Kościół San Bartolomeo w Wenecji

Kościół San Bartolomeo w Wenecji

Chiesa di San Bartolomeo a Venezia

kościół rektorski
Wejście do kościoła od strony Salizada Pio X i kampanila
Państwo	Włochy
Miejscowość	Wenecja
Adres	Salizzada Pio X, 30124 Venezia VE, Italia
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	Kościół łaciński
	Patriarchat Wenecji
Wezwanie	św. Bartłomieja
Historia Data rozpoczęcia budowy IX w. Data zakończenia budowy IX w. Aktualne przeznaczenie czynny kościół rektorski
Dane świątyni Kopuła • liczba kopuł 1 Liczba naw 1 Dzwonnica • typ dzwonnicy kampanila
Położenie na mapie Wenecji Kościół San Bartolomeo w Wenecji
Położenie na mapie Włoch Kościół San Bartolomeo w Wenecji
Położenie na mapie Wenecji Euganejskiej Kościół San Bartolomeo w Wenecji
45°26′15,25″N 12°20′11,17″E/45,437569 12,336436

Kościół San Bartolomeo (pol. kościół św. Bartłomieja, wen. ciesa di San Bortolomio) – rzymskokatolicki kościół w Wenecji w dzielnicy (sestiere) San Marco, dedykowany św. Bartłomiejowi. Założony pierwotnie w IX wieku, później kilkakrotnie przebudowywany.

Jest kościołem rektorskim w parafii Santissimo Salvatore.

Historia

Według tradycji kościół San Bartolomeo, pierwotnie noszący wezwanie św. Dymitra (San Demetrio), został założony w tym miejscu w 836^[1] lub w 840 roku^[2]. W 1071 roku otrzymał obecne wezwanie. Po 1170 roku został przebudowany na świątynię trzynawową z wejściem od strony północnej^[3]. W tym samym roku zbudowano kampanilę. W XIII wieku zaczął być użytkowany przez niemieckich kupców z pobliskiego Fondaco dei Tedeschi^[1].

Od początku pełnił funkcję kościoła parafialnego. Proces nabywania praw do opieki duszpasterskiej nad wiernymi i administrowania sakramentami nie został przypuszczalnie w pełni zrealizowany aż do połowy XIII wieku. W tym okresie kościół mógł być zaangażowany w spory natury jurysdykcyjnej o granicę z sąsiednim kościołem San Salvador, należącym do kanoników laterańskich. Spór rozstrzygnął tymczasowo papież Lucjusz III przyznając kościół parafialny San Bartolomeo kanonikom z San Salvador. Jednak kilka lat później, dzięki interwencji papieża Innocentego III, akt ten został unieważniony, a kościół powrócił pod zarząd duchowieństwa świeckiego. Spory jurysdykcyjne zakończyły się dopiero w 1299 roku, kiedy ostatecznie osiągnięto porozumienie między obiema parafiami co granicy i podziału dziesięciny. W 1342 roku parafia została przypisana przez papieża Jana XXII do patriarchatu Grado i afiliowana do macierzystego kościoła San Silvestro I papa, weneckiej siedziby patriarchy. Stopniowo patriarcha uzyskał również kanoniczne prawo do mianowania proboszcza San Bartolomeo, prerogatywy wcześniej wykonywanej przez samych parafian. Patriarchat Grado został zniesiony w 1451 roku, a jego uprawnienia (w tym jurysdykcja i prawo do wyboru proboszcza kolegiaty San Bartolomeo) przeniesione na nowo utworzony patriarchat Wenecji^[2].

W 1623 roku rozpoczęto przebudowę i rozbudowę kościoła w formie klasycznej na planie krzyża łacińskiego. W 1723 roku podjęto kolejną przebudowę kościoła, prawdopodobnie pod kierunkiem Giovanniego Antonia Scalfarotta; w jej efekcie kościół uzyskał dzisiejszy wygląd^[1]. W tym samym stuleciu przebudowano kilka ołtarzy bocznych i chór muzyczny. W latach 1747–1754 odbudowano według projektu Scalfarotta średniowieczną kampanilę^[3], która w 1688 roku uległa uszkodzeniu podczas trzęsienia ziemi^[1] i groziła zawaleniem. W latach 1764–1770 odrestaurowano i urządzono na nowo według projektu Bernardina Maccarucciego ołtarz główny i przestrzeń wokół niego, dedykowaną Najświętszemu Sakramentowi. W latach 1801–1805 na skrzyżowaniu naw zbudowano ośmiokątną kopułę^[3].

