Kościół Prawosławny Ukrainy

Kościół Prawosławny Ukrainy
Православна церква України
Ilustracja
Sobór św. Michała Archanioła o Złotych Kopułach – cerkiew katedralna
Klasyfikacja systematyczna wyznania
Chrześcijaństwo
 └ Prawosławie
Obrządek

bizantyjski

Siedziba

Kijów

Zwierzchnik
• tytuł zwierzchnika

Epifaniusz (Dumenko)
metropolita kijowski i całej Ukrainy

Zasięg geograficzny

 Ukraina

Strona internetowa
Herb Kościoła Prawosławnego Ukrainy

Kościół Prawosławny Ukrainy (ukr. Православна Церква України, Prawosławna Cerkwa Ukrajiny), w literaturze także Kościół Prawosławny na Ukrainie[1][2][3], zarejestrowany oficjalnie jako Metropolia Kijowska Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego (Kościoła Prawosławnego Ukrainy); ukr. Київська митрополія Української православної церкви (Православної церкви України)[4] – utworzona 15 grudnia 2018 autokefaliczna Cerkiew prawosławna obejmująca swoją jurysdykcją terytorium Ukrainy. Największa pod względem liczby wiernych wspólnota religijna Ukrainy[5]. Jest metropolią, która do 6 stycznia 2019 znajdowała się w jurysdykcji kanonicznej Patriarchatu Konstantynopolitańskiego[6].

Kościół Prawosławny Ukrainy uznawany jest za kanoniczny przez Patriarchat Konstantynopolitański, Patriarchat Aleksandryjski[7], Cypryjski Kościół Prawosławny[8] oraz Grecki Kościół Prawosławny[9]. W prawosławnych kościołach lokalnych, które utrzymują z nim łączność eucharystyczną, Kościół Prawosławny Ukrainy wymieniany jest na 15. miejscu w dyptychu autokefalicznych Cerkwi prawosławnych[6].

Historia

Uzyskanie autokefalii

Petro Poroszenko, Epifaniusz oraz Emanuel na soborze zjednoczeniowym

Kościół powstał 15 grudnia 2018 w wyniku soboru zjednoczeniowego, który obradował w soborze Mądrości Bożej w Kijowie, pod przewodnictwem metropolity Galii Emanuela z Patriarchatu Konstantynopolitańskiego, z udziałem prezydenta Ukrainy Petra Poroszenki[10]. Duchowni Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Kijowskiego, wespół z duchownymi Ukraińskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego[11] oraz dwoma biskupami[12] (z ponad 90, w tym ponad 50 urzędujących[13]) Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego (działających wbrew woli zwierzchnictwa swojego Kościoła), powołali Kościół Prawosławny Ukrainy. Ukraiński Autokefaliczny Kościół Prawosławny i Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Kijowskiego rozwiązały się. Zwierzchnikiem Kościoła Prawosławnego Ukrainy został wybrany biskup Epifaniusz, dotychczasowy metropolita perejasławsko-chmielnicki i białocerkiewski Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Kijowskiego. Uzyskał on tytuł metropolity kijowskiego i całej Ukrainy[11].

Według deklaracji metropolity Epifaniusza Kościół liczył krótko po utworzeniu ok. siedem tysięcy parafii[14]. Wchodząca obecnie w skład Kościoła Prawosławnego Ukrainy Ukraińska Cerkiew Prawosławna Patriarchatu Kijowskiego liczyła w 2015 r. 5167 parafii i 62 klasztory[15]. Według innego źródła, na początku 2018 Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Kijowskiego liczył 5167 parafii i 62 klasztory, natomiast Ukraiński Autokefaliczny Kościół Prawosławny – 1167 parafii i 12 klasztorów[16].

5 stycznia 2019 r. patriarcha konstantynopolitański Bartłomiej I w soborze św. Jerzego podpisał tomos nadający Cerkwi Ukraińskiej status autokefaliczny. Dokument ten 6 stycznia podczas liturgii w tejże świątyni wręczył metropolicie Epifaniuszowi[17]. 4 lutego 2019 metropolita Epifaniusz został w soborze Mądrości Bożej w Kijowie uroczyście intronizowany jako zwierzchnik Kościoła Prawosławnego Ukrainy i oficjalnie objął swój urząd. Liturgia prowadzona była według rytuału greckiego, a nie rosyjskiego, dotychczas praktykowanego na Ukrainie[18].

