Kościół Prawosławny Ukrainy

Kościół Prawosławny Ukrainy
Православна церква України
Ilustracja
Sobór św. Michała Archanioła o Złotych Kopułach – cerkiew katedralna
Klasyfikacja systematyczna wyznania
Chrześcijaństwo
 └ Prawosławie
Obrządek

bizantyjski

Siedziba

Kijów

Zwierzchnik
• tytuł zwierzchnika

Epifaniusz (Dumenko)
metropolita kijowski i całej Ukrainy

Zasięg geograficzny

 Ukraina

Strona internetowa
Herb Kościoła Prawosławnego Ukrainy

Kościół Prawosławny Ukrainy (ukr. Православна Церква України, Prawosławna Cerkwa Ukrajiny), w literaturze także Kościół Prawosławny na Ukrainie[1][2][3], zarejestrowany oficjalnie jako Metropolia Kijowska Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego (Kościoła Prawosławnego Ukrainy); ukr. Київська митрополія Української православної церкви (Православної церкви України)[4] – utworzona 15 grudnia 2018 autokefaliczna Cerkiew prawosławna obejmująca swoją jurysdykcją terytorium Ukrainy. Największa pod względem liczby wiernych wspólnota religijna Ukrainy[5]. Jest metropolią, która do 6 stycznia 2019 znajdowała się w jurysdykcji kanonicznej Patriarchatu Konstantynopolitańskiego[6].

Kościół Prawosławny Ukrainy uznawany jest za kanoniczny przez Patriarchat Konstantynopolitański, Patriarchat Aleksandryjski[7], Cypryjski Kościół Prawosławny[8] oraz Grecki Kościół Prawosławny[9]. W prawosławnych kościołach lokalnych, które utrzymują z nim łączność eucharystyczną, Kościół Prawosławny Ukrainy wymieniany jest na 15. miejscu w dyptychu autokefalicznych Cerkwi prawosławnych[6].

Historia

Uzyskanie autokefalii

Petro Poroszenko, Epifaniusz oraz Emanuel na soborze zjednoczeniowym

Kościół powstał 15 grudnia 2018 w wyniku soboru zjednoczeniowego, który obradował w soborze Mądrości Bożej w Kijowie, pod przewodnictwem metropolity Galii Emanuela z Patriarchatu Konstantynopolitańskiego, z udziałem prezydenta Ukrainy Petra Poroszenki[10]. Duchowni Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Kijowskiego, wespół z duchownymi Ukraińskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego[11] oraz dwoma biskupami[12] (z ponad 90, w tym ponad 50 urzędujących[13]) Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego (działających wbrew woli zwierzchnictwa swojego Kościoła), powołali Kościół Prawosławny Ukrainy. Ukraiński Autokefaliczny Kościół Prawosławny i Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Kijowskiego rozwiązały się. Zwierzchnikiem Kościoła Prawosławnego Ukrainy został wybrany biskup Epifaniusz, dotychczasowy metropolita perejasławsko-chmielnicki i białocerkiewski Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Kijowskiego. Uzyskał on tytuł metropolity kijowskiego i całej Ukrainy[11].

Według deklaracji metropolity Epifaniusza Kościół liczył krótko po utworzeniu ok. siedem tysięcy parafii[14]. Wchodząca obecnie w skład Kościoła Prawosławnego Ukrainy Ukraińska Cerkiew Prawosławna Patriarchatu Kijowskiego liczyła w 2015 r. 5167 parafii i 62 klasztory[15]. Według innego źródła, na początku 2018 Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Kijowskiego liczył 5167 parafii i 62 klasztory, natomiast Ukraiński Autokefaliczny Kościół Prawosławny – 1167 parafii i 12 klasztorów[16].

