Kościół Wszystkich Świętych w Bliznem

Drewniane kościoły południowej Małopolski^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
	; Wnętrze
Państwo	Polska
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	III, IV
Numer ref.	1053
Region	Europa i Ameryka Północna
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	2003; na 27. sesji
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO;

Kościół Wszystkich Świętych
w Bliznem
	A-62 z dnia 27.11.1952
	; Elewacja frontowa
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Miejscowość	Blizne
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	Wszystkich Świętych
Wezwanie	Wszystkich Świętych
Historia
Data zakończenia budowy	przed 1470
Dane świątyni
Styl	gotycki
Świątynia; • materiał bud.	; • drewno jodłowe
Ołtarz; • liczba ołtarzy	; 3
Liczba naw	1
	Położenie na mapie gminy Jasienica Rosielna Blizne, kościół drewniany
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Blizne, kościół drewniany
	Położenie na mapie województwa podkarpackiego Blizne, kościół drewniany
	Położenie na mapie powiatu brzozowskiego Blizne, kościół drewniany
	49°45′02,4″N 21°58′34,6″E/49,750667 21,976278

Kościół pw. Wszystkich Świętych – gotycki, drewniany kościół znajdujący się we wsi Blizne, zbudowany przed 1470.

Kościół w Bliznem jest jednym z najcenniejszych obiektów drewnianej architektury sakralnej w Polsce, jako jeden z najcenniejszych drewnianych kościołów znajduje się na szlaku architektury drewnianej województwa podkarpackiego (Trasa I - Krośnieńsko-Brzozowska).

W 2003 wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO^[2].

Historia

Unikatowy zespół kościelno-plebański usytuowany jest na pagórku otoczonym starodrzewem. Drewniany kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych o charakterze obronnym, w stylu gotyckim, powstał zapewne przed 1470, ponieważ najwcześniejsza pewna wzmianka o jego istnieniu pochodzi z 1470. W 1549 ściany kościoła ozdobiono bogatą polichromią ornamentalno-figuralną. Kolejne następne warstwy polichromii nakładano w 1649 i około 1700 w stylach charakterystycznych poszczególnym okresom. W I poł. XVII w. dobudowano do kościoła wieżę. Poważny remont obiektu przeprowadzono w 1811. Rozebrano okalające świątynię soboty, oszalowano gontem ściany zewnętrzne, dobudowano do nawy kruchtę. Pod koniec XIX zamalowano istniejącą polichromię. W latach 1964–1974 obiekt został gruntownie odrestaurowany. Konserwację ołtarzy i drewnianej chrzcielnicy przeprowadzono w latach 1992–96, a polichromii w latach 2000–2001. W 2006 wymieniono gonty, których powierzchnia całkowita wynosi 1,5 ha^[3].

Widok od strony południowej
Łaskami słynąca figura Matki Bożej
(c) Kroton, CC BY-SA 3.0
Elewacja boczna

Architektura i wyposażenie

Kościół zbudowany jest na zrąb z jodłowych bali, na kamiennym podmurowaniu. Zastosowano w nim pierwotnie, charakterystyczny dla średniowiecznego ciesielstwa małopolskiego, system więźbowo-zaskrzynieniowo-zaczepowy. To budowla orientowana, składająca się z jednoprzestrzennej nawy na rzucie zbliżonym do kwadratu i węższym zamkniętym trójbocznie prostokątnym prezbiterium. Od zachodu przylega do nawy wieża konstrukcji słupowo-ramowej z pochyłymi ścianami i nadwieszoną izbicą ozdobioną wyciętą koronką, zwieńczoną baniastym hełmem z latarnią. Do prezbiterium przylega od północy zakrystia, a do nawy od południa kruchta^[3].

We wnętrzu strop płaski, w nawie z zakrzywieniami. Wnętrze zdobi cenny zespół malowideł ściennych. Są to odkryte fragmenty polichromii z lat 1549, 1649 i 1700. Malowidła zostały zakonserwowane w latach 2000–2001 przez Barbarę Czajkowską-Palusińską, Lecha Kitlińskiego i Sławomira Stępnia^[3].

