Kościół Przemienienia Pańskiego w Nowosiółkach

Kościół Przemienienia Pańskiego
Distinctive emblem for cultural property.svg A/653 z dnia 28.11.1972
kościół parafialny
Ilustracja
Państwo

 Polska

Miejscowość

Nowosiółki

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

Kościół łaciński

Diecezja

Diecezja zamojsko-lubaczowska

Wezwanie

Przemienienia Pańskiego

Przedmioty szczególnego kultu
Relikwie

św. Faustyna Kowalska

Położenie na mapie gminy Telatyn
Mapa konturowa gminy Telatyn, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Kościół Przemienienia Pańskiego”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Kościół Przemienienia Pańskiego”
Położenie na mapie powiatu tomaszowskiego
Mapa konturowa powiatu tomaszowskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Kościół Przemienienia Pańskiego”
Ziemia50°31′34,9″N 23°54′44,2″E/50,526361 23,912278

Kościół Przemienienia Pańskiego w Nowosiółkach – rzymskokatolicki kościół w Nowosiółkach, pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego, wzniesiony pierwotnie jako cerkiew greckokatolicka.

Historia

Pierwsza cerkiew unicka w Nowosiółkach powstała najpóźniej w 1732. Nosiła wezwanie Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Fundatorką kolejnej świątyni była najprawdopodobniej Ludwika Trębińska, podsędkowa lubelska, a budowla ta powstała w latach 1744-1745. Ludwik baron Rastawiecki w 1803 roku zakupił majątek położony w Nowosiółkach za wiano, które otrzymała jego żona Teresa Krajewska z Krajewa herbu Trzaska. W tym samym roku Ludwik Rastawiecki rozpoczął budowę nowej cerkwi unickiej, gdyż nie mógł wybudować świątyni obrządku rzymskokatolickiego z uwagi na zakaz budowy kościołów, jaki był wprowadzony w rozbiorze rosyjskim. W 1804 roku urodził się w dworku Nowosiółkach syn Edward Rastawiecki, który lata młodzieńcze spędził na wsi[1] W 1816 roku Ludwik baron Rastawiecki wraz z żoną i dzieckiem przeprowadził się do Warszawy, a do Nowosiółek przyjeżdżał tylko okolicznościowo. Spowodowało to pogorszenie stanu świątyni, która w związku ze zmniejszeniem fundacji ze strony barona Rastawieckiego groziła nawet zawaleniem[2]. W roku 1833 Edward Rastawiecki powrócił do Dołhobyczowa do pałacu, który gruntownie wyremontował, jednocześnie postanowił wyremontować świątynię w Nowosiółkach. Zdemontował wieżę i pokrył wnętrze polichromią, która jednak nie zachowała się[3].

W ramach likwidacji unickiej diecezji chełmskiej cerkiew unicka w Nowosiółkach została przymusowo zamieniona na świątynię prawosławną[4]. W miejscowości doszło do protestów wiernych na tle wprowadzanych siłą zmian w liturgii[5]. Parafia prawosławna w Nowosiółkach działała do 1915, gdy wierni udali się na bieżeństwo[6].

Formalnie w rękach prawosławnych obiekt pozostawał do 1920, gdy został zrewindykowany na rzecz Kościoła katolickiego i 12 czerwca 1920 rekoncyliowany. Wtedy też najpewniej przybrał obecne wezwanie[3][7]. Miejscowa ludność prawosławna, pozostająca w Nowosiółkach i okolicy w zdecydowanej większości, oraz metropolita warszawski i całej Polski Dionizy bezskutecznie ubiegała się u władz polskich o przyznanie jej prawa do korzystania ze świątyni[6]. Ostatecznie w miejscowości powstała jedynie nieetatowa kaplica[8]. W dniu 3 maja 1938 roku bp Marian Fulman uroczyście wznowił działanie parafii katolickiej (w obrządku łacińskim)[3]. Przyczyną erygowania parafii katolickiej dopiero po kilkunastu latach od poświęcenia kościoła była niedostateczna liczba kapłanów w diecezji lubelskiej. Parafię utworzono dopiero wtedy, gdy osobiście w jej utworzenie zaangażował się płk Brunon Olbrycht, jednego z kierowników prowadzonej na Lubelszczyźnie akcji polonizacyjno-rewindykacyjnej[9].

W latach II wojny światowej świątynia została ponownie zaadaptowana na cerkiew, po zakończeniu konfliktu i wysiedleniu ludności prawosławnej wróciła do rąk parafii łacińskiej. W 1948 kościół był remontowany, w czasie renowacji usunięto zniszczenia powstałe w czasie pożaru w 1944, odnawiany był także w 1959 i 1961, zaś w latach 1962-1964 renowacji poddano wnętrze. W 1964 dobudowano również wieżę[3].

Przypisy

  1. ↑ Maternicki Jan, Kilka słów o Edwardzie Rastawieckim, P. 1882; Jaworski W. L., Młodość Edwarda Rastawieckiego (1804–1832), w: Pamiętnik słuchaczy UJ,, 1887.
  2. ↑ Ryszkiewicz Adam, Dzieje Miejskiej Szkoły Sztuk Zdobniczych i Malarstwa w Warszawie, 1939.
  3. ↑ a b c d Parafia pw. Przemienienia Pańskiego - Nowosiółki [dostęp 2018-04-11] (pol.).
  4. ↑ Nowosiółki parafia pw. Przemienienia Pańskiego
  5. ↑ Grzesiak K.: Diecezja lubelska wobec prawosławia w latach 1918-1939. Wydawnictwo Archidiecezjalne GAUDIUM, 2010, s. 38. ISBN 978-83-7548-003-0.
  6. ↑ a b Grzesiak K.: Diecezja lubelska wobec prawosławia w latach 1918-1939. Wydawnictwo Archidiecezjalne GAUDIUM, 2010, s. 58-59. ISBN 978-83-7548-003-0
  7. ↑ Grzesiak K.: Diecezja lubelska wobec prawosławia w latach 1918-1939. Wydawnictwo Archidiecezjalne GAUDIUM, 2010, s. 142. ISBN 978-83-7548-003-0
  8. ↑ Grzesiak K.: Diecezja lubelska wobec prawosławia w latach 1918-1939. Wydawnictwo Archidiecezjalne GAUDIUM, 2010, s. 63 i 142. ISBN 978-83-7548-003-0
  9. ↑ Grzesiak K.: Diecezja lubelska wobec prawosławia w latach 1918-1939. Wydawnictwo Archidiecezjalne GAUDIUM, 2010, s. 189. ISBN 978-83-7548-003-0
Parafie dekanatu Łaszczów
Cerkwie w powiecie tomaszowskim

Korczmin, cerkiew Objawienia Pańskiego (HB3).jpg

Media użyte na tej stronie

Lublin Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lublin Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 52.35 N
  • S: 50.20 N
  • W: 21.52 E
  • E: 24.25 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Kościół w Nowosiółkach 2017.jpg
Autor: Chester3000, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zdjęcie wykonano w czerwcu 2017 roku