Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Praszce

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Praszce

Kościół parafialny
Widok kościoła
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Miejscowość	Praszka
Adres	Senatorska 22
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
Wezwanie	Wniebowzięcie NMP
Wspomnienie liturgiczne	15 sierpnia
Historia Data rozpoczęcia budowy 1872 Data zakończenia budowy 1874[1] Data poświęcenia 1884[2] Aktualne przeznaczenie Kościół parafialny
Dane świątyni Architekt Anzelm Krysiński Świątynia • materiał bud. • cegła Wieża kościelna • liczba wież 2 Liczba naw 3
Położenie na mapie Praszki Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Praszce
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Praszce
Położenie na mapie województwa opolskiego Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Praszce
Położenie na mapie powiatu oleskiego Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Praszce
Położenie na mapie gminy Praszka Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Praszce
51°03′25,956″N 18°26′56,267″E/51,057210 18,448963

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny – rzymskokatolicki kościół parafialny, położony przy ulicy Senatorskiej 22 w Praszce (gmina Praszka). Kościół należy do parafii Wniebowzięcia NMP w dekanacie Praszka, archidiecezji częstochowskiej.

Historia kościoła

Pierwsza wzmianka o kościele Wniebowzięcia NMP pochodzi z 1392 roku, kiedy to król Władysław II Jagiełło ustanowił przywilej zbudowania miasta i świątyni w Praszce. Był to kościół drewniany, który przetrwał do XVII wieku. Można przypuszczać - na co wskazuje ustny przekaz - że fundament wykonany był z drewnianych bali wbitych pionowo w podłoże. Ustny przekaz, tak żywy i w naszych czasach, wiąże ten rodzaj umocnienia z obecną budowlą - kościołem murowanym, co nie jest prawdą^[3]. W 1872 roku rozpoczęto budowę obecnej świątyni, której autorem projektu był Anzelm Krysiński^[2]. W roku następnym zaczęła ona służyć mieszkańcom miasta i okolicznych miejscowości. Prace wykończeniowe trwały jeszcze przez kolejnych 10 lat. W 1883 roku zakończono wszystkie prace budowlano-wykończeniowe przy kościele parafialnym^[4]. Konsekracja kościoła miała miejsce w dniu 2 czerwca 1884 roku, a dokonał jej biskup Aleksander Bereśniewicz. W latach 1911-1913 dobudowano boczne nawy, wybito arkady łączące nawę główną z bocznymi, położono nowy dach na kościele i kaplicach, podwyższono obie wieże i zakończono je kopułami oraz krzyżami, dobudowano drugą zakrystię. W czasie II wojny światowej Niemcy zamienili kościół na magazyn i obrabowali go z przedmiotów liturgicznych. W latach 1996-1998 zmodernizowano wnętrze kościoła, odnowiono polichromie z lat 1952-1953 namalowana przez Aleksandra Trojkowicza z Krakowa, pomalowano dach, przeprowadzono również remont ołtarzy bocznych^[5]. Kościół jest jednocześnie sanktuarium Maryjnym z obrazem Matki Bożej Królowej Różańca Św. z przełomu XVII i XVIII wieku, który umieszczony jest w jednej z bocznych kaplic kościoła.

Podłoże budowli

Plany fundamentów z 1912 r. nie pokazują żadnych umocnień drewnianych (pali drewnianych) pod świątynią. Dowodzą tego badania prowadzone na przełomie czerwca i lipca 2000 r.

Odkrywki - w pięciu miejscach fundamentów - świadczą, że są one solidne, założone na rodzimym gruncie (czyli nie jest to teren bagienny) i zachowały się w bardzo dobrym stanie. Stwierdzono, że nie ma pod fundamentami żadnych umocnień drewnianych, które zresztą niewiele by pomogły przy tak dużym ciężarze budowli, zwłaszcza wież. Kościół wybudowano z kamienia, dopiero nawy wykonane są z cegły. Prowadzone na przełomie czerwca i lipca 2000 r. badania obaliły wiele przekazów ustnych dotyczących terenu, na którym stoi ten kościół, jak i słynnych pali rzekomo bitych w celu umocnienia gruntu. Można jednak przypuszczać, że takie pale były wbijane pod fundamentami wcześniej stojącego tutaj kościoła drewnianego. Pewne jest, że kościół stoi na nasypie zamkniętym od strony mokradeł murem oporowym z kamienia, krańce nasypu obsadzono drzewami. Pewne jest również, że cały plac przy kościele to dawny cmentarz parafialny z zachowanymi grobami^[3].