5 stycznia 2019 r. patriarcha konstantynopolitański Bartłomiej I w soborze św. Jerzego podpisał tomos nadający Cerkwi Ukraińskiej status autokefaliczny. Dokument ten 6 stycznia podczas liturgii w tejże świątyni wręczył metropolicie Epifaniuszowi[17]. 4 lutego 2019 metropolita Epifaniusz został w soborze Mądrości Bożej w Kijowie uroczyście intronizowany jako zwierzchnik Kościoła Prawosławnego Ukrainy i oficjalnie objął swój urząd. Liturgia prowadzona była według rytuału greckiego, a nie rosyjskiego, dotychczas praktykowanego na Ukrainie[18].

5 lutego 2019 r. odbyło się pierwsze w historii Kościoła posiedzenie Świętego Synodu[19], a 26 maja tegoż roku miała miejsce pierwsza chirotonia biskupia[20].

W marcu 2019 r. zwierzchnik Kościoła ocenił, iż w jego jurysdykcji pozostaje ok. 7 tys. parafii, z czego około czterystu byłych placówek duszpasterskich Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego[21]. W grudniu 2019 r. Kościół liczył 44 eparchie, ponad 7000 parafii, 77 klasztorów oraz dysponował 10 wyższymi uczelniami teologicznymi. W jurysdykcji Kościoła pełniło w tym czasie posługę ponad 4500 duchownych, w tym 62 biskupów[22].

W marcu 2022 r., miesiąc po inwazji rosyjskiej na Ukrainę, Kościół poinformował o przyjęciu w swoją jurysdykcję 28 parafii należących do tej pory do Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego[23]. Głównym powodem przejść parafii jest poparcie inwazji przez Rosyjski Kościół Prawosławny. Do 17 maja przeszło 836 parafii[24].

Kwestia uznania kanoniczności Kościoła Prawosławnego Ukrainy przez Cerkwie lokalne

Rosyjski Kościół Prawosławny[25], Serbski Kościół Prawosławny[26], Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny[27], Patriarchat Antiocheński[28] oraz Kościół Prawosławny w Ameryce[29] oświadczyły, iż nie uznają Kościoła Prawosławnego Ukrainy za Cerkiew kanoniczną. 29 grudnia 2020 r. na posiedzeniu Świętego Synodu Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego wymieniono Ukrainę jako część terenu kanonicznego Patriarchatu Moskiewskiego[30].

Kościół Grecji uznał Kościół Prawosławny Ukrainy za kanoniczny w dniu 12 października 2019 r.[31] 8 listopada tego samego roku decyzję o uznaniu ukraińskiej autokefalii ogłosił także patriarcha Aleksandrii Teodor II[32].

W dniach 20–21 listopada 2019 r. przedstawiciel Kościoła Prawosławnego Czech i Słowacji, biskup szumperski Izajasz współcelebrował w soborze św. Michała Archanioła o Złotych Kopułach w Kijowie nabożeństwa (w tym jedną liturgię) z metropolitą kijowskim i całej Ukrainy Epifaniuszem oraz innymi hierarchami Kościoła Prawosławnego Ukrainy[33][34] (działania biskupa Izajasza zostały jednak potępione przez zwierzchnika Cerkwi Czech i Słowacji, metropolitę Rościsława[35]).

27 listopada 2019 r. podczas liturgii celebrowanej w Langadii w Grecji przez hierarchę Bułgarskiego Kościoła Prawosławnego, metropolitę płowdiwskiego Mikołaja, asystujący diakon wspomniał metropolitę Epifaniusza[36].

30 listopada 2019 r. na uroczystościach w Stambule patriarszą liturgię w soborze św. Jerzego współcelebrowali m.in. arcybiskup czernihowski i nieżyński Eustraty z Kościoła Prawosławnego Ukrainy oraz metropolita Konstancji i Ammochostos Bazyli z Kościoła Cypru[37]. Natomiast 24 października 2020 r. arcybiskup Cypru Chryzostom II podczas sprawowanej Boskiej Liturgii wspomniał imiennie metropolitę kijowskiego Epifaniusza[38]. Oficjalne uznanie Kościoła Prawosławnego Ukrainy za kanoniczny nastąpiło na posiedzeniu Świętego Synodu Kościoła Cypru w dniach 23–25 listopada 2020 r.[39][40]

Siedziba

Główną świątynią Kościoła jest sobór św. Michała Archanioła o Złotych Kopułach w Kijowie[41].