W wyposażeniu kościoła wyróżniają się:

ołtarz główny z 1700 z obrazem Adoracji Matki Boskiej z połowy XVII w.,
dwa późnobarokowe ołtarze boczne z XVII wieku (lewy z rzeźbą Madonny z lat 1515–20 - pozostałość późnogotyckiego tryptyku),
późnorenesansowa ambona z 1604,
drewniana chrzcielnica z I poł. XVIII w.,
belka tęczowa z barokową Grupą Pasji^[3]^[4].

Wnętrze oświetlają okna umieszczone wyłącznie po stronie południowej. W prezbiterium mają wykrój oślego grzbietu charakterystycznego dla późnego gotyku^[4].

Otoczenie

Teren kościoła otoczony jest drewnianym ogrodzeniem z murowanymi kapliczkami z XIX w. Obok znajduje się zespół drewnianych zabudowań plebańskich: wikarówka sprzed 1699 stanowiąca muzeum parafialne, lamus i organistówka^[3]^[4].

(c) Kroton, CC BY-SA 3.0
Plebania
Tablica upamiętniająca wizytę Karola Wojtyły w kościele
Kapliczka w ogrodzeniu

W 2003 cały obiekt wraz z kościołem w Haczowie i czterema innymi drewnianymi kościołami Małopolski został zapisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Uzasadnienie wpisu na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO – doskonale zachowana substancja architektoniczna, niezwykle bogate wyposażenie ruchome, unikatowy zespół malowideł ściennych o wybitnych walorach artystycznych oraz unikalne otoczenie - m.in. zespół XIX w. zabudowań plebańskich^[3].

Kult Matki Bożej

Kościół stanowi lokalny ośrodek kultu ze względu na znajdującą się w bocznym ołtarzu figurę Matki Bożej Pełnej Łaski (Najświętsza Maryja Panna ze sceny zwiastowania) otoczoną kultem przez wiernych^[4].

Przypisy

↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022 [dostęp 2019-05-16] .
↑ Wooden Churches of Southern Małopolska. [dostęp 2014-04-23]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Krzysztof Zieliński: Leksykon drewnianej architektury sakralnej województwa podkarpackiego. PRO CARPATHIA, Rzeszów 2015, s. 21-23. ISBN 978-83-61577-68-3.
↑ ^a ^b ^c ^d Magdalena i Artur Michniewscy, Marta Duda: Kościoły drewniane Karpat i Podkarpacia. Wydawnictwo Rewasz, Pruszków 2001, s. 176, 177. ISBN 83-85557-88-1.

Linki zewnętrzne

Architektura średniowiecza i starożytności. Blizne - kościół Wszystkich Świętych

[2] Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO

[3] Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

[zabytek-1] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022 [dostęp 2019-05-16] .

[unesco-4] Wooden Churches of Southern Małopolska. [dostęp 2014-04-23]. (ang.).

[KZ-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Krzysztof Zieliński: Leksykon drewnianej architektury sakralnej województwa podkarpackiego. PRO CARPATHIA, Rzeszów 2015, s. 21-23. ISBN 978-83-61577-68-3.

[KD-6] Magdalena i Artur Michniewscy, Marta Duda: Kościoły drewniane Karpat i Podkarpacia. Wydawnictwo Rewasz, Pruszków 2001, s. 176, 177. ISBN 83-85557-88-1.

[7] Wspólnie z Niemcami

[8] Wspólnie z Ukrainą

[9] Wspólnie z Białorusią

[10] Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami

[1]

[a]

[b]

[2]

[3]

[4]

[A]

[B]

[C]

[D]

kościoły parafialne	Kościół pw. św. Józefa w Baryczy Kościół Wszystkich Świętych w Bliznem Kościół św. Mikołaja w Domaradzu Kościół pw. św. Barbary w Golcowej Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Jasienicy Rosielnej Kościół pw. Świętej Rodziny w Orzechówce
kościoły filialne	Kościół Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny w Domaradzu

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne