Kościół San Simeon Piccolo w Wenecji

Kościół San Simeon Piccolo w Wenecji
Chiesa di San Simeon Piccolo a Venezia
kapelania
Ilustracja
Fasada kościoła od strony Canal Grande
Państwo

 Włochy

Miejscowość

Wenecja

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

Kościół łaciński

Patriarchat Wenecji

Wezwanie

św. Szymona Apostoła i św. Judy Tadeusza Apostoła

Położenie na mapie Wenecji
Mapa konturowa Wenecji, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Kościół San Simeon Piccolo w Wenecji”
Położenie na mapie Włoch
Mapa konturowa Włoch, u góry znajduje się punkt z opisem „Kościół San Simeon Piccolo w Wenecji”
Położenie na mapie Wenecji Euganejskiej
Mapa konturowa Wenecji Euganejskiej, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Kościół San Simeon Piccolo w Wenecji”
Ziemia45°26′25,77″N 12°19′20,71″E/45,440492 12,322419
Strona internetowa

Kościół San Simeon Piccolo (pełna nazwa: chiesa dei Santi Simeone e Giuda Taddeo Apostoli – kościół Świętych Szymona Apostoła i Judy Tadeusza Apostoła) – rzymskokatolicki kościół w Wenecji, w dzielnicy (sestiere) Santa Croce. Administracyjnie należy do Patriarchatu Wenecji. Określenie „piccolo” (mały) otrzymał dla odróżnienia go od innego, położonego w pobliżu, kościoła pod tym samym wezwaniem – San Simeone Grande („grande” - wielki). Został zbudowany na pozostałościach pierwszej świątyni, założonej, według tradycji, w 966 roku. Prawdopodobnie od początku przy kościele istniała parafia. Nowy kościół został zbudowany w latach 1718–1738. Jest jednym z ostatnich obiektów sakralnych zbudowanych w Wenecji i zarazem pierwszym, wzniesionym na planie okręgu. Jako jedyny w Wenecji ma katakumby.

Sylwetka kościoła wzbudziła kontrowersje. Napoleon miał powiedzieć: „Widywałem kościoły bez kopuł, ale jeszcze nigdy nie widziałem kopuły bez kościoła”[1][2]. Angielski krytyk sztuki, John Ruskin określił go jako „jeden z najbrzydszych kościołów w Wenecji lub gdziekolwiek. Jego czarna kopuła, niczym rzadki rodzaj gasometru, jest przedmiotem podziwu wśród współczesnych włoskich architektów”[2][3].

Kościół przez pewien czas był zamknięty dla kultu. W 2006 roku, za zgodą ówczesnego patriarchy Wenecji, Angela Scoli, został ponownie otwarty i przyznany Bractwu Kapłańskiemu Świętego Piotra jako tzw. kapelania tradycjonalistyczna.

Historia

Pierwotny kościół

Kościół San Simeon Piccolo, znany również jako Santi Simeone e Guida, został założony, według tradycji, w 966 roku, ale pierwsza udokumentowana wzmianka o nim pochodzi z 1138 roku, zaś kolejna dotyczy jego odbudowy po pożarze w 1149 roku[2]. Niejasny jest czas i okoliczności utworzenia przy kościele parafii, fakt ten musiał mieć miejsce najpóźniej w XI wieku, kiedy to w mieście określona została struktura administracyjna, oparta na istniejących parafiach, w pełni zakorzenionych w tkance miejskiej[4]. Świątyni nadano nazwę San Simeon Piccolo, aby odróżnić ją od sąsiedniego, większego kościoła San Simeon Grande[5]. Pierwotny kościół był zbudowany na wydłużonym planie, równolegle do Canal Grande[6]. Był to budynek o skromnych rozmiarach, pokryty prostym, dwuspadowym dachem, z dobudowaną z boku dzwonnicą, również o prostym wyglądzie[5].

Nowy kościół

Canaletto, Wenecja: Canal Grande i San Simeone Piccolo, ok. 1740, National Gallery w Londynie

