Kościół bł. Michała Kozala w Gnieźnie

Kościół bł. Michała Kozala

2251/A z dnia 20.10.1992
filialny
Prezbiteria kościoła
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Miejscowość	Gniezno
Wyznanie	katolickie / protestanckie
Kościół	rzymskokatolicki / ewangelicko-augsburski
Parafia	Parafia bł. Michała Kozala w Gnieźnie
Wezwanie	bł. Michał Kozal
Wspomnienie liturgiczne	14 czerwca
Historia Data rozpoczęcia budowy 1894 Data zakończenia budowy 1895 Data zamknięcia 7 lutego 2012
Dane świątyni Styl neogotyk Architekt Bruno Świątynia • materiał bud. • liczba wiernych • cegła ok. 300 osób Wieża kościelna • liczba wież 1 Ołtarz • liczba ołtarzy 2 Liczba naw 1
Położenie na mapie Gniezna Kościół bł. Michała Kozala
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kościół bł. Michała Kozala
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Kościół bł. Michała Kozala
Położenie na mapie powiatu gnieźnieńskiego Kościół bł. Michała Kozala
52°32′01,0″N 17°34′32,0″E/52,533611 17,575556
Strona internetowa

Bryła kościoła – widok na zachodnią stronę świątyni wraz z drzwiami do kotłowni i południowym wejściem – tzw. wejście od strony szpitala (lipiec 2010)

Kościół bł. Michała Kozala w Gnieźnie – neogotycki kościół wybudowany w latach 1894-1895 i powstały według projektu Bruna (prawdopodobnie Bruno Schulza, niemieckiego architekta) jako kaplica szpitala psychiatrycznego „Dziekanka”^[1], obecnie kościół katolickiej parafii pw. bł. Michała Kozala w Gnieźnie, ale użytkowany również przez ewangelicką parafię z Poznania. Świątynia o dwóch prezbiteriach^[2][3]. Od 7 lutego 2012 roku tymczasowo zamknięty^[4].

Historia

Kopia dokumentu znalezionego w wieży kościoła

Kościół został wybudowany w 1894 roku. Według dokumentu odnalezionego w jego wieży, prace murarskie wykonywali mistrz murarski Hoffman z Gniezna, mistrz Kinzell oraz mistrz Zelm, natomiast prace ciesielskie – przedsiębiorca budowlany z Rosenbergu i podmistrz Timm^[5]. Pierwotnie kościół służył jako kaplica szpitala psychiatrycznego „Dziekanka”, jednak od początku przeznaczony był na świątynię dwuwyznaniową. Dekretem prymasa Augusta Hlonda został kościołem filialnym parafii Wniebowzięcia NMP i św. Wojciecha (archikatedralnej). 1 stycznia 1988, dekretem prymasa Józefa Glempa, został kościołem nowo utworzonej parafii bł. Michała Kozala.

Po objęciu urzędu proboszcza przez ks. Sławomira Jessę w 1997 roku, kościół był systematycznie remontowany (wymieniono konfesjonały, oświetlenie, wykonano prace malarskie)^[6]. Pod koniec lat 90. dokonano remontu wieży kościoła, który sfinansowali zarówno parafianie, jak i członkowie wspólnoty ewangelickiej^[7]. 23 marca 2009 roku, w czasie nabożeństwa Koronki do Miłosierdzia Bożego, w kościele wybuchł pożar, do którego przyczyniła się sadza w kominie^[4]. Rok później, w czasie nabożeństwa Gorzkich żalów, stare, zamurowane przewody doprowadziły do wybuchu w kruchcie przy wyjściu od strony szpitala^[8]. Dwa miesiące później, 29 maja, powiększyło się zarysowanie na suficie i pojawiło się wybrzuszenie nad wejściem, co groziło zawaleniem sufitu. Z tego powodu na ponad tydzień kościół został zamknięty. Po inspekcji konserwatora zabytków i chwilowym podparciu sufitu belami, kościół został otwarty, ale wymaga gruntownego remontu^[9][10][11]. 7 lutego 2012 roku nastąpiła poważna awaria komina. W wyniku nieszczelności przewodu kominowego, dym przedostał się do wnętrza świątyni. W związku z koniecznością niezbędnego remontu świątynia została zamknięta, a większość jej wyposażenia liturgicznego przeniesiona do kaplicy parafialnej i plebanii^[12]. 20 grudnia 2012 roku podpisano akt notarialny, którym Skarb Państwa przekazał prawo własności kościoła kurii metropolitalnej. Tego samego dnia kuria zrzekła się własności i przekazała ją parafii pw. bł. Michała Kozala w Gnieźnie^[13]. W czerwcu 2013 roku doszło do włamania, w którego wyniku skradziono żyrandole, kinkiety i inne cenne przedmioty, które pozostały po zamknięciu kościoła^[4]. 14 października tegoż roku rozpoczęto prace remontowe dachu świątyni, częściowo sfinansowane przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Do końca 2014 roku ukończono prace nad całkowitym remontem dachu oraz zamontowaniem nowego ogrzewania. Z powodu braku pełnego dofinansowania prace były dwukrotnie zawieszane. Od 2015 roku prace pozostają wstrzymane^[14].