Podział administracyjny

Media

Oficjalnym organem prasowym Kościoła jest wydawany od sierpnia 2019 r. miesięcznik Moja Cerkwa[42][43].

Zobacz też

Przypisy

  1. Tadeusz Olszański, Historyczne zjednoczenie Kościołów prawosławnych Ukrainy, OSW, 17 grudnia 2018 [dostęp 2018-12-17].
  2. Powstał autokefaliczny Kościół Prawosławny na Ukrainie. Czy parafie podporządkowane Moskwie przejdą pod jurysdykcję „Kościoła bez Putina”?, Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego, 18 grudnia 2018.
  3. Ukraiński Kościół autokefaliczny ma już nazwę. „Unikamy nacjonalizmu religijnego”, tvp.info, 3 listopada 2018.
  4. Мін'юст офіційно зареєстрував ПЦУ, www.unian.ua [dostęp 2019-02-04] (ukr.).
  5. Прес-реліз за результатами соціологічного дослідження «Україна напередодні президентських виборів 2019, socis.kiev.ua, 31 stycznia 2019 [dostęp 2019-02-01] (ukr.).
  6. a b Патріарх Варфоломій підписав томос про автокефалію Православної Церкви України (ukr.). risu.org.ua, 5 stycznia 2019. [dostęp 2019-01-06].
  7. Reply letter by Patriarch of Alexandria to Metropolitan of Kyiv | Orthodox Times (en), orthodoxtimes.com [dostęp 2022-03-25] (ang.).
  8. Décision du Saint-Synode de l’Église orthodoxe de Chypre au sujet du problème ukrainien, Orthodoxie.com, 25 listopada 2020 [dostęp 2022-03-25] (fr.).
  9. The document of the recognition of the Church of Greece has arrived in Kyiv (upd), orthodoxtimes.com [dostęp 2022-03-25] (ang.).
  10. Святослав Хоменко, Віталій Червоненко: Об'єднавчий собор Української церкви: як все відбувалося (ukr.). BBC News Україна, 2018-12-16. [dostęp 2018-12-20].
  11. a b Ukraina: Wybrano zwierzchnika autokefalicznego Kościoła prawosławnego. tvp.info, 15 grudnia 2018. [dostęp 2018-12-16].
  12. Порошенко: Ми недооцінили вплив РПЦ на дочірні структури.
  13. Українська Православна Церква – Офіційна мережа сайтів Української Православної Церкви (ukr.). church.ua. [dostęp 2018-12-19].
  14. Епіфаній заявив, що главу УПЦ МП Онуфрія називатимуть митрополитом Російської православної церкви в Україні. gordonua.com. [dostęp 2018-12-19].
  15. Wacław Radziwinowicz. Ukraińska Cerkiew odłącza się od Moskwy. Putin przegrywa wojnę o dusze Ukraińców. „wyborcza.pl”, 2018-05-26. [dostęp 2018-07-27]. 
  16. Релігійні організації в Україні (станом на 1 січня 2018 р.) (ukr.). risu.org.ua, 31 marca 2018. [dostęp 2019-01-17].
  17. Томос церкві України: Епіфаній отримав грамоту про автокефалію.
  18. Metropolita Epifaniusz objął oficjalnie swój urząd.
  19. Священний Синод Православної Церкви України провів своє засідання та ухвалив низку рішень (ukr.). pomisna.info, 5 lutego 2019. [dostęp 2019-02-05].
  20. Новый епископ ПЦУ ольвийский Епифаний (Димитриу) встретился с патриархом Варфоломеем (ukr.). risu.org.ua, 29 maja 2019. [dostęp 2019-08-05].
  21. Metropolitan Epiphanius: The Church of Greece recognized de facto our Church (ang.).
