Kościół San Michele in Isola

Kościół San Michele in Isola

Chiesa di San Michele in Isola

kościół klasztorny
Kościół od strony Canale delle Navi
Państwo	Włochy
Miejscowość	Wenecja
Adres	Isola di San Michele, 30121, Venezia VE, Italia
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	Kościół łaciński
	Patriarchat Wenecji
Wezwanie	św. Michała Archanioła
Historia Data rozpoczęcia budowy 1469[a] Data zakończenia budowy 1478[b] Aktualne przeznaczenie czynny kościół klasztorny
Dane świątyni Styl renesansowy Architekt Mauro Codussi Świątynia • materiał bud. • kamień z Istrii Kopuła • liczba kopuł 1 Liczba naw 3 Dzwonnica • typ dzwonnicy kampanila
Położenie na mapie Wenecji Kościół San Michele in Isola
Położenie na mapie Włoch Kościół San Michele in Isola
Położenie na mapie Wenecji Euganejskiej Kościół San Michele in Isola
45°26′55,32″N 12°20′48,84″E/45,448700 12,346900
Strona internetowa

Kościół San Michele in Isola (kościół św. Michała na Wyspie) – rzymskokatolicki kościół w Wenecji, na wyspie San Michele, dedykowany św. Michałowi Archaniołowi. Administracyjnie należy do Patriarchatu Wenecji.

Jest pierwszym kościołem zaprojektowanym przez Maura Codussiego w Wenecji i zarazem pierwszym kościołem renesansowym w tym mieście.

Historia

Pierwotny kościół

Pierwotny kościół został założony w X wieku i poświęcony Archaniołowi Michałowi. Zbudowano też klasztor, w którym w latach 1212–1818 mieszkali kameduli. Wśród nich był brat Capellari, który później został papieżem (jako Grzegorz XVI), oraz znany kartograf Fra Mauro, którego imieniem nazwano jeden z kraterów na Księżycu. Kościół ten został rozbudowany i konsekrowany w 1221 roku^[1].

Obecny kościół

Canaletto, Widok na San Cristoforo, San Michele i Murano z Fondamenta Nuove w Wenecji, 1722–1723, Dallas Museum of Art

W 1436 roku rozpoczęto budowę niewielkiego klasztoru. Dwadzieścia lat później zbudowano kampanilę. Z około 1436 roku pochodzi posąg Michała Archanioła, ukazanego w momencie przebijania smoka, dzieło gotyckiego mistrza, prawdopodobnie pochodzenia toskańskiego^[2]. W latach 1469–1478 kościół został przebudowany w obecnym kształcie przez Maura Codussiego, który wcześniej pracował dla kamedułów w Rawennie. Był to jego pierwszy obiekt w Wenecji i zarazem pierwszy wenecki kościół w stylu renesansowym. Projekt fasady i wykorzystanie istryjskiego kamienia wywarły bardzo duży wpływ na wenecką architekturę sakralną. Sześciokątna Cappella Emiliana na lewo od fasady została ufundowana z woli Margherity Vitturi, wdowy po Giovannim Emilianim^[1]. W 1527 roku Guglielmo dei Grigi zaprezentował model kaplicy, a prace budowlane rozpoczęły się w roku następnym. W 1529 roku Giovambattista da Carona otrzymał zlecenie na wykonanie grup rzeźbiarskich do trzech ołtarzy we wnętrzu oraz posągów św. Jana Chrzciciela i św. Małgorzaty dla upamiętnienia Giovanniego Battisty Emiliani i Margherity Vitturi. Sześć eliptycznych okien wykonano w 1533 roku z witrażami Giovambattisty, przeora Ospedale dei Battuti na Murano. W 1539 roku Giovanni Antonio da Carona otrzymał zlecenie na budowę ołtarzy, a sam Guglielmo dei Grigi ukończył dekorację kaplicy kładąc w 1540 roku marmurową posadzkę. Prace ostatecznie zakończyły się w 1543 roku^[3]. Kaplica została odrestaurowana w latach 1560–1562 przez Jacopa Sansovina ^[1].

XIX wiek

W 1807 roku Napoleon wybrał sąsiednią wyspę San Christoforo della Pace pod cmentarz miejski^[4]. W 1810 roku kanał, który dzielił wyspy San Michele i San Cristoforo, został zasypany w celu rozbudowy cmentarza na wyspę San Michele^[1]. W latach 1819–1822 w klasztorze przetrzymywano więźniów politycznych. W 1819 roku klasztor przeszedł w ręce reformatów^[4].