5 lutego 2019 r. odbyło się pierwsze w historii Kościoła posiedzenie Świętego Synodu[19], a 26 maja tegoż roku miała miejsce pierwsza chirotonia biskupia[20].

W marcu 2019 r. zwierzchnik Kościoła ocenił, iż w jego jurysdykcji pozostaje ok. 7 tys. parafii, z czego około czterystu byłych placówek duszpasterskich Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego[21]. W grudniu 2019 r. Kościół liczył 44 eparchie, ponad 7000 parafii, 77 klasztorów oraz dysponował 10 wyższymi uczelniami teologicznymi. W jurysdykcji Kościoła pełniło w tym czasie posługę ponad 4500 duchownych, w tym 62 biskupów[22].

W marcu 2022 r., miesiąc po inwazji rosyjskiej na Ukrainę, Kościół poinformował o przyjęciu w swoją jurysdykcję 28 parafii należących do tej pory do Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego[23]. Głównym powodem przejść parafii jest poparcie inwazji przez Rosyjski Kościół Prawosławny. Do 17 maja przeszło 836 parafii[24].

Kwestia uznania kanoniczności Kościoła Prawosławnego Ukrainy przez Cerkwie lokalne

Rosyjski Kościół Prawosławny[25], Serbski Kościół Prawosławny[26], Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny[27], Patriarchat Antiocheński[28] oraz Kościół Prawosławny w Ameryce[29] oświadczyły, iż nie uznają Kościoła Prawosławnego Ukrainy za Cerkiew kanoniczną. 29 grudnia 2020 r. na posiedzeniu Świętego Synodu Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego wymieniono Ukrainę jako część terenu kanonicznego Patriarchatu Moskiewskiego[30].

Kościół Grecji uznał Kościół Prawosławny Ukrainy za kanoniczny w dniu 12 października 2019 r.[31] 8 listopada tego samego roku decyzję o uznaniu ukraińskiej autokefalii ogłosił także patriarcha Aleksandrii Teodor II[32].

W dniach 20–21 listopada 2019 r. przedstawiciel Kościoła Prawosławnego Czech i Słowacji, biskup szumperski Izajasz współcelebrował w soborze św. Michała Archanioła o Złotych Kopułach w Kijowie nabożeństwa (w tym jedną liturgię) z metropolitą kijowskim i całej Ukrainy Epifaniuszem oraz innymi hierarchami Kościoła Prawosławnego Ukrainy[33][34] (działania biskupa Izajasza zostały jednak potępione przez zwierzchnika Cerkwi Czech i Słowacji, metropolitę Rościsława[35]).

27 listopada 2019 r. podczas liturgii celebrowanej w Langadii w Grecji przez hierarchę Bułgarskiego Kościoła Prawosławnego, metropolitę płowdiwskiego Mikołaja, asystujący diakon wspomniał metropolitę Epifaniusza[36].

30 listopada 2019 r. na uroczystościach w Stambule patriarszą liturgię w soborze św. Jerzego współcelebrowali m.in. arcybiskup czernihowski i nieżyński Eustraty z Kościoła Prawosławnego Ukrainy oraz metropolita Konstancji i Ammochostos Bazyli z Kościoła Cypru[37]. Natomiast 24 października 2020 r. arcybiskup Cypru Chryzostom II podczas sprawowanej Boskiej Liturgii wspomniał imiennie metropolitę kijowskiego Epifaniusza[38]. Oficjalne uznanie Kościoła Prawosławnego Ukrainy za kanoniczny nastąpiło na posiedzeniu Świętego Synodu Kościoła Cypru w dniach 23–25 listopada 2020 r.[39][40]

Siedziba

Główną świątynią Kościoła jest sobór św. Michała Archanioła o Złotych Kopułach w Kijowie[41].