  22. Доповідь Предстоятеля на Архієрейському Соборі 14 грудня 2019 р. (ukr.). pomisna.info, 14 grudnia 2019. [dostęp 2020-11-16].
  23. Десятки громад та монастирі у різних регіонах вже перейшли до ПЦУ ㅡ Епіфаній | Громадське телебачення, hromadske.ua [dostęp 2022-03-27] (ukr.).
  24. Parafie opuszczają Ukraińską Cerkiew Prawosławną Patriarchatu Moskiewskiego, TVN24, 19 maja 2022 [dostęp 2022-05-19].
  25. ЖУРНАЛЫ заседания Священного Синода от 28 декабря 2018 года (ros.). patriarchia.ru. [dostęp 2019-01-05].
  26. Божићна посланица Српске Православне Цркве (serb.). spc.rs. [dostęp 2019-01-05].
  27. Katarzyna Barczyk: Sawa pisze do patriarchy Konstantynopola. Polskie prawosławie przeciwko niezależnej cerkwi na Ukrainie. wiadomosci.onet.pl, 5 stycznia 2019. [dostęp 2019-01-05].
  28. “It is unreasonable to stop a schism at the price of the unity of the Orthodox world” – Pat. John of Antioch, OrthoChristian.Com [dostęp 2019-01-16].
  29. Holy Synod of Bishops issues Archpastoral Letter on Ukraine (ang.). oca.org, 28 stycznia 2019. [dostęp 2019-01-30].
  30. ЖУРНАЛЫ заседания Священного Синода от 29 декабря 2020 года – ЖУРНАЛ № 114 (ros.). patriarchia.ru, 29 grudnia 2020. [dostęp 2021-04-03].
  31. Grecka Cerkiew uznała niezależny Kościół prawosławny Ukrainy (pol.).
  32. Redakcja, Patriarchat Aleksandryjski uznał ukraińską autokefalię, Ekumenizm.pl, 8 listopada 2019 [dostęp 2019-11-08] (pol.).
  33. Ієрарх Церкви Чеських земель і Словаччини співслужив Митрополиту Епіфанію напередодні дня пам’яті Архістратига Михаїла (ukr.). pomisna.info, 20 listopada 2019. [dostęp 2019-11-21].
  34. Богослужіння в день відзначення Собору Архістратига Михаїла та інших Небесних Сил безплотних (ukr.). pomisna.info, 21 listopada 2019. [dostęp 2019-11-21].
  35. „Проявлением грубого пренебрежения” назвал предстоятель ПЦЧЗС участие епископа своей Церкви в богослужениях ПЦУ (ros.). credo.press, 21 listopada 2019. [dostęp 2019-11-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-24)].
  36. Болгарський митрополит згадав на Літургії Предстоятеля ПЦУ (ukr.). risu.org.ua, 28 listopada 2019. [dostęp 2019-11-28].
  37. Архиєпископ ПЦУ служив разом із митрополитом Кіпрської Православної Церкви (ukr.). risu.org.ua, 1 grudnia 2019. [dostęp 2019-12-01].
  38. Кіпрська Церква визнала Православну Церкву України (ukr.). risu.ua, 24 października 2020. [dostęp 2020-10-24].
  39. Кіпрська православна церква схвалила визнання автокефалії ПЦУ (ukr.). censor.net, 25 listopada 2020. [dostęp 2021-04-02].
  40. Синод Кіпрської Церкви підтримує визнання ПЦУ (ukr.). risu.ua, 25 listopada 2020. [dostęp 2021-04-02].
  41. Михайлівський Золотоверхий собор буде головним храмом ПЦУ (ukr.). risu.org.ua, 16 grudnia 2018. [dostęp 2018-12-16].
  42. Вийшов друком перший номер газети «Моя Церква» (ukr.). pomisna.info, 5 sierpnia 2019. [dostęp 2019-08-05].
  43. ПЦУ Видаватиме газету «Моя Церква» (ukr.). risu.org.ua, 5 sierpnia 2019. [dostęp 2019-08-05].

Media użyte na tej stronie