Kościół ormiański w Iwano-Frankiwsku

Kościół ormiański w Iwano-Frankiwsku
Вірменська церква
Distinctive emblem for cultural property.svg 26-101-0563
sobór katedralny
Ilustracja
Kościół ormiański w Iwano-Frankiwsku
Państwo

 Ukraina

Obwód

 iwanofrankiwski

Miejscowość

Iwano-Frankiwsk

Adres

ul. Melnyczuka 5

Wyznanie

prawosławne

Kościół

Ukraiński Autokefaliczny Kościół Prawosławny

Eparchia

iwanofrankiwska

Sobór

od 1990

Wezwanie

Opieki Matki Bożej

Wspomnienie liturgiczne

1/14 października

Położenie na mapie Iwano-Frankiwska
Mapa konturowa Iwano-Frankiwska, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Kościół ormiański w Iwano-Frankiwsku”
Położenie na mapie Ukrainy
Położenie na mapie obwodu iwanofrankiwskiego
Mapa konturowa obwodu iwanofrankiwskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Kościół ormiański w Iwano-Frankiwsku”
Ziemia48°55′21,61″N 24°42′42,92″E/48,922669 24,711922

Kościół ormiański pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny – XVIII-wieczny kościół obrządku ormiańskiego w Iwano-Frankiwsku (dawnym Stanisławowie). Od 1991 prawosławny sobór pw. Opieki Matki Bożej, katedra eparchii iwanofrankiwskiej (początkowo w jurysdykcji Ukraińskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, a od 2018 r. – Kościoła Prawosławnego Ukrainy).

Historia

Kościół ormiański
Wnętrze (2011)

Ormian do miasta z Mołdawii i Siedmiogrodu sprowadził w 1662 Andrzej Potocki[1].

Budowę kościoła rozpoczęto w 1743 r.; 28 maja kanonik kolegiaty stanisławowskiej Antoni Małachowski poświęcił kamień węgielny w obecności ówczesnego właśсiciela miasta hetmana Józefa Potockiego, który zapisem z 24 czerwca 1748 przeznaczył na dokończenie budowy rentę 1000 złotych rocznie wypłacaną przez kahał żydowski miasta[2] Budowla została ukończona w 1762 r. dzięki wsparciu finansowym Józefa Potockiego[3] (zm. 1751). Poświęcenia dokonał ormiański abp Jakub Augustynowicz 22 sierpnia 1773 r.[2]

Kościół zbudowano w stylu włoskiego baroku. Kościół spłonął podczas pożaru we wrześniu 1868 r., jednakże odbudowano go wkrótce, wprowadzając zmiany w jego architekturze. Obniżono wieże, zastępując barokowe kopuły dzwonowymi hełmami. Kościół został uszkodzony podczas I wojny światowej. W czasie II wojny światowej ówczesny proboszcz Leon Isakowicz ratował Żydów przez wystawianie im ormiańskich dokumentów kościelnych. W czasach ZSRR w świątyni znajdowało się muzeum religii i ateizmu.

W 1990 budynek został przekazany eparchii iwano-frankowskiej Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego[1], jednak już w 1991 zarządzający nim ks. Stepan Abramczuk przeniósł się do Ukraińskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Jako prawosławna cerkiew obiekt nosi wezwanie Opieki Matki Bożej, a w nowej jurysdykcji otrzymał rangę soboru. Nowi właściciele przemalowali ściany zewnętrzne na niebieski kolor – heraldyczny kolor Matki Boskiej. W 2008 r. w mediach pojawiła się informacja, że podczas renowacji budynku pracownicy zamalowali malowidła ścienne Jana Sołeckiego, co wywołało skandal. W 2010 renowacja kościoła ormiańskiego została zakończona.

W kościele znajdował się otoczony kultem obrazem Matki Boskiej Łaskawej – kopia Madonny Częstochowskiej; na obrazie 22 sierpnia 1742 pojawiły się łzy; obecnie wizerunek ten przechowywany jest w Gdańsku, w kościele Świętych Piotra i Pawła.

Zbigniew Hornung wysunął przypuszczenie, że projektantem kościoła mógł być kapitan A. Schülzer z komendy twierdzy stanisławowskiej. W 1996 autorstwo projektu budynku nadal było nieustalone. Jerzy Kowalczyk twierdził, że autor zaprojektował fasadę kościoła na wzór jednej z elewacji kościoła Cystersów w Oseku.

Przed II wojną światową Z. Hornung łączył ze szkołą Baltazara Permosera i Józefem Fedewothem rzeźby zdobiące wnętrze kościoła, natomiast już po wojnie przypisywał je Janowi Jerzemu Plerschowi. Tadeusz Mańkowski uznał szereg rzeźb w kościele za dzieła Macieja Polejowskiego[4].

Ciemno polichromowane rzeźby z kaplic bocznych znajdują się w magazynach Lwowskiej Galerii Obrazów w Olesku[5].

Zobacz też

Przypisy

  1. a b Aleksander Strojny, Krzysztof Bzowski, Artur Grossman: Ukraina zachodnia: tam szum Prutu, Czeremoszu.... Kraków: Wyd. Bezdroża, 2005, s. 212–213. ISBN 83-921981-6-6.
  2. a b Jacek Chrząszczewski, Kościół ormiański w Stanisławowie, s. 169.
  3. Instytut Historii Sztuki <Krakau> [Hrsg.]: Sztuka Kresów Wschodnich: materiały sesji naukowej (2.1996), digi.ub.uni-heidelberg.de [dostęp 2016-09-26].
  4. Jacek Chrząszczewski, Kościół ormiański w Stanisławowie, s. 168.
  5. Jacek Chrząszczewski, Kościół ormiański w Stanisławowie, s. 173.

Bibliografia

  • Jacek Chrząszczewski. Kościół ormiański w Stanisławowie [w:] Sztuka kresów wschodnich: materiały sesji naukowej, Kraków 1996, t. 2, 457 s., il. ISBN 83-86050-18-7 s. 167-191. [dostęp 2017-06-15]
  • Ukraina zachodnia: tam szum Prutu, Czeremoszu..., zespół red. A. Strojny, K. Bzowski, A. Grossman, Kraków, Wyd. Bezdroża, 2005, ISBN 83-921981-6-6, s. 209.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Ivano-Frankivsk location map.png
Autor: bogic, Licencja: CC BY-SA 3.0
Mapa Iwano-Frankowska, Ukraina
Вірменська церква, Івано-Франківськ.jpg
Autor: Vart, Licencja: CC BY 3.0
Вірменська церква, Івано-Франківськ
Armenian Cathedral in Ivano-Frankivsk.JPG
Autor: Skoropadsky, Licencja: CC BY-SA 4.0
Former Armenian cathedral, which today belongs to Ukrainian Autocephalous Orthodox Church
Flag of Ivano-Frankivsk Oblast.svg
Flag of Ivano-Frankivsk Oblast, (Ukraine)
Ivano-Frankivsk Virmens'ka 6-5.jpg
Autor: Investigatio, Licencja: CC BY-SA 3.0
To jest zdjęcie miejsca lub budynku wpisanego do Państwowego Rejestru Zabytków Nieruchomych Ukrainy pod numerem: 26-101-0563
Ivano-Frankivsk location map.svg
Autor: RosssW, Licencja: CC BY-SA 4.0
Районы Ивано-Франковской области с 17 июля 2020 года