Kościół ormiański w Kiszyniowie

Kościół Matki Bożej
Biserica Sfânta Maica Domnului
kościół parafialny
Ilustracja
Państwo

 Mołdawia

Miejscowość

Kiszyniów

Wyznanie

Apostolski Kościół Ormiański

Kościół

Apostolski Kościół Ormiański

Diecezja

Nowego Nachiczewanu i Rosji

Wezwanie

Matka Boża

Położenie na mapie Kiszyniowa
Mapa konturowa Kiszyniowa, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Kościół Matki Bożej”
Położenie na mapie Mołdawii
Mapa konturowa Mołdawii, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Kościół Matki Bożej”
Ziemia47°01′50,84″N 28°50′37,36″E/47,030789 28,843711

Kościół ormiański pw. Matki Bożej – świątynia Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego w Kiszyniowie, przy Starym Placu (Piaţa Veche), wzniesiona w 1804 r. Wpisana do rejestru zabytków Mołdawii o znaczeniu narodowym[1].

Historia

Kościół ormiański został zbudowany w latach 1803–1804[1], o dacie ukończenia prac przypomina usytuowana nad wejściem tablica z inskrypcją[2]. Wzniesiono go na miejscu starszej cerkwi prawosławnej św. Mikołaja z XVII w., która przed 1741 r., z powodu licznych zniszczeń wojennych, popadła w ruinę[3]. Fundator budynku, Oganes syn Akop-giana z synami, poprzez budowę kościoła zamierzał upamiętnić swoich rodziców[1]. W 1817 r. budynek powiększono o wejście z portykiem od strony południowej[4].

W 1862 r. miejscowa parafia liczyła 495 wiernych[5]. W 1885 r. kościół został odnowiony i rozbudowany z funduszy Oganesa, syna Manuk-beja[1], tureckiego dyplomaty pochodzenia ormiańskiego, następnie właściciela ziemskiego w guberni besarabskiej. W ramach rozbudowy od strony południowej do świątyni dobudowano otwarty przedsionek, w którym znalazły się nagrobki Manuk-beja i jego córek Mariam i Gajane[6].

W 1925 r. budynek ponownie był remontowany z funduszy prywatnego darczyńcy – Harutiuna Frenkiana, który przekazał na ten cel 25 tys. lejów rumuńskich[3].

Po przyłączeniu Besarabii do ZSRR w 1940 r. kościół został odebrany parafii ormiańskiej i zaadaptowany na magazyn. W 1971 r. obiekt wpisano do rejestru zabytków i zdecydowano o jego przekształceniu w muzeum[3]. Wtedy też kościół przeszedł renowację pod kierunkiem Agasiego Ambarțumiana[1]. Ministerstwo Kultury Mołdawskiej SRR planowało zaadaptować świątynię na muzeum religii i ateizmu, jednak w 1973 r. zmieniło swoją decyzję i zgodziło się przekazać ją na laboratorium pomiarów elektrostatycznych Instytutu Badań Naukowych Budownictwa i Użytkowania Technicznego, do czasu, gdy ten ukończy prace nad nowym budynkiem[3]. Jako że instytut nie wywiązał się z obietnicy kontynuowania remontu zabytkowego budynku z zachowaniem jego charakteru, Ministerstwo Kultury zerwało z nim umowę i rozpoczęło prace renowacyjne od początku. Remont kościoła ukończono ostatecznie w 1982 r.[3]

Nawet w okresie, gdy kościół pozostawał nieczynny dla kultu, dla kiszyniowskich Ormian był symbolem ich kultury i tradycji[3]. W 1992 r., po uzyskaniu niepodległości przez Mołdawię, wspólnota ormiańska otrzymała budowlę na własność, od 1993 r. zaś w kościele ponownie odbywają się nabożeństwa[3].

Architektura

Budynek reprezentuje styl ormiański w architekturze sakralnej[2][4]. Częściowo powtórzony został w nim układ starszej mołdawskiej cerkwi: wydłużona nawa świątyni, na planie równoległoboku[4], zakończenie od wschodu rotundą i obszerną absydą, w której mieści się pomieszczenie ołtarzowe[1]. Świątynia jest orientowana. W części zachodniej, nad jednym z przedsionków, wznosi się dzwonnica[4]. W odróżnieniu jednak od starszej cerkwi prawosławnej kościół ormiański ma również boczne kaplice z ołtarzami bocznymi oraz wydzielone baptysterium[1]. Po przebudowie zapoczątkowanej w 1885 r. w architekturze świątyni pojawiły się akcenty orientalne, zwłaszcza w przedsionku-mauzoleum rodziny Manuk-beja, prawdopodobnie zaprojektowanym przez Aleksandra Bernardazziego[1]. Architekturę arabską przypominają również starsze, wzniesione na początku XIX w. kolumny w portyku z trzema ostrymi łukami, wykonane z kamienia ciosanego[4]. Podczas przebudowy wzniesiono również dach wieżowy nad dzwonnicą, dobudowano niskie, dekoracyjne wieżyczki i wzbogacono detal dekoracyjny z motywem krzyży ormiańskich (chaczkarów)[1].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i Piaţa Veche, 8 – Biserica armenească apostolică Sf. Maica Domnului, www.monument.sit.md [dostęp 2021-03-22].
  2. ↑ a b Городские истории: Армянское подворье Кишинёва, Locals, 10 maja 2014 [dostęp 2021-03-22].
  3. ↑ a b c d e f g ZECE CURIOZITATI DESPRE BISERICA APOSTOLICA ARMEANA „SFINTA MAICA DOMNULUI” DIN CHISINAU, moldova-suverana.md [dostęp 2021-03-22].
  4. ↑ a b c d e Армянская Апостольская Церковь Святой Богородицы, Kishinev.info [dostęp 2021-03-22] (ros.).
  5. ↑ Страда Арменяска – улица этнических армян в Кишинёве, Армянский музей Москвы и культуры наций [dostęp 2021-03-22] (ros.).
  6. ↑ Захоронения у Армянской Апостольской Церкви, oldchisinau.com [dostęp 2021-03-22].

Media użyte na tej stronie