Schyłek kościoła drewnianego z 1392 roku

Do drewnianego kościoła w roku 1720 dobudowano murowaną zakrystię. W 1730 r. miał także dwie kaplice w poprzecznym ramieniu krzyża. W 1839 r. kościół ten groził zawaleniem ze starości i już wtedy myślano o wybudowaniu nowego, murowanego. Pewne prace remontowe przeprowadzono w 1851 r., jednakże zakres prac chyba nie był zbyt wielki, bo gdy w maju 1853 r. parafię obejmował nowy proboszcz, ks. Konstanty Sobolewski, ten drewniany kościół „z przyczyn starości w przyciesiach, ścianach i dachu nadpsuty, nowego odbudowania wymagający, gontami kryty, mający jedna wieżę w facyjacie większą, drugą na środku kościoła mniejszą, sygnaturą zwaną".

Wieża większa, drewniana, (obita deskami) była połączona z kościołem, w niej znajdował się zegar i trzy dzwony.

Kościół ten zbudowany był w kształcie krzyża. Wewnątrz świątyni znajdowało się siedem ołtarzy, wszystkie „staroświeckiej sznycerskiej roboty". W głównym ołtarzu umieszczony był obraz Wniebowzięcia Matki Boskiej, a na zasuwie obraz św. Jana Nepomucena. W prezbiterium ustawione były jeszcze dwa mniejsze ołtarze, stojąc przodem do głównego ołtarza: z prawej strony - ołtarz Chrystusa Ukrzyżowanego, a z lewej - ołtarz św. Antoniego. W nawie kościoła były ołtarze św. Walentego i św. Doroty, w kaplicach zaś po prawej stronie - ołtarz Matki Boskiej Różańcowej, a po lewej - ołtarz Pięciu Ran Chrystusa.

Sufit kościoła był drewniany, ozdobiony malaturą. Podłoga w całym kościele była „z tarcic w średnim stanie. Chrzcielnica na trzech stopniach wyrobiona z drzewa, sznycerskiej roboty, na pręt żelazny i kłódkę zamykająca się".

Niektóre przekazy mówią, że tęcza (drewniana belka z krzyżem), którą widzimy nad ołtarzem, pochodzi właśnie z tego drewnianego kościoła. Szczegół ważny, bo świadczący o wielkości tej drewnianej budowli.

Kościół drewniany przetrwał do 1871 r. Nowy murowany kościół zaczęto budować w 1872 r. według planów architekta Anzelma Dobromira Krysińskiego". W 1872 r. w kosztach partycypował w 25% kolator Stanisław hr. Potocki. Ks. Konstanty Sobolewski, którego staraniem rozpoczęto budowę w listopadzie 1872 r., wspominał: „...w miejscu rozebranego starego, drewnianego kościoła wznosi się wspaniała, murowana świątynia... budowa nowego kościoła postępuje tak, że dziś mury wszystkie stoją gotowe pod dachem, kryte blachą."

W czasie, gdy stary kościół był rozebrany, nabożeństwa odprawiano w tymczasowo urządzonej kaplicy.

W I niedzielę Adwentu 1873 r. zaczęto odprawiać liturgię w nowej świątyni, ale wykończenie wnętrza trwało jeszcze 10 lat. Po usunięciu z probostwa przez rząd carski ks. Sobolewskiego budowy dokończył jego następca, ks. Kwiryn Kaszubowski, który później spoczął na parafialnym cmentarzu w Praszce.

Konsekracja nowej świątyni odbyła się 2 czerwca 1884 r. Dokonał jej biskup włocławski Aleksander Bereśniewicz^[3].

