Kościół Santa Maria dei Carmini

Kościół Santa Maria dei Carmini

Chiesa di Santa Maria dei Carmini

Kościół parafialny
Fasada kościoła od strony campo dei Carmini
Państwo	Włochy
Miejscowość	Wenecja
Adres	Dorsoduro, 2617 – Campo dei Carmini – 30123 Venezia VE, Italia
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	Kościół łaciński
	Patriarchat Wenecji
Wezwanie	Najświętszej Marii Panny z Góry Karmel
Historia Data rozpoczęcia budowy 1507 Data zakończenia budowy 1514[a] Data poświęcenia 6 kwietnia 1348 Aktualne przeznaczenie czynny kościół parafialny
Dane świątyni Styl renesansowy Architekt Sebastiano da Lugano fasada Świątynia • materiał bud. • cegła Liczba naw 3 Dzwonnica • typ dzwonnicy kampanila
Położenie na mapie Wenecji Kościół Santa Maria dei Carmini
Położenie na mapie Włoch Kościół Santa Maria dei Carmini
Położenie na mapie Wenecji Euganejskiej Kościół Santa Maria dei Carmini
45°25′59,52″N 12°19′21,00″E/45,433200 12,322500

Kościół Santa Maria dei Carmini lub Santa Maria del Carmelo, potocznie Carmini (kościół Najświętszej Marii Panny z Góry Karmel) – rzymskokatolicki kościół w Wenecji w dzielnicy (sestiere) Dorsoduro.

Administracyjnie należy do Patriarchatu Wenecji. Jest kościołem parafialnym w parafii S. Maria del Carmelo (vulgo Carmini), wchodzącej w skład dekanatu S. Polo – S. Croce – Dorsoduro^[1].

Zbudowany na przełomie XIII i XIV wieku w stylu gotyckim, przebudowany w XVI wieku w stylu renesansowym. Z wystroju jego wnętrza wyróżniają się obrazy: Adoracja pasterzy Cimy da Conegliana z 1509 roku (jedno z najlepszych dzieł tego artysty), Święty Mikołaj w chwale ze świętymi Janem Chrzcicielem i Łucją, namalowany Lorenza Lotta w 1529 roku dla Scuoli dei Mercanti oraz Ofiarowanie Jezusa w świątyni Jacopa Tintoretta z lat 1541–1542.

Historia

Kościół gotycki

Karmelici osiedlili się w Wenecji około połowy XIII wieku, tuż po reformie ich zakonu. Przestrzegając nowych reguł poświęcili się życiu pustelniczemu i sprawowaniu opieki duchowej nad mieszkańcami miasta^[2]. Obecność karmelitów w rejonie zwanym Santa Margherita jest potwierdzona z pewnością od 1285 roku. Konsekracja ich kościoła miała miejsce 6 kwietnia 1348 roku. Oznacza to, że tym przedziale czasowym prace budowlane pierwszego budynku musiały być rozpoczęte i zakończone, do czego odnosi się również wyraźnie testamentowe archiwum z 27 grudnia 1294 roku^[3].

Kościół renesansowy

W XVI wieku została przebudowana w stylu renesansowym fasada. Jako budulec wykorzystano cegłę i marmur. Niektóre fragmenty wnętrza kościoła, zwłaszcza prezbiterium i kaplice boczne, pochodzą również z XVI wieku^[4]. W XVII wieku wnętrze kościoła zostało wzbogacone przez okazałą, drewnianą dekorację zdobiącą łuki nawy głównej postaciami świętych i proroków^[5] oraz powszechnie znaną serią dwudziestu czterech XVII- i XVIII wiecznych obrazów, poświęconych historii zakonu karmelitów^[6].

Na mocy dekretu napoleońskiego Królestwa Włoch z 5 czerwca 1805 roku (oraz kolejnych dekretów) zainicjowano w Wenecji proces kasat i przekształceń kościołów i klasztorów oraz zmian granic parafii^[7]. Wspólnota zakonna karmelitów została zlikwidowana, a dekretem patriarchalnym z 28 października 1810 roku przy ich kościele została erygowana parafia Santa Maria del Carmelo. Były kościół klasztorny objął kapłan świecki z nominacji patriarchy. Do nowej parafii włączono tereny zniesionych parafii San Barnaba apostolo i Santa Margherita vergine e martire, a także części parafii San Raffaele Arcangelo i San Pantaleone (potocznie San Pantalon)^[8].

Architektura

Prothyron przy lewej ścianie

Kampanila

Fasada

Fasadę zbudował w stylu wczesnorenesansowym Sebastiano da Lugano. Nosi ona wpływy Codussiego^[9]. Jest trzyczęściowa, zamknięta od góry łukami^[10]. Wśród posągów zdobiących fasadę (przypuszczalnie również dłuta Sebastiana da Lugano) znajdują się: Zbawiciel (na szczycie), oraz prorocy Eliasz i Elizeusz, uważani za założycieli zakonu karmelitów^[9].

