzyża w Łodzi [dostęp 2021-11-06] (pol.).
  5. Parafia Podwyższenia Świętego Krzyża w Łodzi. [dostęp 2010-08-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-10)].
  6. M. Budziarek: Katedra przy Adolf Hitlerstrasse. Warszawa: 1984, s. 71. ISBN 83-211-0460-6.
  7. a b Według treści tablicy pamiątkowej w kruchcie kościelnej.
  8. „Łódź w Ilustracji”, 22.09.1935, nr 38, s. 2: zdjęcie portretowe.
  9. Spis duchowieństwa i parafij diecezji łódzkiej [na] 1939 r., s. 74–75.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Łódź location map 2.png
Autor:
OpenStreetMap contributors, edited by User:Dwie szyszki
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Map of Łódź, Poland
Ta mapa of Łódź została utworzona dzięki danym z projektu OpenStreetMap, zbieranym przez społeczność. Mapa ta może być niekompletna i zawierać błędy. Niewskazane jest poleganie wyłącznie na niej w nawigacji.
Łódź Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Łódź Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 52.45 N
  • S: 50.78 N
  • W: 17.95 E
  • E: 20.75 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Bronisław Wilkoszewski – Kościół katolicki pw. Podwyższenia św Krzyża.jpg

Fotografia Bronisława Wilkoszewskiego z albumu „Widoki m. Łodzi” z roku 1896 przedstawiająca od strony frontowej kościół rzymskokatolicki pw. Podwyższenia Świętego Krzyża. Kościół pierwotnie konsekrowany w 1875 roku jako kościół pw. św. Jakóba, znajdujący się u zbiegu ulic Dzikiej (ob. Sienkiewicza) i Przejazd (ob. Tuwima).

Zaprojektowany w 1860 roku przez warszawskiego architekta Franciszka Tournelle’a kościół ten był odpowiedzią na potrzeby dynamicznie rozrastającego się miasta przemysłowego, jakim była Łódź w drugiej połowie XIX wieku. Pojawiła się wtedy konieczność utworzenia drugiej parafii dla mieszkańców wyznania rzymskokatolickiego. Rok po powstaniu koncepcji architektonicznej przystąpiono do budowy świątyni. Jednak „kryzys bawełniany”, wybuch Powstania Styczniowego i zesłanie proboszcza łódzkiego ks. Wojciecha Jakubowskiego w głąb carskiej Rosji wstrzymały prace. Prace budowlane wznowione zostały w 1871 roku. W 1875 roku nowy kościół został oddany do użytku wiernym. 25 stycznia 1885 roku warszawski abp Wincenty Chościak-Popiel erygował parafię pw. Podwyższenia św. Krzyża, mimo niezakończonych jeszcze prac wykończeniowych. Konsekracji świątyni dokonał 19 maja 1888 roku również abp Chościak-Popiel. Jak w przypadku innych świątyń w Łodzi powstających w tym okresie znaczny udział w jej finansowaniu mieli lokalni najzamożniejsi fabrykanci. Rodzina Scheiblerów ufundowała m.in. ołtarz główny w kościele, ambonę i organy, a Edward Herbst ufundował ołtarz boczny z obrazem św. Justyna.
Kościół Podwyższenia Świętego Krzyża w Łodzi 04.jpg
Autor: Аимаина хикари, Licencja: CC0
Church of the Exaltation of the Holy Cross in Łódź