Kościół garnizonowy św. Jerzego w Łodzi

Kościół garnizonowy pw. św. Jerzego
Sanktuarium Matki Bożej Hetmanki Żołnierza Polskiego
parafialny kościół garnizonowy
Ilustracja
(c) Mietek Ł, CC BY-SA 3.0

widok współczesny
Państwo

 Polska

Województwo

 łódzkie

Miejscowość

Łódź
ul. św. Jerzego 9

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

św. Jerzego

Wezwanie

św. Jerzego
św. Aleksego (do 1918)

Wspomnienie liturgiczne

24 kwietnia

Przedmioty szczególnego kultu
Cudowne wizerunki

Obraz Matki Bożej Hetmanki Żołnierza Polskiego

Położenie na mapie Łodzi
Mapa konturowa Łodzi, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Jerzego”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Jerzego”
Ziemia51°46′29,44″N 19°26′22,32″E/51,774844 19,439533
Strona internetowa

Kościół garnizonowy św. Jerzego (dawna cerkiew garnizonowa św. Aleksego Metropolity Moskiewskiego) – kościół rzymskokatolicki przy ulicy św. Jerzego 9[a] w Łodzi.

Historia

Cerkiew garnizonowa św. Aleksego

Pomysł budowy wojskowej cerkwi zrodził się dla uczczenia 37. Jekaterynburskiego Pułku Piechoty (który stacjonował w Łodzi od 1863 r.) i setnej rocznicy jego powstania obchodzonej w 1896 r. Komitet budowy świątyni założono w 1894 r., na jego czele stał gubernator piotrkowski. Stworzenie projektu zlecono Franciszkowi Chełmińskiemu, ukończył go wiosną 1895 r.[1]

Głównymi fundatorami cerkwi byli łódzcy fabrykanci (ewangelicy, katolicy i Żydzi), m.in. Juliusz Heinzel, Juliusz Kunitzer[2] i Izrael Poznański[1]. Budowę, pod kierownictwem Roberta Nestlera, rozpoczęto w tym samym roku, a ukończono rok później[1]. Cerkiew została poświęcona 27 listopada 1896 r.

Architektura

Świątynię postawiono wzorując się na innych cerkwiach garnizonowych obszaru petersburskiego. Wnętrze obiektu było jednak nietypowe, łączyło bowiem dwie funkcje: sakralną (miejsce modlitw) oraz użytkową (ujeżdżalnia koni dla wojska). Sakralna (obecnie prezbiterium) mieściła się na planie kwadratu, natomiast maneż (obecna nawa) ulokowano w szerokiej i wysokiej nawie o kształcie prostokąta z kratownicami podtrzymującymi dach[3].

  • rok 1906

    rok 1906

  • rok 1907

    rok 1907

  • rok 1914

    rok 1914

Kościół garnizonowy św. Jerzego

Po odzyskaniu niepodległości (1918) cerkiew przejął Kościół katolicki i utworzył przy nim parafię wojskową. Wtedy zlikwidowano oryginalne kopuły, nadające świątyni wschodni charakter. Najprawdopodobniej w 1920 r. do kościoła sprowadzono kopię obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, którą koronowano po raz pierwszy w 1926 r., jako Hetmankę Żołnierza Polskiego.

W lipcu 1928 r. przy kościele utworzono także greckokatolicką parafię wojskową pw. Zwiastowania Najświętszej Marii Panny, której administratorem, a następnie proboszczem został ks. Mikołaj Ilków. Funkcjonowała do września 1939 r.

Podczas II wojny światowej okupant niemiecki zlikwidował kościół zamieniając go całkowicie w garnizonową ujeżdżalnię koni.

W 1946 r., w wyniku działań ks. płk. Włodzimierza Ławrynowicza, świątynia stała się kościołem filialnym parafii św. Józefa przy ul. Ogrodowej w Łodzi i siedzibą duszpasterstwa wojskowego. W 1990 r. biskup polowy Sławoj Leszek Głódź erygował przy kościele parafię wojskową. 8 września 1996 r. bp Sławoj Głódź dokonał rekoronacji obrazu Matki Bożej Hetmanki Żołnierza Polskiego. 27 czerwca 1998 przed kościołem odsłonięto pierwszy (jeden z dwóch) łódzki pomnik papieża Jana Pawła II. Świątynia została wpisana do gminnej ewidencji zabytków miasta Łodzi[4].

Wnętrze

Kościół jest halowy (jednonawowy), przykryty dwuspadowym dachem; we wschodniej części znajduje się kruchta z tablicami pamiątkowymi, nad nią empora z organami. W połowie długości budynku ustawiono ołtarze boczne z obrazem św. Józefa z Dzieciątkiem i Matki Bożej. Prezbiterium (dawna część sakralna cerkwi) znajduje się w zachodniej części świątyni (od strony ulicy) z ołtarzem głównym, za którym leży zakrystia. W kościele widoczne są modernistyczne witraże według projektu ks. Tadeusza Furdyny, salezjanina, wykonane przez Z. Kośnickiego. Przedstawiają sceny ze Starego i Nowego Testamentu. W kościele stoi również stara ambona.