Kościół, który do 1807 roku był kolegiatą, był zarządzany przez kapitułę, składającą się z czterech kapłanów tytularnych, dwóch diakonów, dwóch subdiakonów i czterech akolitów, zarządzających w sposób kolegialny majątkiem i dochodami parafii. Wraz z upadkiem Republiki Weneckiej i późniejszymi postanowieniami napoleońskimi dotyczącymi zniesienia i zmian strukturalnych parafii, parafia San Bartolomeo została zniesiona i włączona do parafii Santissimo Salvatore (San Salvador), a San Bartolomeo zyskał status kościoła filialnego^[2].

XX wiek

W latach 80. XX wieku po dziesięcioleciach zaniedbań został zamknięty i po remoncie ponownie otwarty jako galeria sztuki oraz sala koncertowa^[1]. Obecnie (2018) jest kościołem rektoralnym w parafii Santissimo Salvatore^[3].

XXI wiek

W dniach 24 i 25 listopada 2011 roku odbyła się w Wenecji międzynarodowa konferencja „La chiesa di San Bartolomeo e la comunità tedesca a Venezia” („Kościół św. Bartłomieja a niemiecka wspólnota w Wenecji ”), poświęcona ekonomicznym, kulturalnym i religijnym relacjom między Niemcami, zaangażowanymi w działalność Scuoli dei Tedeschi a parafią św. Bartłomieja oraz cywilnymi i religijnym instytucjami Wenecji^[4].

Architektura

Kościół jest niemal całkowicie otoczony sklepami i kamienicami. Widoczne są tylko: bardzo prosta fasada główna, XVIII-wieczny, kamienny portal boczny z przełamanym tympanonem oraz część apsydialna^[3] i kampanila^[1].

Kampanila

Wysoka na 50 m kampanila z dzwonami uruchamianymi ręcznie, pochodzi z lat 1747–1754. Jest zwieńczona cebulastą kopułą, osadzoną na ośmiobocznym bębnie. Wzorcem dla niej była kopuła kampanili Tiralego z pobliskiego kościoła Santi Apostoli^[1].

Wnętrze

Wnętrze, utrzymane w klasycznym stylu, ma trzy apsydalne kaplice zamknięte prostymi ścianami. Nawy są podzielone filarami z korynckimi półkolumnami. Nawa główna ma sklepienie beczkowe z lunetami, natomiast nawy boczne mają stropy płaskie^[3].

Dzieła sztuki

W 1506 roku Albrecht Dürer namalował dla tego kościoła obraz Święto Różańcowe (inny tytuł – Madonna Różańcowa). Powodem realizacji dzieła był fakt, iż był to kościół użytkowany przez niemiecką społeczność kupiecką. Został zamówiony przez kupca Christophera Fuggera, który został pochowany w tym kościele, a jego grobowiec był pierwotnie umieszczony nad ołtarzem Bractwa Różańcowego, które tu miało swoją siedzibę. Obraz znajduje się obecnie w zbiorach Galerii Narodowej w Pradze^[1].

Innym dziełem sztuki, które opuściło kościół, były drzwiczki prospektu organowego, namalowane w latach 1510–1511 przez Sebastiana del Piombo, przedstawiające świętych Bartłomieja i Sebastiana (na zewnątrz), oraz świętych Sebalda i Ludwika (od wewnątrz). Drzwiczki znajdują się obecnie w zbiorach Gallerie dell’Accademia^[1].

Ołtarz zdobią rzeźby Heinricha Meyringa. Nad ołtarzem widnieje fresk Św. Bartłomiej w chwale Giovanniego Marii Morlaitera^[1].

• 

  Albrecht Dürer, Święto Różańcowe

• 

  Sebastiano del Piombo, drzwiczki prospektu organowego (z zewnątrz)

• 

  Sebastiano del Piombo, drzwiczki prospektu organowego (od wewnątrz)

Przypisy