Kościół mariawitów w Kajewie

Kościół mariawitów w Kajewie – kościół, który znajdował się w Kajewie, w południowej części wsi, po wschodniej części szosy z Krośniewic do Włocławka. Stanowił siedzibę odrębnej parafii mariawickiej pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, później należał do parafii Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w Nowej Sobótce. Rozebrany w latach 90. XX wieku.

Historia

Mariawityzm w okolicy Krośniewic pojawił się dzięki duszpasterskiej działalności o. Czesława Marii Polikarpa Kahla, który w 1904 roku był wikariuszem parafii pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Krośniewicach, a także o. Jana Marii Michała Kowalskiego, proboszcza w parafii św. Mateusza Apostoła i św. Rocha w Starej Sobótce w latach 1905–1906.

W roku 1906 uformowała się „Maryawicka Parafia Przenajświętszego Sakramentu w Krośniewicach” z siedzibą w Kajewie. Proboszczowie parafii rezydowali przy kościele parafialnym św. Mateusza i św. Rocha w Nowej Sobótce, obsługując ponadto mariawickie parafie w Sobótce, Mazewie i Grabowie. W roku 1909 obszarze rzymskokatolickiej parafii Krośniewice mariawici w liczbie 600 osób mieszkali w wioskach: Krzewie, Kajew, Ostrowy, Nowawieś, w folwarku Błonie i w samym miasteczku Krośniewice. W sąsiednich parafiach także mieszkali wyznawcy mariawityzmu, w Miłonicach było ich 60, w Imielnie 13, w Dzierzbicach 12 i w Kutnie kilkadziesiąt osób[1]. Początkowo siedziba nowej parafii znajdowała się w kaplicy domowej u gospodarza Marcina Cichacza[2].

W roku 1916 mariawicka parafia krośniewicka liczyła około pół tysiąca wiernych, z czego 384 wiernych uczęszczało na nabożeństwa do kaplicy domowej w Krajewie, a 115 do kaplicy domowej w Ostrowach[3]. W kaplicach tych na stałe przechowywano Przenajświętszy Sakrament i odprawiano msze święte. Mimo znacznej liczby wiernych, mariawici na tym terenie doznawali silnych prześladowań, dochodziło nawet do aktów wandalizmu oraz profanacji kaplicy w Kajewie[4].

Mariawici z parafii krośniewickiej chowani byli na cmentarzu grzebalnym w Nowej Sobótce i przymierzali się do utworzenia własnego cmentarza.

Nie jest znana dokłada data wybudowania kościoła, z pewnością było to I ćwierćwiecze XX wieku. Świątynia wybudowana została tuż po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku. Kościół usytuowano w południowej części wsi, po wschodniej części szosy z Krośniewic do Włocławka. Przy kościele znajdowała się bezpłatna ochronka prowadzona przez zakonnice ze Zgromadzenia Sióstr Mariawitek. Siostry mieszkały w pomieszczeniach znajdujących się na zapleczu świątyni. Prowadziły gospodarstwo rolne, ogród i sad, z czego utrzymywały swoją społeczną działalność. Społeczność mariawicka w Kajewie była wówczas bardzo prężna.

Potężnym ciosem dla miejscowej społeczności było odejście proboszcza, ks. M. Gabriela Krakiewicza, do Kościoła rzymskokatolickiego w 1923 roku. W wyniku jego rekonwersji od mariawityzmu odstąpiła znaczna część parafian. Dane z tego roku podają 440 parafian z Kajewa i 120 z Ostrowów, co razem daje 560 wiernych krośniewickiej parafii mariawitów, pozostających pod opieką duszpasterską proboszcza o. Franciszka Marii Alojzego Gromulskiego[5].

W roku 1928 na terenie gminy Krośniewice zdeklarowanych było 74 wyznawców mariawityzmu (w 1921 było ich 63)[6]. Jednakże wierni krośniewickiej parafii mariawitów, zamieszkiwali nie tylko gminę Krośniewice, ale przede wszystkim gminę Błonie, gdzie znajdował się kościół w Kajewie i kaplica w Ostrowach, a także gminy Łanięta i Dąbrowice oraz miasto powiatowe Kutno[7].

W roku 1932 na proboszcza parafii została wybrana siostra kapłanka Maria Eliza Patora. Jednakże władze państwowe nie uznawały jej na tym stanowisku, podważając podpisywane przez nią dokumenty i akty stanu cywilnego. W wyniku tej formy represji prawnej, dokumenty były podpisywane przez kapłanów-mężczyzn posługujących przy parafii.

