Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Józefa Oblubieńca w Warszawie
248/1 z dnia 1.07.1965[1] | |||||||||
Kościół pokarmelicki, fasada frontowa | |||||||||
Państwo | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||||||
Miejscowość | |||||||||
Adres | ul. Krakowskie Przedmieście 52/54 | ||||||||
Wyznanie | |||||||||
Kościół | |||||||||
Parafia | katedralna św. Jana Chrzciciela na Starym Mieście | ||||||||
Wezwanie | Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i św. Józefa Oblubieńca | ||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Położenie na mapie Warszawy | |||||||||
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |||||||||
52°14′36,82″N 21°00′57,17″E/52,243561 21,015881 |
Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Józefa Oblubieńca, zwyczajowo kościół pokarmelicki lub kościół seminaryjny – kościół znajdujący się w Warszawie przy ul. Krakowskie Przedmieście 52/54.
W latach 1945–1952 prokatedra archidiecezji warszawskiej. Pełni funkcję kościoła Wyższego Metropolitalnego Seminarium Duchownego w Warszawie.
Opis
Zbudowany w latach 1661–1681 na planie krzyża z dwiema bocznymi nawami w stylu barokowym według projektu Isidoro Affaita starszego dla karmelitów bosych. W latach 1762–1780 fasada przebudowana według projektu Efraima Szregera w stylu klasycyzmu. To pierwsza kamienna fasada w stylu klasycyzmu w Rzeczypospolitej.
Około 1642 Albrycht Wessel chorąży nadworny i starosta różański, makowiecki i tykociński postanowił wybudować kościół dla karmelitów bosych, których nie było w tamtych czasach w Warszawie. Przedmieście Warszawy, na którym miała stanąć świątynia nosiło nazwę Bykowiec a plac należał do Marcina Krasickiego starosty bolimowskiego. Po śmierci Wessla, który nie zapewnił stosownych funduszy na dalszą budowę kościoła, jego wznoszenie odbywało się dzięki kolejnym „dobroczyńcom”.
Julian Bartoszewicz[2] tak opisuje owych dobroczyńców (pisownia oryginalna z pominięciem akcentów é):
... Na czele tych dobroczyńców stawia kościół króla Jana Kazimierza, który z dochodów stołu swojego wyznaczył po 500 złp. rocznie na fabrykę, i oprócz tego zapisał grunt na Ujazdowie dla klasztoru (11 lutego 1668 r.); grunt ten przeznaczony był właściwie nie na obsiew, ale na cegielnię, żeby karmelici nie potrzebowali kupować do budowy najważniejszego materyjału, owszem, żeby go sobie sami wyrabiali. … Innymi dobroczyńcami kościoła byli w tym czasie książę Michał Czartoryski wojewoda sandomierski, który klasztorowi dwie sumy zapisał na dobrach swoich na Podlasiu, wynoszące razem 8,500 złp. (1674 i 1691). Jedna z tych summ mniejsza, wynosząca 1,500 zł. oparta była na wsi Strzele pod Siedlcami, która stanowiła własność samej księżnej, wsi pamiętnej z tego, że w niej gościł kiedyś Pasek, i wspomnieniom to pobytu swojego w Strzale , jedne z najpiękniejszych stronic swojej książki poświęcił. … Innym dobroczyńcom klasztoru był Władysław Szmeling koniuszy wielki koronny, który 4,000 zapisał na wsiach Straszowej, Borkach i Osękach. … Ale najwięcej temu klasztorowi świadczył książę Michał Radziejowski, który potem został prymasem i kardynałem. Jakoż w połowie panowania Jana III, Radziejowski widząc, że kościół marnieje, a księża dać sobie rady sami nie mogą, postanowił dokończyć rozpoczętej fundacyi Wessla. … Dopiero księża karmelici wdzięczni za łaskę Radziejowskiemu, którego drugim założycielem swoim zwali, chcąc przekazać następcom pamięć jego dobrodziejstw, jeszcze za życia wystawili mu w klasztorze na zewnętrznej ścianie od podwórza pomnik z czarnego marmuru... Ale mimo to fabryka nie skończyła się jeszcze, bo nim odbudowano cały kościół, to potrzebowało odnowienia, tamto ozdoby: okoliczności wywołały więc nowego dobroczyńcę. Był nim ksiądz Augustyn Adam Wessel opat jędrzejowski. ...Więc z dochodów własnych odnowił go i przyozdobił, wreszcie poświęcił w r. 1716.