Na początku XVIII wieku pierwotny kościół znajdował się w stanie ruiny. Między 1718 a 1719 rokiem zaangażowano do jego przebudowy Giovanniego Antonia Scalfarotta, piastującego od 1711 roku urząd architekta miejskiego (proto). Nie jest jasne, w jakich okolicznościach doszło do współpracy między architektem a proboszczem kościoła, Giovanem Battistą Molinem i wspólnotą wiernych. W przebudowę zaangażowały się wpływowe osobistości[7]. Podczas prac rozbiórkowych odkryto trzy posadzki, ułożone jedna na drugiej. Przebudowa miała być sfinansowana z pieniędzy z loterii, zorganizowanej przez kapłana, zwanego Manera. Scalfarotto przebudowując kościół przypuszczalnie inspirował się kopułą Panteonu w Rzymie[2]. Nad całym budynkiem dominuje bardzo wysoka kopuła, pokryta miedzianymi płytkami, zakończona cylindryczną latarnią z oknami przedzielonymi kolumnami, na szczycie której znajduje się posąg Odkupiciela. Inspirację do dominującej roli kopuły, nieproporcjonalnej w stosunku do bębna i centralnego założenia zaczerpnął Scalfarotto z kościoła Santa Maria della Salute, położonego na przeciwległym końcu Canal Grande. Chciał, żeby jego budynek był, podobnie jak tamten, dominantą krajobrazu miejskiego tej części Wenecji[5]. Miał stanowić swoistą, skrótową zapowiedź wspaniałości Serenissimy dla kogoś, kto, przecinając lagunę, zbliżał się do miasta od strony lądu stałego[8]. Z kolei ideę pronaosu i prowadzących do niego schodów Scalfarotto zaczerpnął z kościoła Tolentini. Mimo to jego kościół jako całość zachował jednolitość, antycypując styl, który później rozwinął się wraz z nurtem neoklasycznym[5]. Scalfarotto wyrył swoje nazwisko w tympanonie fasady pronaosu[2]. San Simeon Piccolo pozostał jego jedynym zrealizowanym dziełem w Wenecji[5]. 27 kwietnia 1738 roku Gaspare de Negri, biskup Cittanova d’Istria, konsekrował kościół[4][9].

San Simeon Piccolo był jednym z ostatnich budynków sakralnych, wzniesionych w Wenecji. W wyniku przebudowy został powiększony i stał się większy od pobliskiego San Simeon Grande, ale nazwy obu kościołów zachowano, choć według niektórych określenia „grande” i „piccolo” odnosiły się do wielkości parafii[2]. Nowy kościół zyskał tytuł kolegiaty. Powołano przy niej niewielką kapitułę, złożoną z dwóch kapłanów i proboszcza[9].

XIX wiek

Na mocy dekretu napoleońskiego Królestwa Włoch z 5 czerwca 1805 roku (oraz kolejnych dekretów) zainicjowano w Wenecji proces kasat i przekształceń kościołów i klasztorów oraz zmian granic parafii[10]. W 1807 roku zniesiono kapitułę przy San Simeon Piccolo, a w 1810 roku – parafię[9].

XX wiek

W wyniku ostrzału w nocy z 26 na 27 lutego 1918 roku jedna z czterech kolumn pronaosu została zniszczona i zastąpiona nową[2].

Od 1977 roku w kościele odprawiano tradycyjne msze łacińskie. W 1985 roku patriarcha Wenecji, kardynał Marco Cé w oparciu o indult Ecclesia Dei usankcjonował odprawianie tradycyjnych mszy łacińskich[11].

Później kościół był przez pewien okres zamknięty dla kultu.

XXI wiek

Od 2006 roku za zgodą ówczesnego Patriarchy Wenecji S.E.R. Angelo Scola, kościół został ponownie otwarty i powierzony Bractwu Kapłańskiemu Świętego Piotra jako kapelania tradycjonalistyczna w Wenecji[9]. Jest obecnie jedynym kościołem w Wenecji, w którym odprawiana jest codziennie tradycyjna msza łacińska[2].

Architektura

Kościół składa się z trzech elementów: pronaosu, korpusu głównego i prezbiterium.

Widok wnętrza kościoła.

Pronaos

Kościół został posadowiony na wysokim stylobacie, który nie tylko znacznie zwiększa wrażenie jego pionowości, ale także sprawia, iż posadzka znajduje się powyżej poziomu ulicy, którą z pronaosem łączą schody. Inspirując się pobliskim kościołem Tolentini, Scalfarotto zrealizował pronaos o znacznej długości[5], nadając mu kształt greckiej świątyni[2]. Jego fasada składa się z czterech kolumn korynckich i flankujących je, narożnych filarów z pilastrami. Wszystkie one wspierają architraw, zwieńczony trójkątnym tympanonem, który wypełnia XVIII-wieczna, marmurowa płaskorzeźba dłuta Francesca Cabianki, przedstawiająca Męczeństwo świętych Symeona i Judy[5].

Korpus główny

Kościół zbudowany został na planie koła, z dwoma bocznymi skrzydłami o wysokości równej architrawowi pronaosa. Nawa centralna jest ograniczona pilastrami i kolumnami korynckimi, które podtrzymują bęben wysokiej kopuły. Po bokach zbudowano cztery symetryczne ołtarze i dwie ambony[5]. W pierwszym ołtarzu z prawej strony znajduje się obraz Św. Franciszek z Paoli, flankowany posągami anioła i św. Kajetana z Thieny, dłuta Antonia Marinettiego. W drugim ołtarzu znajdują się posągi świętych Szymona i Judy Tadeusza (lub św. Jana Chrzciciela) oraz obraz Mattii Bortoloniego, przypisywany również Francescowi Polazzo. W pierwszym ołtarzu po lewej stronie, w nawie, znajduje się Święta Rodzina Tomasa Bugoniego, a w drugim – Męczeństwo św. Doroty Angela Venturiniego[12].

