Kościół Trójcy Świętej i klasztor Trynitarzy w Beresteczku

Klasztor Trynitarzy w Beresteczku
w stanie ruiny
Ilustracja
Zrujnowany kościół w Beresteczku
Państwo

 Ukraina

Miejscowość

Beresteczko

Kościół

Kościół łaciński

Właściciel

trynitarze

Klauzura

nie

Obiekty sakralne
Kościół

Kościół Trójcy Świętej

Fundator

Tomasz i Jan Karczewscy

Styl

barok

Data budowy

1711-1733

Data zamknięcia

1945

Położenie na mapie Ukrainy
50°21′27,6″N 25°07′11,8″E/50,357667 25,119944

Kościół Trójcy Świętej i klasztor Trynitarzy w Beresteczku – zabytkowy rzymskokatolicki kompleks klasztorny wzniesiony w XVIII w., częściowo zniszczony w XIX stuleciu, opuszczony w 1945.

Historia

Zakon trynitarzy był obecny w Beresteczku od 1620[1]. Po zwycięskiej bitwie pod Beresteczkiem król Jan Kazimierz ufundował nowy kościół, przy którym zakonnicy prowadzili parafię. Zajmowali się także prowadzeniem miejscowej szkoły[2]. Murowany klasztor trynitarzy został wzniesiony jednak dopiero w I połowie XVIII w. z fundacji kasztelana halickiego Tomasza Karczewskiego i jego brata Jana, który wstąpił następnie do zgromadzenia trynitarzy i zmarł w Beresteczku jako zakonnik.

Według innych danych, starosta lubelski Jan Jakub Zamoyski fundował kościół i klasztor Trynitarzy w Beresteczku.[3] Klasztor funkcjonował do 1832, gdy został skasowany przez władze carskie i zaadaptowany na więzienie, a następnie całkowicie rozebrany. Czynny, jako parafialny, pozostał potrynitarski kościół[1]. Mieczysław Orłowicz w swoim Ilustrowanym przewodniku po Wołyniu z 1929 opisywał go jako jedną z najpiękniejszych katolickich świątyń na Wołyniu[4]. Kościół był czynny do 1945, gdy - już poważnie uszkodzony w toku działań wojennych - został opuszczony i popadał stopniowo w ruinę. W latach 70. XX wieku był częściowo remontowany, jednak zniszczenia świątyni zostały usunięte tylko częściowo. Kościół pozbawiony jest dachu (pokryty jedynie papą) i okien, w szczególnie złym stanie jest lewa wieża[1].

Pod koniec lat 80. w ratowanie kościoła przed zrujnowaniem zaangażował się pochodzący z Beresteczka, Benedykt Gajewski, autor monografii o tym mieście[5].

Architektura

Kościół wzniesiony został w stylu późnobarokowym. Była to trójnawowa bazylika z transeptem i zamkniętym pięciobocznie prezbiterium, do którego przylegało dodatkowe piętrowe pomieszczenie. Elewację główną wieńczył płaski fronton, częścią fasady były dwie wieże, pełniące funkcję dzwonnic. Ściany zdobione były rzędami pilastrów i rozdzielone na dwie kondygnacje gzymsem. Pierwotnie na zewnętrznej ścianie znajdował się monumentalny fresk przedstawiający bitwę pod Beresteczkiem, jednak w 1853 proboszcz parafii beresteckiej polecił jego zabielenie, by uchronić kompozycję przed zniszczeniem na polecenie władz rosyjskich. Autorem obrazu był ks. Józef Prechtl[1].

Wyposażenie wnętrza kościoła reprezentowało styl rokokowy. Jego ściany i sklepienia pokrywały freski, także namalowane przez ks. Prechtla. Dodatkowe malowidła na początku XIX w. wykonał malarz Cormaroni. Z kompozycji malarskich przetrwały jedynie niewielkie fragmenty. W kościele przechowywana była szabla Jeremiego Wiśniowieckiego - została ona zrabowana podczas wojny polsko-bolszewickiej[1]. W ołtarzach bocznych widoczne były wizerunki świętych związanych z zakonem trynitarzy[4].

W osobnej kaplicy znajdowały się relikwie świętego Walentego[1], które były przedmiotem kultu nie tylko dla miejscowej społeczności katolickiej, ale i dla prawosławnych[4].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f J. Tokarski: Ilustrowany przewodnik po zabytkach kultury na Ukrainie. T. 2. Burchard Edition 2001, s. 23-24. ISBN 83-87654-11-6.
  2. ↑ Grzegorz Rąkowski: Wołyń. Przewodnik krajoznawczo-historyczny po Ukrainie Zachodniej. część I. Pruszków, 2005, s. 211.
  3. ↑ Beresteczko, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 140.
  4. ↑ a b c Beresteczko i Młynów. [dostęp 2012-04-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-29)].
  5. ↑ Zbigniew Wawszczak. Na ratunek kresowej świątyni. „Nowiny”, s. 1, 3, Nr 53 z 15-17 marca 1991. 

Media użyte na tej stronie