Podczas rozłamu w mariawityzmie w 1935 roku większość parafian z Kajewa opowiedziała się za arcybiskupem Marią Michałem. Przez rok kościół był własnością strony felicjanowskiej, za którą opowiedziały się również miejscowe zakonnice: siostra kapłanka Maria Kajetana Suchenek i Maria Ludgarda Chmielewska. W 1936 roku kościół został przejęty przez stronę płocką i obsługiwany przez kapłanów z Nowej Sobótki. Mariawici felicjanowscy zostali zmuszeni do opuszczenia kościoła i modlili się w prywatnych domach swoich wyznawców.

Przy kościele mieszkał także brat zakonny Maria Roch Pieczewski (ur. 10 sierpnia 1856), który zmarł w 1946 roku[8]. Następnie przez pewien okres mieszkał tam również biskup Maria Szymon Bucholc. Ostatnim duszpasterzem posługującym w Kajewie był kapłan Wiktor Maria Lucjan Wierzbicki, który dojeżdżał z Nowej Sobótki, wówczas mieszkania przy kościele wynajmowane były prywatnym osobom. Ze względu na malejącą liczbę wiernych postanowiono zlikwidować odrębną krośniewicką parafię mariawicką w Kajewie i wcielono ją do parafii w Nowej Sobótce jako filię. Z czasem ostatni wyznawcy mariawityzmu odeszli, a kościół pozostał bezużyteczny i przeznaczono go na magazyn. W wyniku opuszczenia kościół niszczał i był systematycznie dewastowany, dlatego władze Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w latach 90. XX wieku postanowiły go rozebrać, a działkę sprzedać. Cegłę z rozebranego kościoła przekazano na budowę nowego kościoła mariawickiego w Zgierzu, a na miejscu świątyni prywatny właściciel wybudował stację benzynową.

Duchowym spadkobiercą Krośniewickiej Parafii Maryawitów pw. Przenajświętszego Sakramentu jest Parafia Kościoła Starokatolickiego Mariawitów pw. św. Mateusza Apostoła i Ewangelisty i św. Rocha Wyznawcy w Nowej Sobótce, gdzie znajdują się księgi parafialne i inne pamiątki po wspólnocie mariawickiej w Kajewie. Od kwietnia 2016 w Kutnie odprawiane są nabożeństwa mariawickie w kościele ewangelicko-augsburskim, w sposób duchowy stanową one kontynuację parafii w Kajewie[7][9].

Architektura

Kościół był orientowany, położony na linii wschód-zachód, murowany z czerwonej cegły, kryty dachówką ceramiczną zakładkową, w stylu neogotyckim. Budynek nie był tynkowany, jedynie części sterczyn otynkowano i pomalowano na biało. Fundamenty murowane z kamienia granitowego łamanego i cegły. Na szczycie frontu znajdowała się sygnaturka. Kościół przyozdobiono częściowo tynkowanymi sterczynami na narożnikach okapu. Elewacja frontowa osiowa, symetryczna, nietynkowana.

Wnętrze kościoła było otynkowane, składało się z nawy, chóru, prezbiterium, zakrystii i dwupoziomowych mieszkań przeznaczonych dla duchowieństwa. Budynek był podpiwniczony w częściach bocznych pod zakrystią. Rzut regularny symetryczny osiowy, w postaci dwóch prostokątów. Układ jednotraktowy, prezbiterium łącznie z zakrystią w układzie dwutraktowym.

Linki

Przypisy

  1. ↑ Kalendarz Maryawicki na rok zwyczajny 1909, Płock 1909
  2. ↑ Wiadomości Maryawickie, 1909.
  3. ↑ Archiwum parafii Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w Nowej Sobótce
  4. ↑ Ekrośniewice: Mariawici, www.ekrosniewice.pl [dostęp 2020-11-25].
  5. ↑ Polona, polona.pl [dostęp 2020-11-21].
  6. ↑ Ekrośniewice: Kościół Mariawicki w Kajewie, www.ekrosniewice.pl [dostęp 2020-11-21].
  7. ↑ a b Kutno: Mariawickie nabożeństwo u luteranów - Ekumenizm.pl, www.ekumenizm.pl [dostęp 2020-11-21] (pol.).
  8. ↑ Księga zgonów w parafii Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w Nowej Sobótce
  9. ↑ Kutno: Mariawickie nabożeństwo u luteranów - Ekumenizm.pl, www.ekumenizm.pl [dostęp 2020-11-25] (pol.).