Podział administracyjny

Media

Oficjalnym organem prasowym Kościoła jest wydawany od sierpnia 2019 r. miesięcznik Moja Cerkwa[42][43].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Tadeusz Olszański, Historyczne zjednoczenie Kościołów prawosławnych Ukrainy, OSW, 17 grudnia 2018 [dostęp 2018-12-17].
  2. ↑ Powstał autokefaliczny Kościół Prawosławny na Ukrainie. Czy parafie podporządkowane Moskwie przejdą pod jurysdykcję „Kościoła bez Putina”?, Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego, 18 grudnia 2018.
  3. ↑ Ukraiński Kościół autokefaliczny ma już nazwę. „Unikamy nacjonalizmu religijnego”, tvp.info, 3 listopada 2018.
  4. ↑ Мін'юст офіційно зареєстрував ПЦУ, www.unian.ua [dostęp 2019-02-04] (ukr.).
  5. ↑ Прес-реліз за результатами соціологічного дослідження «Україна напередодні президентських виборів 2019, socis.kiev.ua, 31 stycznia 2019 [dostęp 2019-02-01] (ukr.).
  6. ↑ a b Патріарх Варфоломій підписав томос про автокефалію Православної Церкви України (ukr.). risu.org.ua, 5 stycznia 2019. [dostęp 2019-01-06].
  7. ↑ Reply letter by Patriarch of Alexandria to Metropolitan of Kyiv | Orthodox Times (en), orthodoxtimes.com [dostęp 2022-03-25] (ang.).
  8. ↑ Décision du Saint-Synode de l’Église orthodoxe de Chypre au sujet du problème ukrainien, Orthodoxie.com, 25 listopada 2020 [dostęp 2022-03-25] (fr.).
  9. ↑ The document of the recognition of the Church of Greece has arrived in Kyiv (upd), orthodoxtimes.com [dostęp 2022-03-25] (ang.).
  10. ↑ Святослав Хоменко, Віталій Червоненко: Об'єднавчий собор Української церкви: як все відбувалося (ukr.). BBC News Україна, 2018-12-16. [dostęp 2018-12-20].
  11. ↑ a b Ukraina: Wybrano zwierzchnika autokefalicznego Kościoła prawosławnego. tvp.info, 15 grudnia 2018. [dostęp 2018-12-16].
  12. ↑ Порошенко: Ми недооцінили вплив РПЦ на дочірні структури.
  13. ↑ Українська Православна Церква – Офіційна мережа сайтів Української Православної Церкви (ukr.). church.ua. [dostęp 2018-12-19].
  14. ↑ Епіфаній заявив, що главу УПЦ МП Онуфрія називатимуть митрополитом Російської православної церкви в Україні. gordonua.com. [dostęp 2018-12-19].
  15. ↑ Wacław Radziwinowicz. Ukraińska Cerkiew odłącza się od Moskwy. Putin przegrywa wojnę o dusze Ukraińców. „wyborcza.pl”, 2018-05-26. [dostęp 2018-07-27]. 
  16. ↑ Релігійні організації в Україні (станом на 1 січня 2018 р.) (ukr.). risu.org.ua, 31 marca 2018. [dostęp 2019-01-17].
  17. ↑ Томос церкві України: Епіфаній отримав грамоту про автокефалію.
  18. ↑ Metropolita Epifaniusz objął oficjalnie swój urząd.
  19. ↑ Священний Синод Православної Церкви України провів своє засідання та ухвалив низку рішень (ukr.). pomisna.info, 5 lutego 2019. [dostęp 2019-02-05].
  20. ↑ Новый епископ ПЦУ ольвийский Епифаний (Димитриу) встретился с патриархом Варфоломеем (ukr.). risu.org.ua, 29 maja 2019. [dostęp 2019-08-05].
  21. ↑ Metropolitan Epiphanius: The Church of Greece recognized de facto our Church (ang.).
  22. ↑ Доповідь Предстоятеля на Архієрейському Соборі 14 грудня 2019 р. (ukr.). pomisna.info, 14 grudnia 2019. [dostęp 2020-11-16].
