Kościół Trójcy Świętej w Kieżmarku

kościół Trójcy Świętej

Kostol Najsvätejšej Trojice

703-2582/0 z dnia 04.12.1981[1]
Państwo	Słowacja
Kraj	preszowski
Miejscowość	Kieżmark ul. Hviezdoslavova 16
Wyznanie	ewangelickie
Kościół	Kościół Ewangelicki
Wezwanie	Trójca Święta
Historia Data rozpoczęcia budowy 1717 Data zakończenia budowy 1717 Data poświęcenia 15.08.1717
Dane świątyni Styl ludowy barok Świątynia • materiał bud. • wysokość • długość • szerokość • drewno 20,5 m 34,5 m 30,5 m
Położenie na mapie kraju preszowskiego Kościół artykularny w Kieżmarku
Położenie na mapie Słowacji Kościół artykularny w Kieżmarku
49°08′01,3″N 20°25′42,6″E/49,133694 20,428500
Strona internetowa

Kościół Trójcy Świętej^[2] (także: kościół artykularny w Kieżmarku; słow. Kostol Najsvätejšej Trojice) – drewniana świątynia ewangelicka w mieście Kieżmark na Spiszu, w północnej Słowacji. Jeden z 38 kościołów artykularnych wzniesionych na terenie dawnych Węgier przez protestantów na mocy 26 artykułu sejmu w Sopronie w 1681 r. i jeden z 5 tego rodzaju kościołów zachowanych na terenie dzisiejszej Słowacji.

Wraz z innymi drewnianymi świątyniami słowackich Karpat zapisany został w 2008 r. na liście światowego dziedzictwa UNESCO.

Historia

Pierwszy, prowizoryczny kościół stanął w tym miejscu już w 1687 r. Środki na docelową świątynię zbierano przez szereg lat w czasie publicznej zbiórki. Kwestowano nawet w wśród protestantów z północnej Europy, ponieważ królowie duński i szwedzki zezwolili na prowadzenie zbiórek w ich krajach, ale główna część składek pochodziła od bogatych rodzin całego Spisza^[3]. Obecną świątynię wzniesiono w 1717 r. w wyjątkowo krótkim czasie 3 miesięcy. Wzorem dla budowniczych był tzw. Kościół Północny (hol. Noorderkerk), wybudowany na planie równoramiennego krzyża greckiego w latach 1620–1623 w Amsterdamie. Ten kształt kościoła rozpowszechnił się pierwotnie w krajach niemieckich i w Skandynawii, po czym z Niemiec przez Śląsk dotarł na Węgry.

Według tradycji w budowie kościoła pomagali szwedzcy marynarze (lub raczej cieśle ze szwedzkich stoczni): sklepienie kościoła ma przypominać wnętrze kadłuba łodzi, a okrągłe okna – okrętowe bulaje. W rzeczywistości w budowie i wyposażaniu świątyni mieli udział rzemieślnicy z całego Spisza. Głównym budowniczym był Juraj Müttermann z Popradu. Dekorację malarską wnętrz wykonał Gottlieb Kramer z Lewoczy. Organy zbudował Vavrinec Čajkovský również z Lewoczy, a jego dzieło ukończył Martin Korabinský ze Spiskiej Nowej Wsi. Całość prac snycerskich była dziełem kieżmarskiego mistrza, Jána Lercha.

W czasie II wojny światowej kościół został uszkodzony wybuchem, spowodowanym wysadzeniem niedalekiego mostu na potoku Ľubica. Naprawiono go dopiero w 1950 r. W latach 1953-1958 nastąpiły rozleglejsze prace konserwacyjne, zwłaszcza we wnętrzach. 12.06.1991 kościół powrócił do funkcji świątyni miejscowego kościoła ewangelicko-augsburskiego^[3]. W latach 1991–1996 przeprowadzono generalną konserwację kościoła.

• 

  Elewacja boczna
• 

  Wnętrze
• 

  Elewacja boczna

Architektura i wyposażenie

Kościół wzniesiony jest w stylu ludowego baroku. Na fundamentach z cisowych belek wznoszą się drewniane ściany konstrukcji zrębowej, z zewnątrz omiecione gliną i bielone. Jedyną murowaną częścią jest zakrystia, przerobiona z dawnych pomieszczeń szkolnych. Kościół posiadał małą wieżyczkę, którą zburzono w 1893^[3].

Wewnątrz rozległe i wysokie sklepienie opiera się na 4 okrągłych, drewnianych słupach i na obwodowych ścianach oszalowanych deskami. Na parterze i na sześciu dużych emporach są miejsca dla ponad 1500 wiernych. Wczesnobarokowy wystrój wnętrza zdobiony licznymi rzeźbami i malowidłami z okresu budowy. Najstarsza jest jedynie renesansowa chrzcielnica, której kamienna część pochodzi z 1690^[3].

Przypisy

Bibliografia

• Puškár Imrich: Urbanistický vývoj mesta Kežmarok, w: „Pamiatky. Príroda”, nr 2/1979, s. 11-13;
• Puškárova Blanka K.: Mestská pamiatková rezervácia Kežmarok, w: „Pamiatky. Príroda”, nr 2/1979, s. 6-10;
• O kościele na oficjalnej stronie miasta. kezmarok.sk. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-12-01)]..