Prezbiterium

Z przodu, podniesione o trzy stopnie w stosunku nawy, znajduje się prezbiterium, zwieńczone niewielką kopułą i poszerzone z obu stron o dwie półkoliste eksedry[13], które zdobią posągi Apostołów[1]. W jego centrum umieszczony został wolno stojący ołtarz główny[13], flankowany posągami świętych Szymona i Judy Tadeusza[1]. W ołtarzu znajduje się tabernakulum z cherubami oraz dwa pozłacane obrazy: Maryje przy grobie Chrystusa i Św. Maria Magdalena, być może dzieło Maggiotta[12]. Z prawej eksedry prowadzi przejście do zakrystii[13], w której znajduje się marmurowy krucyfiks, dzieło Giovanniego Marchioriego[1].

Katakumby

Pod posadzką nawy znajdują się katakumby, a w nich groby oraz patrycjuszowskie kaplice, pochodzące z wcześniejszego kościoła. Część centralną podziemnego założenia stanowi wysoka, ośmiokątna, ozdobiona scenami Męki Pańskiej komora, z której wychodzą cztery korytarze, prowadzące do miejsc pochówku[14]. Katakumby pod kościołem San Simeon Piccolo są jedynymi w Wenecji[9].

Kampanila

Z prawej strony prezbiterium wznosi się niewielka, 3-metrowa kampanila[5] z dzwonami uruchamianymi ręczne. Pochodzi ona z okresu odbudowy kościoła przez Scalfarotta[2].

Panorama nocna kościoła i okolicy

Przypisy

  1. ↑ a b c d praca zbiorowa i Rościcki 1994 ↓, s. 51.
  2. ↑ a b c d e f g h i j Jeff Cotton: San Simeon Piccolo. www.churchesofvenice.co.uk. [dostęp 2017-12-07]. (ang.).
  3. ↑ John Ruskin: The Stones of Venice,Volume III: The Fall. New York: Cosimo, Inc., 2013, s. 349. ISBN 978-1-60206-704-2. (ang.).
  4. ↑ a b Sistema Informativo Unificato per le Soprintendenze Archivistiche: Parrocchia dei Santi Simeone e Giuda, Venezia. siusa.archivi.beniculturali.it. [dostęp 2017-12-07]. (wł.).
  5. ↑ a b c d e f g h i VeneziaMuseo: Ciexa de San Simeon picolo. www.veneziamuseo.it. [dostęp 2017-12-07]. (wł.).
  6. ↑ Concina 1995 ↓, s. 376.
  7. ↑ Concina 1995 ↓, s. 376–377.
  8. ↑ Concina 1995 ↓, s. 379.
  9. ↑ a b c d e Cappellania tradizionale dei SS. Simone e Giuda a Venezia - Retta dalla Fraternità Sacerdotale S. Pietro: La nostra Chiesa. fsspvenezia.blogspot.it. [dostęp 2017-12-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-08)]. (ang.).
  10. ↑ Emma Filipponi: Città e attrezzature pubbliche nella Venezia di Napoleone e degli Asburgo: le rappresentazioni cartografiche. virgo.unive.it. [dostęp 2017-12-07]. (wł.).
  11. ↑ Una Vox: Eretta la prima cappellania per i fedeli tradizionali di Venezia. fsspvenezia.blogspot.it www.unavox.it. [dostęp 2017-12-07]. (ang.).
  12. ↑ a b Una Voce Venetia: La chiesa di S. Simon Piccolo a Venezia. www.unavoce-ve.it. [dostęp 2017-12-07]. (wł.).
  13. ↑ a b c Concina 1995 ↓, s. 377.
  14. ↑ Concina 1995 ↓, s. 377–378.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Italy location map.svg
Autor: NordNordWest, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Italy (Commons photos) → en-Wikipedia Italy.
Giovanni Antonio Canal - Venice- The Grand Canal with S. Simeone Piccolo - National Gallery London.jpg
Looking North-West from the Ponte degli Scalzi to the Fondamenta della Croce (left side in the background), with Chiesa degli Scalzi (right) and San Simeone Piccolo (left); one of Canaletto's most carefully conceived and executed large pictures, with control of lighting and perspectival effects and incidental details. The domed 18th-century church of S. Simeone Piccolo (SS. Simeone e Giuda), was rebuilt by Scalfarotto and consecrated in 1738.
Venice location map.png
Autor: Smat, Licencja: ODbL
Location map
Chiesa di San Simeon Piccolo, Venezia.jpg
(c) Leodp z włoskiej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0
Autore: io, Della Pietra Leonardo

Panorama della chiesa di San Simeon Piccolo a Venezia, preso il 24 maggio 2007 con una k10d , obiettivo sigma 17-70.
Composizione di 4 immagini realizzata con hugin + enblend, post-processing con gimp.

Licenza: GFDL
San Simeone Piccolo (Venice).jpg
Autor: Didier Descouens, Licencja: CC BY-SA 4.0
San Simeone Piccolo Eighteenth century by architect Giovanni Antonio Scalfarotto and the Scuola dei Tessitori di Panni di Lana, Venice.