Kościół Wszystkich Świętych w Bliznem

Kościół Wszystkich Świętych
w Bliznem
Distinctive emblem for cultural property.svg A-62 z dnia 27.11.1952[1]
Ilustracja
Elewacja frontowa
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Miejscowość

Blizne

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

Wszystkich Świętych

Wezwanie

Wszystkich Świętych

Położenie na mapie gminy Jasienica Rosielna
Mapa konturowa gminy Jasienica Rosielna, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Blizne, kościół drewniany”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Blizne, kościół drewniany”
Położenie na mapie powiatu brzozowskiego
Mapa konturowa powiatu brzozowskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Blizne, kościół drewniany”
Ziemia49°45′02,4″N 21°58′34,6″E/49,750667 21,976278
Drewniane kościoły południowej Małopolski[a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Ilustracja
Wnętrze
Państwo

 Polska

Typ

kulturowy

Spełniane kryterium

III, IV

Numer ref.

1053

Region[b]

Europa i Ameryka Północna

Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę

2003
na 27. sesji

Kościół pw. Wszystkich Świętych – gotycki, drewniany kościół znajdujący się we wsi Blizne, zbudowany przed 1470.

Kościół w Bliznem jest jednym z najcenniejszych obiektów drewnianej architektury sakralnej w Polsce, jako jeden z najcenniejszych drewnianych kościołów znajduje się na szlaku architektury drewnianej województwa podkarpackiego (Trasa I - Krośnieńsko-Brzozowska).

W 2003 wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO[2].

Historia

Unikatowy zespół kościelno-plebański usytuowany jest na pagórku otoczonym starodrzewem. Drewniany kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych o charakterze obronnym, w stylu gotyckim, powstał zapewne przed 1470, ponieważ najwcześniejsza pewna wzmianka o jego istnieniu pochodzi z 1470. W 1549 ściany kościoła ozdobiono bogatą polichromią ornamentalno-figuralną. Kolejne następne warstwy polichromii nakładano w 1649 i około 1700 w stylach charakterystycznych poszczególnym okresom. W I poł. XVII w. dobudowano do kościoła wieżę. Poważny remont obiektu przeprowadzono w 1811. Rozebrano okalające świątynię soboty, oszalowano gontem ściany zewnętrzne, dobudowano do nawy kruchtę. Pod koniec XIX zamalowano istniejącą polichromię. W latach 1964–1974 obiekt został gruntownie odrestaurowany. Konserwację ołtarzy i drewnianej chrzcielnicy przeprowadzono w latach 1992–96, a polichromii w latach 2000–2001. W 2006 wymieniono gonty, których powierzchnia całkowita wynosi 1,5 ha[3].

Architektura i wyposażenie

Kościół zbudowany jest na zrąb z jodłowych bali, na kamiennym podmurowaniu. Zastosowano w nim pierwotnie, charakterystyczny dla średniowiecznego ciesielstwa małopolskiego, system więźbowo-zaskrzynieniowo-zaczepowy. To budowla orientowana, składająca się z jednoprzestrzennej nawy na rzucie zbliżonym do kwadratu i węższym zamkniętym trójbocznie prostokątnym prezbiterium. Od zachodu przylega do nawy wieża konstrukcji słupowo-ramowej z pochyłymi ścianami i nadwieszoną izbicą ozdobioną wyciętą koronką, zwieńczoną baniastym hełmem z latarnią. Do prezbiterium przylega od północy zakrystia, a do nawy od południa kruchta[3].

We wnętrzu strop płaski, w nawie z zakrzywieniami. Wnętrze zdobi cenny zespół malowideł ściennych. Są to odkryte fragmenty polichromii z lat 1549, 1649 i 1700. Malowidła zostały zakonserwowane w latach 2000–2001 przez Barbarę Czajkowską-Palusińską, Lecha Kitlińskiego i Sławomira Stępnia[3].

W wyposażeniu kościoła wyróżniają się:

  • ołtarz główny z 1700 z obrazem Adoracji Matki Boskiej z połowy XVII w.,
  • dwa późnobarokowe ołtarze boczne z XVII wieku (lewy z rzeźbą Madonny z lat 1515–20 - pozostałość późnogotyckiego tryptyku),
  • późnorenesansowa ambona z 1604,
  • drewniana chrzcielnica z I poł. XVIII w.,
  • belka tęczowa z barokową Grupą Pasji[3][4].

Wnętrze oświetlają okna umieszczone wyłącznie po stronie południowej. W prezbiterium mają wykrój oślego grzbietu charakterystycznego dla późnego gotyku[4].

Otoczenie

Teren kościoła otoczony jest drewnianym ogrodzeniem z murowanymi kapliczkami z XIX w. Obok znajduje się zespół drewnianych zabudowań plebańskich: wikarówka sprzed 1699 stanowiąca muzeum parafialne, lamus i organistówka[3][4].

W 2003 cały obiekt wraz z kościołem w Haczowie i czterema innymi drewnianymi kościołami Małopolski został zapisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Uzasadnienie wpisu na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO – doskonale zachowana substancja architektoniczna, niezwykle bogate wyposażenie ruchome, unikatowy zespół malowideł ściennych o wybitnych walorach artystycznych oraz unikalne otoczenie - m.in. zespół XIX w. zabudowań plebańskich[3].

Kult Matki Bożej

Kościół stanowi lokalny ośrodek kultu ze względu na znajdującą się w bocznym ołtarzu figurę Matki Bożej Pełnej Łaski (Najświętsza Maryja Panna ze sceny zwiastowania) otoczoną kultem przez wiernych[4].

Przypisy

  1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022 [dostęp 2019-05-16].
  2. Wooden Churches of Southern Małopolska. [dostęp 2014-04-23]. (ang.).
  3. a b c d e f Krzysztof Zieliński: Leksykon drewnianej architektury sakralnej województwa podkarpackiego. PRO CARPATHIA, Rzeszów 2015, s. 21-23. ISBN 978-83-61577-68-3.
  4. a b c d Magdalena i Artur Michniewscy, Marta Duda: Kościoły drewniane Karpat i Podkarpacia. Wydawnictwo Rewasz, Pruszków 2001, s. 176, 177. ISBN 83-85557-88-1.

Linki zewnętrzne


Media użyte na tej stronie

Subcarpathian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podkarpackie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 50.9 N
  • S: 48.95 N
  • W: 21.03 E
  • E: 23.66 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
POL województwo podkarpackie flag.svg
Flaga województwa podkarpackiego
Flag of UNESCO.svg
Flag of the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO)
Wnętrze kościółka w Bliznem krzymill.JPG
Autor: Krzymill, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Kościół par. p.w. Wszystkich Świętych Blizne 436, Jasienica Rosielna
POL - Blizne - Matka Boza.jpg
Autor: Szymon Maksymilian Wilk, Licencja: CC BY-SA 3.0
Łaskami słynąca figura Matki Bożej w kościele w Bliznem
PL-PK Blizne, kościół Wszystkich Świętych 2014-07-26--09-26-59-001.jpg
(c) Kroton, CC BY-SA 3.0
Ta fotografia została przesłana w ramach projektu Wiki Lubi Zabytki będącego częścią inicjatywy Wiki Loves Monuments 2014.
PL-PK Blizne, plebania 2014-07-26--09-47-16-001.jpg
(c) Kroton, CC BY-SA 3.0
Blizne, dawna plebania, ob. wikarówka.