  23. ↑ Десятки громад та монастирі у різних регіонах вже перейшли до ПЦУ ㅡ Епіфаній | Громадське телебачення, hromadske.ua [dostęp 2022-03-27] (ukr.).
  24. ↑ Parafie opuszczają Ukraińską Cerkiew Prawosławną Patriarchatu Moskiewskiego, TVN24, 19 maja 2022 [dostęp 2022-05-19].
  25. ↑ ЖУРНАЛЫ заседания Священного Синода от 28 декабря 2018 года (ros.). patriarchia.ru. [dostęp 2019-01-05].
  26. ↑ Божићна посланица Српске Православне Цркве (serb.). spc.rs. [dostęp 2019-01-05].
  27. ↑ Katarzyna Barczyk: Sawa pisze do patriarchy Konstantynopola. Polskie prawosławie przeciwko niezależnej cerkwi na Ukrainie. wiadomosci.onet.pl, 5 stycznia 2019. [dostęp 2019-01-05].
  28. ↑ “It is unreasonable to stop a schism at the price of the unity of the Orthodox world” – Pat. John of Antioch, OrthoChristian.Com [dostęp 2019-01-16].
  29. ↑ Holy Synod of Bishops issues Archpastoral Letter on Ukraine (ang.). oca.org, 28 stycznia 2019. [dostęp 2019-01-30].
  30. ↑ ЖУРНАЛЫ заседания Священного Синода от 29 декабря 2020 года – ЖУРНАЛ № 114 (ros.). patriarchia.ru, 29 grudnia 2020. [dostęp 2021-04-03].
  31. ↑ Grecka Cerkiew uznała niezależny Kościół prawosławny Ukrainy (pol.).
  32. ↑ Redakcja, Patriarchat Aleksandryjski uznał ukraińską autokefalię, Ekumenizm.pl, 8 listopada 2019 [dostęp 2019-11-08] (pol.).
  33. ↑ Ієрарх Церкви Чеських земель і Словаччини співслужив Митрополиту Епіфанію напередодні дня пам’яті Архістратига Михаїла (ukr.). pomisna.info, 20 listopada 2019. [dostęp 2019-11-21].
  34. ↑ Богослужіння в день відзначення Собору Архістратига Михаїла та інших Небесних Сил безплотних (ukr.). pomisna.info, 21 listopada 2019. [dostęp 2019-11-21].
  35. ↑ „Проявлением грубого пренебрежения” назвал предстоятель ПЦЧЗС участие епископа своей Церкви в богослужениях ПЦУ (ros.). credo.press, 21 listopada 2019. [dostęp 2019-11-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-24)].
  36. ↑ Болгарський митрополит згадав на Літургії Предстоятеля ПЦУ (ukr.). risu.org.ua, 28 listopada 2019. [dostęp 2019-11-28].
  37. ↑ Архиєпископ ПЦУ служив разом із митрополитом Кіпрської Православної Церкви (ukr.). risu.org.ua, 1 grudnia 2019. [dostęp 2019-12-01].
  38. ↑ Кіпрська Церква визнала Православну Церкву України (ukr.). risu.ua, 24 października 2020. [dostęp 2020-10-24].
  39. ↑ Кіпрська православна церква схвалила визнання автокефалії ПЦУ (ukr.). censor.net, 25 listopada 2020. [dostęp 2021-04-02].
  40. ↑ Синод Кіпрської Церкви підтримує визнання ПЦУ (ukr.). risu.ua, 25 listopada 2020. [dostęp 2021-04-02].
  41. ↑ Михайлівський Золотоверхий собор буде головним храмом ПЦУ (ukr.). risu.org.ua, 16 grudnia 2018. [dostęp 2018-12-16].
  42. ↑ Вийшов друком перший номер газети «Моя Церква» (ukr.). pomisna.info, 5 sierpnia 2019. [dostęp 2019-08-05].
  43. ↑ ПЦУ Видаватиме газету «Моя Церква» (ukr.). risu.org.ua, 5 sierpnia 2019. [dostęp 2019-08-05].
Kanoniczne Kościoły prawosławne
Kościoły autokefaliczne
Kościoły autonomiczne
  • Kościoły oznaczone * nie są uznawane za autokefaliczne lub autonomiczne przez wszystkie inne kanoniczne struktury prawosławne.

Media użyte na tej stronie