Tak więc budowa, liczona od rozpoczęcia budowy przez Albrychta Wessla do poświęcenia kościoła przez ks. Augustyna Wessla (wnuka brata Albrychta Wessla), trwała 74 lata (1642–1716).
J. Bartoszewicz odnotowuje również[2], że 1 września 1705 rozpoczęły się w klasztorze rozmowy o pokój ostateczny pomiędzy Polską i Szwecją (pomiędzy Stanisławem Leszczyńskim a Karolem XII), które zakończyły się podpisaniem w nim przymierza 18 listopada 1705 r. Wspomina także przeora i prowincjała zakonu karmelitów ks. Jerzego Brzostowskiego, który założył bibliotekę uważaną wówczas za jedną z największych w Polsce, a także Ojca Honorego od św. Elizeusza, który przez 20 lat był przeorem.
Charakterystycznym elementem budynku jest umieszczona na dachu w 1779 w czasie remontu fasady wielka kula z wężem trzymającym jabłko w pysku[3]. Mieszkańcy Warszawy nazywali ją „banią karmelicką”[3].
Kościół nie został zniszczony podczas II wojny światowej[4]. W latach 1945–1952, do czasu odbudowy katedry św. Jana, pełnił rolę prokatedry[5].
We wnętrzu znajdują się:
- ołtarz główny i ołtarze w ramionach transeptu (do transeptu przylegają dawne zabudowania klasztorne)
- ołtarz boczny (trzeci od strony kruchty) poświęcony Matce Boskiej Patronce Dobrej Śmierci. Znajdująca się w nim ikona pochodzi z Ukrainy i jest darem króla Jana Kazimierza z 1664
- liczne epitafia, między innymi malarza Rafała Hadziewicza, dziennikarza Józefa Keniga, ziemianina Augusta Mazaraki
- grupa Zaślubin Marii autorstwa Jana Jerzego Plerscha powstała ok. 1770 (przeniesiona z warszawskiego kościoła Dominikanów Obserwantów)
- figurka Dzieciątka Jezus (na prawo od nawy głównej)
Galeria
Kościół na weducie Bernarda Bellotto, 1780 Feretron ze Zwiastowaniem
Przypisy
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych m. st. Warszawy. [dostęp 2010-01-23].
- ↑ a b Julian Bartoszewicz: Kościoły Warszawskie rzymsko-katolickie opisane pod względem historycznym, Warszawa 1855 str. 112-126
- ↑ a b Jacek Wołowski: Moja Warszawa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 182. ISBN 83-01-00062-7.
- ↑ Jan Górski: Drugie narodziny miasta. Warszawa 1945. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1976, s. 51.
- ↑ Kościoły Warszawy. Warszawa: Wydawnictwa Rady Prymasowskiej Budowy Kościołów Warszawy, 1982, s. 123.
Linki zewnętrzne
- Archiwalne widoki kościoła w bibliotece Polona
Media użyte na tej stronie
(c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5
Mapa Warszawy - podkład lokalizacyjny
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.55N
- S: 50.95 N
- W: 19.15 E
- E: 23.25 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Józefa Oblubieńca w Warszawie
Autor: Photo Gallery, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Warszawa - kościół karmelitów bosych
Autor: Według Giovanni Battista Pittoni , Licencja: CC0
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Kościół pokarmelicki Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Józefa Oblubieńca w Warszawie
Adres wydawniczy: Warszawa : [s.n.], 1894-1900 (Warszawa : A. Gins)
Współtwórcy: Marconi, Jan (1845-1921) Red
Opis fizyczny: [1] k., 170 k. tabl. : il. ; 48 cm
Kościół św. Józefa Oblubieńca (pokarmelicki) w Warszawie