Kościół am Steinhof

Kościół am Steinhof

Kirche am Steinhof

Kościół szpitalny
Fasada kościoła
Państwo	Austria
Miejscowość	Wiedeń
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	Kościół łaciński
Wezwanie	św. Leopold
Historia Data rozpoczęcia budowy 1903 Data zakończenia budowy 1907 Data poświęcenia 8 października 1907 Aktualne przeznaczenie czynny kościół szpitalny
Dane świątyni Styl secesyjny Architekt Otto Wagner Świątynia • materiał bud. • marmur, blacha miedziana Wieża kościelna • liczba wież 2 Kopuła • liczba kopuł 1
Położenie na mapie Wiednia Kościół am Steinhof
Położenie na mapie Austrii Kościół am Steinhof
48°12′37,8″N 16°16′43,7″E/48,210500 16,278800

Kościół am Steinhof (niem. Kirche am Steinhof, znany również jako Kirche zum heiligen Leopold – kościół pw. św. Leopolda) – rzymskokatolicki kościół w Wiedniu, w dzielnicy Penzing. Zbudowany został w latach 1904–1907 przez Ottona Wagnera jako część zespołu szpitalnego dla psychicznie chorych.

Jest jednym z najpiękniejszych przykładów architektury secesyjnej w Austrii^[1].

Historia

Wiek XX

Kościół pod wezwaniem św. Leopolda stanowi część zespołu szpitalnego Niederösterreichische Landes-Heil- und Pflegeanstalt "Am Steinhof (później szpital psychiatryczny Psychiatrisches Krankenhaus der Stadt Wien-Baumgartner Höhe, obecnie OttoWagner-Spital im 14. Gemeindebezirk in Wien), który w momencie otwarcia w 1907 roku był najnowocześniejszą i największą tego rodzaju placówką dla umysłowo chorych w Europie^[2]. Kościół, położony na wysokości 310 m nad poziomem morza, na zboczach Galitzinberg stanowi zwieńczenie całego kompleksu architektonicznego. Jest najbardziej znaną budowlą sakralną secesji. Zbudowany w latach 1904–1907 jest głównym dziełem architekta Otto Wagnera, który zainspirował się wcześniejszym projektem Maxa Hegele - kościoła cmentarnego św. Karola Boromeusza na Cmentarzu Centralnym w Wiedniu. Aby podkreślić aspekt artystyczny budowli, zbudował on wysoką kopułę, a pokrywającą ją miedzianą blachę oraz wszystkie miedziane detale, znajdujące się na elewacji włącznie z fryzem pozłocił^[3]. Realizacja kościoła stanowiła utwierdzenie pozycji Wagnera jako architekta uwrażliwionego na sprawę przeznaczenia i funkcjonalności tego obiektu^[4]. Z uwagi na fakt, iż wiernymi, uczestniczącymi w nabożeństwach mieli być pacjenci szpitala architekt zastosował szczególne rozwiązania, takie jak: trzy portale (dla pacjentów płci męskiej i żeńskiej oraz dla personelu szpitala), krótkie ławki, umożliwiające w razie potrzeby szybki dostęp do pacjentów, pokój lekarski, gabinet pierwszej pomocy i toalety. Krewni mogli uczestniczyć w nabożeństwie jedynie z empor^[2]. Koszt budowy całego kompleksu szpitalnego wyniósł 28 milionów koron, w tym kościoła 575 tysięcy, a honorarium Ottona Wagnera 35 tysięcy. 8 października 1907 roku miała miejsce uroczysta inauguracja całego kompleksu szpitalnego, dokonana przez arcyksięcia Franciszka Ferdynanda^[5]. Podczas II wojny światowej cenne witraże zostały usunięte z okien i ukryte w Czechosłowacji. W 1950 roku okna zostały przywrócone ponownie do stanu pierwotnego. W latach 1961–1964 miasto Wiedeń odrestaurowało fasadę kościoła oraz miedziany daszek nad wejściem^[3].

Wiek XXI

Kościół am Steinhof w pejzaż

W latach 2000–2006 przeprowadzono kompleksowe prace konserwatorskie w kościele. Kosztowały one 11,6 miliona euro. W ich trakcie wstawiono nowe, wytrzymałe szyby w okna, całą fasadę, mającą 1800 m² powierzchni, pokryto na nowo płytami z marmuru karraryjskiego, a przede wszystkim pozłocono kopułę kościoła. W obu wieżach umieszczono nowo odlane dzwony. Poprzednie zostały zarekwirowane na cele militarne jeszcze podczas I wojny światowej i od tamtego czasu kościół pozbawiony był dzwonów. W wieży zachodniej zawieszono największy dzwon, natomiast średni i mały – we wschodniej^[6].

Architektura

Wygląd zewnętrzny

Fasada kościoła jest pokryta płytami z wysokiej jakości marmuru karraryjskiego o grubości 2 cm, przymocowanymi do murów przy pomocy „gwoździ miedzianych”^[3]. Podobne rozwiązanie zastosowal Wagner przy dekoracji budynku pocztowej kasy oszczędności (Postsparkasse)^[4]. Pozłacana kopuła, podświetlona w nocy i widoczna z daleka, dała kościołowi miano „Limoniberg” („Cytrynowa Góra”), a wraz z określeniem „Steinhof” stała się w Wiedniu synonimem zakładu psychiatrycznego. Wieże są zwieńczone dwoma miedzianymi posągami patronów Dolnej Austrii, św. Leopolda (po lewej) i św. Sewera (po prawej), wyrzeźbionymi przez Richarda Lukscha. Figury czterech aniołów nad głównym wejściem wyrzeźbił Othmar Schimkowitz^[3].

Wnętrze

Wnętrze może pomieścić do 800 osób. Jest ono utrzymane w nastrojowej, biało-złotej tonacji. Aby stworzyć harmonijną strukturę wystroju i ogólnej architektury Otto Wagner zaprojektował również pieczołowicie każdy detal wyposażenia kościoła: tabernakulum, ołtarze, aspersorium, oprawy oświetleniowe, konfesjonały i sprzęt liturgiczny (kielich, monstrancja, dzwonki, itp). Organy zbudował Franz Josef Swoboda. Ambonę wspartą na dwóch małych kolumnach nawiązujących do sztuki bizantyńskiej zaprojektował Paul Neumann^[3]. Wielobarwne witraże w oknach zaprojektował Koloman Moser. Autorem wielkiej mozaiki nad ołtarzem głównym jest Rudolf Jettmar^[4].

Przypisy