Rozbudowa murowanego kościoła

Przed rozbudową kościół nie posiadał naw bocznych ani zakrystii mniejszej. Jako ciekawostkę można podać, że w archiwum Parafii zachował się dokument z 28 października 1898 r. pt. „Plan przybudówki dla zakrystyi przy Parafialnym kościele w Praszce powiatu Wieluńskiego" (budowla istniejąca nieco odbiega od tego planu). Plan został wykonany przez inżyniera budowniczego powiatu wieluńskiego J, Schrajera (bądź Schrojera). Można przypuszczać, że na początku XX wieku budowla kościoła okazała się niewystarczająca dla potrzeb kultu. Zdecydowano się na rozbudowę.

W styczniu 1912 r. wieluński architekt inżynier budowniczy (podpis nieczytelny) wykonał wspomniany już projekt poszerzenia kościoła w Praszce. Projekt zawiera sześć planów, zaczyna się planem sytuacyjnym, który ukazuje, jaka część ma być dobudowana: nawy i zakrystia mniejsza. Posiadając plany i potrzebne zgody, staraniem ks. Bolesława Wróblewskiego, przy współpracy wikariusza ks. Franciszka Rzykieckiego dobudowano dwie boczne nawy, obie 5-metrowej szerokości, wybito arkady łączące nawy boczne z nawą główną i nawą poprzeczną. Na kościele położono nowy dach. Podwyższono wieże o 9 łokci i zakończono je kopułami i stronie ołtarz Chrystusa Ukrzyżowanego. W kaplicach nawy poprzecznej po lewej stronie - piękny barokowy ołtarz Pięciu Ran Pana Jezusa, po stronie przeciwnej - również barokowy ołtarz Matki Bożej. W kaplicy św. Walentego był ołtarz z końca XVIII w. z obrazem św. Walentego z połowy XVII w. Ołtarz główny poświęcony był patronce kościoła - Matce Bożej Wniebowziętej. Można przypuszczać, że w takim stanie kościół dotrwał do smutnych czasów okupacji hitlerowskiej, kiedy to został obrabowany z paramentów i zamieniony na magazyn, chociaż nie nastąpiło to natychmiast po rozpoczęciu wojny^[3].

Czas II wojny światowej

Działania wojenne na ziemi wieluńskiej rozpoczęły się w piątek pierwszego września 1939 r. o godzinie 4.30. Tu rozpoczęła się II wojna światowa. Jeszcze w czwartek po południu trwała w kościele spowiedź przed I-szym piątkiem miesiąca.

Na murach kościelnych przygotowano stanowiska ogniowe dla karabinów, o czym wspominał ks. Leon Poprawa, wikariusz. (Proboszczem w tym czasie był ks. Stanisław Rychlewski.)

„Rankiem (1 września 1939 r.) otworzono kościół, przyszło wielu parafian, ogólny płacz, kapłani udzielili ogólnego rozgrzeszenia, były też pierwsze ofiary" - pisał ks. Poprawa. - „Jedenaście trumien ustawiono w kościele. Po nabożeństwie niewiasty zaniosły poległych na cmentarz do jednej dużej mogiły."

Do roku 1940 okupant nie przeszkadzał w odprawianiu nabożeństw, były chrzty, pogrzeby, odwiedzano z posługą sakramentalną chorych i rannych. W niedzielę kościół był otwarty od godz. 9.00 do godz. 11.00, w tygodniu - na Mszę Św., a w czasie chrztu, pogrzebu, ślubu, kościół otwierano na dwie godziny.

Księgi kościelne zamknięto wpisem z dnia 31 sierpnia 1940 r. Można powiedzieć, że z tą datą przestała funkcjonować parafia.

Nabożeństwa dla Praszki przez jakiś czas odprawiano w Przedmościu.

Dnia 6 października 1941 r. aresztowano ks. wikariusza Leona Poprawę. Trafił on do obozu koncentracyjnego w Dachau. Ks. proboszcz Stanisław Rychlewski wyjechał wcześniej z Praszki, więc uniknął być może śmierci. W dniu tym aresztowano 600 kapłanów i wywieziono ich do obozu koncentracyjnego^[3].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Praszce