Architektura

Wybudowany z czerwonej cegły na planie prostokąta jako kościół jednonawowy. Posiada wieżę z nieczynnym dzwonem, odrestaurowaną pod koniec ubiegłego wieku, przy współpracy proboszcza parafii i członków Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego. Na zewnętrznej, wschodniej ścianie kościoła znajduje się tablica upamiętniająca zamordowanych przez hitlerowców pacjentów szpitala^[3] oraz tablica upamiętniająca zmarłego tragicznie ks. Witolda Ceglarka, wikariusza parafii. Posiada też dwie kruchty i tym samym dwa boczne wejścia (nie ma wejścia na wprost ołtarzy). W czterech narożnikach kościoła wybudowano cztery małe pomieszczenia: dwa od strony wschodniej połączone z kościołem i dwa od zachodniej niemające połączenia ze świątynią. Pomieszczenia od strony wschodniej służą jako zakrystie parafii katolickiej – jedna dla kapłanów, a druga dla służby liturgicznej. Pomieszczenia zachodnie – jedno to kotłownia, drugie jest niezagospodarowane. Na ścianach północnej i południowej mieszczą się okna w kształcie rozety, a nad nimi oraz na chórze i w prezbiteriach – pojedyncze okna w kształcie koła^[9].

Prezbiterium katolickie

Mieści się przy wschodniej ścianie świątyni, tak samo jak prezbiterium ewangelickie. Posiada drewniany, lekko pozłacany ołtarz z kopią obrazu Madonny Sykstyńskiej i tabernakulum. Po prawej stronie tabernakulum znajduje się miejsce celebransa, współcelebransów liturgii i lektorów. Po obu stronach tabernakulum znajdują się dwie rzeźby: po lewej św. Franciszka z Asyżu z Dzieciątkiem Jezus, a po prawej Jezusa Miłosiernego. Przy obrazie mieściły się złocone świeczniki, skradzione w 2013 roku^[4], a przy głównym, drewnianym ołtarzu także srebrzony krzyż papieski, który po zamknięciu kościoła został przeniesiony do kaplicy parafialnej. Całe prezbiterium wymalowano w kolorach białym i jasnożółtym, zaś ołtarz z obrazem Madonny – w kolorach brązowym i złotym.

Prezbiterium ewangelickie

Jest ono wysunięte bardziej do przodu niż prezbiterium katolickie, posiada trzystopniowy ołtarz, zbudowany analogicznie do przedsoborowego katolickiego. Za ołtarzem umieszczona została kopia obrazu Ostatniej Wieczerzy Leonarda da Vinci^[2].

Nawa

Pomiędzy ołtarzami kolejno od góry znajdują się: krzyż, obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy oraz portret bł. Michała Kozala. Tuż przed nim mieściły się ewangeliarz oraz paschał. Naprzeciwko prezbiteriów znajduje się chór muzyczny, dawniej wraz z elektrycznymi organami, przeniesionymi do kaplicy parafialnej. Nad drewnianą amboną, zdobioną wizerunkiem Ducha Świętego, znajdującą się po prawej stronie ołtarza katolickiego, wisi zabytkowa rzeźba Matki Bożej z Dzieciątkiem, wykonana przez Jadwigę Boniewską^[15]. Po lewej stronie ołtarza ewangelickiego mieścił się obraz Najświętszego Serca Jezusa. Również w tym miejscu umieszczone zostały kamień węgielny poświęcony przez Jana Pawła II oraz papieski portret, które w marcu 2011 roku zostały przeniesione do nowej kaplicy.

Zbór Ewangelicko-Augsburski

W każdą pierwszą niedzielę miesiąca o godzinie 15:30 odbywały się nabożeństwa ewangelickie. Po zamknięciu kościoła odbywają się one w kaplicy parafialnej przy ulicy E. Orzeszkowej. Opiekę duszpasterską nad filiałem sprawuje poznańska parafia ewangelicko-augsburska. Ważnym wydarzeniem dla wiernych obydwu wyznań było pierwsze nabożeństwo ekumeniczne, odprawione podczas Tygodnia Modlitwy o Jedność Chrześcijan 19 stycznia 2003 roku^[16], a także nabożeństwo w ramach VIII Zjazdu gnieźnieńskiego, podczas którego obecni byli wierni i przedstawiciele trzech Kościołów chrześcijańskich^[17].

Przypisy

Bibliografia

• Jerzy Domasłowski: Kościół ewangelicko-augsburski w Poznaniu i w zachodniej Wielkopolsce w latach 1919–2005. Poznań: Parafia Ewangelicko-Augsburska w Poznaniu, 2005. ISBN 83-922889-0-4.

Linki zewnętrzne

• Kościół bł. Michała Kozala na stronie Urzędu Miasta Gniezna