XXI wiek

W dniach od 12 maja do 2 września 2012 roku z okazji 800. rocznicy przybycia kamedułów do Wenecji Museo Correr, Museo Archeologico Nazionale oraz Sale Monumentali della Biblioteca Nazionale Marciana zorganizowały i zaprezentowały okolicznościową wystawę „San Michele in Isola. Isola della conoscenza. Ottocento anni di storia e cultura camaldolesi nella laguna di Venezia”, poświęconą temu wydarzeniu^[5].

Architektura

Fasada

Trzyczęściowa fasada została wzniesiona z białego kamienia istryjskiego. Część środkową wieńczy półokrągły tympanon, poniżej którego znajduje się centralne, okrągłe okno^[6]. Części boczne fasady, oddzielone od środkowej lizenami. zostały przeprute monoforiami. W przyziemiu znajduje się portal, zwieńczony tympanonem z XV-wiecznym posągiem Madonny z Dzieciątkiem na szczycie^[7]. Gotyckie drzwi na prawo od fasady prowadzą do XV-wiecznego klasztoru^[1].

Kaplica Emiliani

Po lewej stronie fasady znajduje się kaplica Emiliani (cappella Emiliani). Wzniesiona na planie sześciokąta, jest zwieńczona półkolistą kopułą. Jej najbardziej charakterystyczną cechą jest złożoność: składa się ona z dwóch półkulistych kopuł, połączonych centralnym filarem. Kopuła wewnętrzna jest zbudowana z cegieł, a zewnętrzna – z bloków z kamienia istryjskiego, układanych w poziomie. Kamienny filar środkowy jest połączony z kopułą zewnętrzną za pomocą żelaznych drągów^[3].

Okrągłe wnętrze, rozczłonkowane jest kolumnami korynckimi. Ściany pomiędzy nimi są udekorowane polichromowanym marmurem. Na trzech ołtarzach znajdują się marmurowe rzeźby: Zwiastowanie Pańskie, Pokłon pasterzy i Objawienie Pańskie, wszystkie dłuta Giovanniego Antonia da Corona^[8].

Kampanila

Campanile i północna strona kościoła San Michele in Isola widziana z laguny weneckiej.

XV-wieczna kampanila, zwieńczona kopułą, jest pokryta ornamentami z terakoty^[2]. Ma 40 m wysokości i zestaw dzwonów uruchamianych elektromechanicznie^[1].

Wnętrze

Wnętrze jest trzynawowe, przykryte płaskim stropem kasetonowym (podobnie jak florencka bazylika San Lorenzo Filippa Brunelleschiego). Prezbiterium, oddzielone od naw łukiem triumfalnym, jest przykryte kopułą, wspartą na pendentywach i zakończone półkolistą apsydą. Barokowy ołtarz z 1686 roku zdobią posągi Św. Michał Archanioł, Św. Romuald i Św. Benedykt, przypisywane Paolowi Callalowi^[8].

Codussi przypuszczalnie zaprojektował barco, wsparty na arkadach chór klasztorny, który przecina w poprzek kościół^[2]. Pod barco stoją dwa posągi, Św. Małgorzata dłuta Melchiora Barthela oraz Św. Hieronim dłuta Josse de Corte^[8]. Nad wejściem do kościoła znajduje się pomnik doży Giovanniego Dolfina z dekoracją rzeźbiarską (posągi Wiary i Roztropności oraz popiersie zmarłego) przypisywaną Pietrowi Berniniemu. Na posadzce przed portalem zwraca uwagę kamień nagrobny brata Paola Sarpiego. Na ścianach widnieją: Adoracja złotego cielca Gregoria Lazzariniego, Poskramianie węży Antonia Zanchiego oraz drewniana, przypuszczalnie XVI-wieczna, rzeźba Chrystus pomiędzy Maryją a św. Janem. W nawach są tablice i kamienie nagrobne z XV i XVI wieku. W lewej nawie znajduje się renesansowa kaplica Santa Croce z początku XVI wieku. Jej wyposażenie stanowi barokowy ołtarz z tabernakulum. W kaplicy są drzwi, za którymi znajduje się wejście na chór klasztorny, zaś z jej westybulu prowadzi korytarz do kaplicy Emiliani^[8].

Zakrystia

W zakrystii znajdują się barokowe meble z 1698 roku. Sufit pokrywają XVIII-wieczne freski Romualda Mauri^[8]. ^[8].

Uwaga

Przypisy

Bibliografia

• Guido Zucchoni: Venezia: guida all'architettura. Lupatoto: Arsenale Editrice, 1993. ISBN 978-88-7743-129-5. (wł.)
• Touring Club Italiano: Venezia. Wyd. 3. Milano: Touring Editore, 1985. ISBN 88-365-0006-4. (wł.)
• Ennio Concina: Le chiese di Venezia: l'arte e la storia. Udine: Magnus Edizioni SpA, 1995. ISBN 88-7057-153-X. (wł.)