Ołtarz główny

Ołtarz główny, w stylu bizantyjskim, jest pozostałością prawosławnego ikonostasu. Główne miejsce zajmuje Obraz Matki Boskiej Hetmanki Żołnierza Polskiego. Obraz może być przysłaniany obrazem św. Jerzego – kopią dzieła Juliusza Kossaka. W ołtarzu znajdują się również ikony Ostatniej Wieczerzy, chusty św. Weroniki oraz gipsowe rzeźby czterech ewangelistów.

  • św. Jerzy (J. Kossak)

    św. Jerzy (J. Kossak)

Obraz Matki Boskiej Hetmanki Żołnierza Polskiego

Obraz Matki Bożej Hetmanki Żołnierza Polskiego to kopia jasnogórskiego obrazu nieznanego autorstwa. Przypuszczalnie znajduje się w kościele od 1920 r. Pierwsza koronacja obrazu miała miejsce w 1926 r. Wtedy to obraz został ubrany w srebrną suknię. W XX-leciu międzywojennym stawiana obok Matki Boskiej Częstochowskiej jako główna opiekunka żołnierzy. W czasie wojny ukrywany był przez mjr. Eugeniusza Responda. Rekoronacji obrazu dokonał ks. bp Sławoj Leszek Głódź 8 września 1996 r. w 100. rocznicę wybudowania świątyni i 70. rocznicę pierwszej koronacji. Następnego dnia Matce Bożej złożono jako wota ok. 250 odznaczeń wojskowych i ok. 300 pamiątek rodzinnych. 8 grudnia tego roku ks. płk. Stanisław Rospondek oddał w darze wotywnym swoją buławę pułkownikowską.

Teren kościoła

Na zewnątrz kościoła znajdują się: pomnik Jana Pawła II, rzeźba Jezusa Chrystusa, rzeźba Matki Bożej Fatimskiej, dzwonnica, a za kościołem plebania.

Pomnik papieża Jana Pawła II

Pomnik papieża Jana Pawła II przed kościołem św. Jerzego jest pierwszym[5] łódzkim pomnikiem papieża Polaka. Został zaprojektowany przez Annę Wierzbowską-Grabiwodę[6] z inicjatywy ówczesnego proboszcza parafii ks. płk. Stanisława Rospondka. Pomnik odsłonięto i poświęcono 27 czerwca 1998 r.

Dzwonnica

Na dzwonnicy wiszą dwa dzwony

Waga (kg)Ton uderzeniowyRok odlaniaOdlewnia
Duży dzwon~300 kgg"lata 50. XX w.Metalut, Łódź
Mały dzwon~250 kgc"2 poł. XX w.Śląska Odlewnia Dzwonów, Wrocław
  • pomnik papieża i rzeźba Jezusa

    pomnik papieża i rzeźba Jezusa

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ przed 1918 r. ul. Ekaterynburska

Przypisy

  1. ↑ a b c PARAFIA WOJSKOWA P.W ŚW. JERZEGO W ŁODZI, www.parafiawojskowa.pl [dostęp 2020-12-05].
  2. ↑ Aleksander. Sosna, Kopuły nad Wisłą : prawosławne cerkwie w centralnej Polsce w latach 1815-1915, Moskwa: MID "Synergia", 2003, s. 27, 56, OCLC 749634498.
  3. ↑ Łódź - Kościół garnizonowy św. Jerzego - stare zdjęcia, mapa, fotopolska.eu [dostęp 2020-12-06].
  4. ↑ Gminna Ewidencja Zabytków Miasta Łodzi | Towarzystwo Opieki nad Zabytkami - oddział w Łodzi [dostęp 2022-09-27] (pol.).
  5. ↑ Anna Kotecka, Krystian Frątczak: Dowody pamięci i czci dla Ojca Świętego Jana Pawła II. [w:] Papieskim szlakiem po Łodzi Piotrowej [on-line]. Urząd Miasta Łodzi, 2008-10-23. [dostęp 2013-12-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-24)]. (pol.).
  6. ↑ Henryk Tomczyk: Pamięć - Szacunek - Wdzięczność. Tygodnik Katolicki Niedziela, 2011, 20 [dostęp 2013-12-16]. (pol.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Parafie dekanatu Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych
Miejsca kultu wielokulturowej Łodzi
Judaistyczne
Prawosławne
Protestanckie
Rzymskokatolickie
Starokatolickie

POL Łódź COA.svg

Media użyte na tej stronie

Łódź Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Łódź Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 52.45 N
  • S: 50.78 N
  • W: 17.95 E
  • E: 20.75 E
Saint George churche in Łódź.JPG
Autor: Jacek Bogdan, Licencja: CC BY-SA 3.0
Parafia wojskowa św. Jerzego w Łodzi
Łódź-Kościół Garnizonowy Św.Jerzego (dawniej cerkiew Św.Aleksego) - panoramio.jpg
(c) Mietek Ł, CC BY-SA 3.0
Łódź-Kościół Garnizonowy Św.Jerzego (dawniej cerkiew Św.Aleksego)
Łódź location map 2.png
Autor:
OpenStreetMap contributors, edited by User:Dwie szyszki
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Map of Łódź, Poland
Ta mapa of Łódź została utworzona dzięki danym z projektu OpenStreetMap, zbieranym przez społeczność. Mapa ta może być niekompletna i zawierać błędy. Niewskazane jest poleganie wyłącznie na niej w nawigacji.