Na Campo Santa Margherita wychodzi prothyron, wzniesiony, podobnie jak pierwotny kościół między końcem XIII, a początkiem XIV wieku. Zdobiące go detale pochodzą z różnych źródeł i są, przynajmniej w części, starsze niż kościół. Rzeźbione tonda nawiązują do sztuki XII–XIII wieku^[3].

Kampanila

Pierwotna kampanila została zbudowana w 1290 roku. Została zniszczona przez trzęsienia ziemi w 1347, 1410 i 1511 roku. Po tym ostatnim została rozebrana i odbudowana jako wyższa w 1520 roku. W późniejszym czasie zaczęła się przechylać. W 1688 roku została wyprostowana przez Giuseppe Sardiego. W tym czasie była zwieńczona niewielką, ośmioboczną kapliczką z brązowym posągiem Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel. Obecny posąg jest kopią wykonaną w 1982 roku przez Romana Via, ponieważ oryginał został zniszczony w 1756 roku w wyniku uderzenia pioruna. Kampanila ma 66 m wysokości i zestaw dzwonów uruchamianych elektromechanicznie^[9].

Krużganek

Krużganek byłego klasztoru, który został odbudowany w połowie XVII wieku i zniesiony w 1810 roku, ma wejście na prawo od fasady. Studnia pośrodku pochodzi z 1762 roku i jest ozdobiona herbem karmelitów^[9].

Wnętrze

Wnętrze – widok w kierunku prezbiterium

Pomnik nagrobny Jacopa Foscariniego

Kościół jest przykładem gotyckiej trzynawowej bazyliki. Nawę główną od bocznych oddzielają dwa rzędy po dwanaście kolumn, być może nawiązujących symbolicznie do liczby plemion Izraela i apostołów^[3].

Prezbiterium oraz kaplice boczne zostały zbudowane w latach 1506–1514 przez Sebastiana da Lugano^[4]. Ścianę czołową apsydy przepruwają trzy rzędy okien; dwa dolne z oknami prostokątnymi o orientacji pionowej i górny z oknami zamkniętymi łukowo^[6]. Po obu stronach apsydy znajdują się obszerne galerie przeznaczone dla śpiewaków^[9].

Na wewnętrznej ścianie fasady znajduje się pomnik nagrobny Jacopa Foscariniego, Capitano da mar, zmarłego w 1602 roku, znanego także jako kolekcjoner starożytności, przechowywanych w jego pałacu w pobliżu kościoła. Inspirację stanowił tu pomnik nagrobny Francesca Veniera dłuta Jacopa Sansovina w kościele San Salvador^[6].

Najważniejsze dzieła sztuki

W drugim ołtarzu po prawej stronie znajduje się obraz Adoracja Pasterzy Cimy da Conegliano z 1509 roku, który jest jednym z jego najlepszych dzieł. Nad trzecim ołtarzem po prawej stronie, jedynym zwieńczonym kopułą, widnieje fresk przedstawiający dwóch aniołów w locie, pędzla Sebastiana Ricciego. Czwarty ołtarz, Altare dei Compra Vendi Pesce, zdobi obraz Ofiarowanie Jezusa w świątyni Jacopa Tintoretta^[9], namalowany w latach 1541–1542^[4]. W drugim ołtarzu lewej nawy znajduje się obraz Święty Mikołaj w chwale ze świętymi Janem Chrzcicielem i Łucją, namalowany Lorenza Lotta w 1529 roku dla Scuoli dei Mercanti, oprawiony w oryginalną ramę z kamienia z Istrii. Na prawo od tego obrazu, nad konfesjonałem, wisi niewielki rozmiarami obraz Święta Rodzina z małym Janem Chrzcicielem, wczesne dzieło Paola Veronese, które przedtem znajdowało się w kościele San Barnaba^[9].

Z dzieł rzeźbiarskich wyróżniają się dwa posągi: Dziewictwo i Pokora, zrealizowane odpowiednio przez Antonia Corradiniego i Giuseppe Torrittiego^[4].

• 

  Cima da Conegliano, Adoracja Pasterzy, 1509

• 

  Lorenzo Lotto, Święty Mikołaj w chwale ze świętymi Janem Chrzcicielem i Łucją, 1529

• 

  Jacopo Tintoretto, Ofiarowanie Jezusa w świątyni, 1542

• 

  Paolo Veronese, Święta Rodzina z małym Janem Chrzcicielem, ok. 1555

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Guido Zucchoni: Venezia: guida all’architettura. Lupatoto: Arsenale Editrice, 1993. ISBN 978-88-7743-129-5. (wł.)
• Ennio Concina: Le chiese di Venezia: l’arte e la storia. Udine: Magnus Edizioni SpA, 1995. ISBN 88-7057-153-X. (wł.)